Phi lah ban sngap bad pule ia ka Sermon Easter da kaba phi klik ha kane ka link

“Ah Trai to ialam ia ngi, Na ka jingdum sha ka jingshai, na ka jingbym hok sha ka jingshisha, na ka jingartatien sha ka jingskhem jingmut, na ka jingpang sha ka jingkoit jingkhiah, na ka jingkyrduh sha ka jingim ba dap kyrhai bad na ka jingiap sha ka jingmihpat”

Ha kane ka Easter Sunday, sa shisien pat nga wan sha phi na ka Kremlyn Sound studio bad nga ai khublei ia phi baroh ki paralok kiba iohsngew ia kane.

U prophet Ezekiel haba u iohi paw ia ka them jong ki shyieng kiba tyrkhong u ong kumne-

“U la pyniaid ia nga sawdong ka them, bad nga la iohi ba la don shibun bah ki shyieng…kiba la tyrkhong bha. U la ong ha nga ko khun u briew, hato kine ki shyieng ki lah ban ioh pat ia ka jingim? Nga la jubab Ah TRai Nongsynshar tang ma me uba lah ban jubab ia kata.”

Kane ka jingithuh paw jong u Ezekiel ka ialam jingmut ia ngi sha kane ka khanatang-

Shisien ha kawei ka por ka la don kawei ka shnong bad ka la long ka shnong kaba pahuh pahai bad kaba dap kyrhai. Ha ki por pyrem ki lyoh lieh kiba phyrnai ki iaid nalor ki pyntha, ki hali bad ki lum. Ha kata ka shnong, u lapbah, u pyrthat bad ka eriong jong ka lyiur ruh kim lah ban pynsmiej ia ki briew bad u myllung ka Ri u ioh ban thaw jingrwai “ Ba khlik ha u lyoh iong ka lei lieh ka ba hei ho! kan sa khie ka eriong…da ki por bad ki taiew ka jingdum ka tep. Ka sngi ruh kam don kaba mih ne ba sep” bad u nongrwai shem mynisem ruh u iohlad ban rwai shaphang u lapbah jingkyrkhu. Ki lyngkha ki hali ki dap miar da ki um ban pynim ia u kba ia u khaw. Ki um ki wah ki tied ia ki mawsiang bad ki rynsied sha ki them jong ka Brahma bad ka Surma. Ha ki por synrai ki syntiew ba laiphew rong ki khih ba beh ka lyer kaba pyngngad.Ki sim ki pah sngewthiang bad ki dohkha kine kyrhai ki pynbyrngia ia ki rawon bad ynda haba la dei ka por ban ot ki nongrep da ka jingkmen ki rwai bad ki risa, “lyer lyer beh shajan ah to beh sha jan pynher ia u stait nangne pynher noh bran bran, ha lum bad ha lyngkha sngap ki ia risa ia ka jingwan jong phi ngi iakhot sngewbha”. Wat ha ka por tlang ruh ka shnong ka khring ia ki briew ban wan jngoh ia ka bad ki kper ki stem rongksiar da ki sohniamtra.

Phewse, kyndit kynsan ka jingpang kynsha aiu re ka wan hap ha kane ka shnong bad kiei kiei baroh ki kylla. Ki syiar, ki blang, ki masi bad ki sniang ki shu iap khlem daw. Kat shaba phai tang ka jingiap them bad ka syrngiew jong ka jingiap ka iaid lynti. Ki nongrep ki iathuh ba ki khun jong ki ki ioh pang bad ki khlad noh kumto khlem daw. Ki doctor ruh ki shaiong naba kim lah ban sngewthuh ki briew ki iohpang aiu? Ki briew ki shu iap kynsan ym tip satia ia ka daw, ym tang ki khyllung ki khynnah kiba iap, hynrei wat ki samla kiba la khie kiba la san ki shu kem pang kynsan bad ki khlad noh tang hapdeng katto katne kynta. Ka long kaei kaei kaba lyngngoh ba ki sim ki doh ki shu jah rngai na kata ka shnong bad baroh ki ia kylli shano ki sim ki jah. Ha kata ka shnong ka pyrem ka la kylla long ka aiom kaba khlem ki sur jingrwai bad ka la long ka aiom kaba kynjah. Ki syiar ha ki sem ki pdem tangba kim puh pylleng, ki ksing ngap ki don ha ki dieng tangba ym don ngap kiba boi hangta. Ka lyer kaba rah ia ki symbai kam don bad kumta ym lah ban pynmih soh. Ki tiew khlaw kiba mih kim phuh shuh la i kumba la bam duh ka ding ia ka madan bad ia ki sharing. Ki lum ki wah ruh ki la rngad bad ym don shuh ki dohkha ki doh pnat. Tang ka jingkynjah kaba iaid lynti na kut sha kut ka shnong. Kaba phylla pat ka long ba ynda la wad bniah kaei ka daw ba ka jia kumne, la shem ba ym shym la don ki bor ksuid ne kino kino ki nongshun kiba leh sniew leh smeh ia kata ka shnong, ba kata ka shnong kan iap them bad kan kynjah kumne.

Paralok, kane ka dei tang ka khanatang kaba la nga ring jingmut na ka kot jong ka Rachel Carson kaba kyrteng Silent Spring bad ia kane ka kot la pynmih ha ka snem 1962, la kumba 58 snem mynshuwa bad nga sngew ba kane ka nongthoh ka la lah iathuh lypa ia kaei ka ba jia mynta bad kane ka pyrem kaba ngi don mynta ka long shisha kaba kynjah bad mynta kumne ka don tang ka khlam bad ka jingiap kaba iaid lynti lyngba ki Ri bad ki shnong jong ngi.

Ka Easter Sunday, ka sngi ka jingmih pat ka jong U Jisu Khrist ka pynkynmaw ia ngi ia kane kawei ba hapdeng ka Good Friday bad ka Easter Sunday ka don ka Sngi Saitjain, ka sngi kaba ngim ju buh jingkynmaw bad ba ngi niew ba ka dei tang kawei na ki sngi jong ka taiew. Hynrei ki don shibun bah ki briew kiba ka jingim jong ki ka kut noh tang ha ka Sngi Saitjain bad kine kim lah ban iohi ne ban iohmad ia ka Easter Sunday, ki don ruh kiba im ha ka jingartatien la kin iohi ne em ia ka Easter Sunday bad ba ka jingim jong ki ka lah ban kut noh tang ha kane ka Sngi Saitjain. Kito ki nongbylla sngi kiba iaid kjat da ki spah mer ban phet rieh sha la shnong, ki Rohingya kiba phetwir na ka Ri Myanmar, ki kynthei kiba shah leh bein bad ki khynnah kiba shah leh beijot bad kine ki para bynriew kiba ioh pang na u khniang corona bad kiba don mynta ha tmier ka jong jingiap, kine ki artatien shibun ba ka jingim jong ki ka lah ban kut noh tang ha ka Sngi Saitjain bad kin ym lah ban iohi ia ka Easter Sunday.

Ki synran jong U Jisu ruh ki la artatien shibun hadien ba u Jisu, u kynrad bad u nongialam jong ki um don shuh, bad ki synran ki la leit phai noh sha la ki kam bad bun na ki ki la leit phai biang sha ka duriaw ban bteng ia ka kam tong dohkha jong ki.

Ha ka sngi Good Friday nga la shong puson ha kjat ka diengphna ha kaba la sdien ia U Jisu u briew uba la iap bad katba nga dang puson nga la duwai bad la iashim bynta lang bad kito kiba don ha ki hospital bad ha ki iing kiba pang na u khniang corona bad kiwei de ki jingpang. Nga la kynmaw ruh ia ki longiing kiba la duh noh ia kiba ieid kiba thoin ki jong ki. Ha kum kane ka por ka long shisha kaba eh ban duh noh ia kiba ieid kiba thoin, namar kiba bun ki lok ki jor kim lah ban ia don ryngkat bad ban ia iam lang bad ngi. Kiba iap, ki iap ka jingiap kaba tmang tang marwei hi, namar ba kam long ia kiba ieid kiba thoin jong ki, ban don syndah jong ki ha ka por ba ki ring bad ki pynhiar mynsiem khatduh, ioh ba u khniang jingpang u bit bad pur stet lyngba kiba dang im.

Ha kane ka por bad shuwa ba ngin iaid shakhmat to ngin iashim bynta lang ban ia kynud ia ka jingrwai kaba 63 na ka Khasi Hymn Book -Ah Jingieid Kat ki Duriaw, ryngkat bad kane ka sur jingtem.

Ka Easter Sunday Kaba Kynjah

Ngan pule bad ngan pynshong nongrim na ka ka Gospel katkum u Ioanis 21: 3-6

“U Simon Petros u la ong, “ngan leit tong dohkha noh” Ngin iawanlang bad me, ki la ong ha u. Kumta ki la iamih noh ha ka lieng, hynrei baroh shimiet kim shym la ngat ei ei ruh. Katba nang mih ka sngi U Jisu u la ieng halor ryngkew, hynrei ki synran kim ithuh ba u dei U Jisu. Kumta u la kylli ia ki ko samla phi la ia ngat ei ei? Ei ei ruh em, ki la jubab. U la ong bret ia ka jar shaphang ka mon jong ka lieng jong phi, phin sa ngat katto katne. Kumta ki la iabret ia ka jar bad kim lah tan shuh ia ka namar ba ki la ngat bun eh ki dohkha.”

Ki synran hadien ba la kem bad pyniap ia u Jisu, ki la im hapdeng ka jingsheptieng kaba jur.Ngi lah ban mutdur ba ki synran u Jisu ki kyiuh that that bad ki tieng ioh ba kan poi ka por ba ma ki ruh kin ngat ha ka juh ka apot. Kumta ki la rai kut ban leit phai noh sha la ki kam ki duk bad u Petros u la ialam biang ia ki para nongtong dohkha sha ka duriaw ban iatong dohkha. Hynrei ka jingkynmaw jong ki shaphang u Jisu kam pat khuid. Ki kynmaw kyndiang kumno ba u Andrew u la ialam ia u khynnah uba don san tylli ki kpu bad ar tylli ki dohkha bad da kita ki jingbam u Jisu u la bsa ia ki san hajar ngut kiba thngan. Ki synran ki kynmaw ruh kumno ba u Jisu u pynkhuid ia kiba pang naingthohlieh bad ki kynmaw kumno ba u iada ia ka nongsamaria kaba la dei ban shah lynthem maw ha ki rangbah kiba tip ain bad kiba tip niam. Ki synran ki kylli ialade, shano kito ki por? ki por ha kaba ki shngain bad heh mynsiem namar ba u kynrad u don ha syndah jong ki bad ki por kiba don jingkyrmen ba ki lah ban leh ia ki kambah ryngkat bad u Trai Kynrad? Ki synran ki sngew bynniaw ban pyrkhat ia kito ki por, hynrei ei ba tip ioh lehse ki sngew laitluid ruh ba u Jisu um don shuh bad ki, kumta ki la lait na ka jingiatyngkhuh bad ki sadusi, ki pharisi ne ki nongsynshar ka hima Rom kiba thwet bad kiba khtong ban pyniap bad ban pyndam noh ia u Jisu na kane ka pyrthei.

Hynrei kata ka jingbynniaw bad ka jingshaiong ba U jisu u la iap bad um don shuh bad ki kam shym la neh slem, namar u Jisu u la mihpat bad u la mihpaw ha ki.

Ka Mari ka nongmagdala ka dei kawei na kiba nyngkong ban lap ba u Jisu u la mihpat bad ba ka jingtep ka la thylli. Nangta u Jisu u lah mihpaw ha ki synran harud ka duriaw bad ym tang katta u la hikai biang ia ki kumno bad shano kano ka phang ba kin panang ia ka jar. U Jisu u la mihpat bad u la mihpaw ban iathuh ba ka jingiap kam shym la lah ban jop ia ka jingim bad ia ki kam jong u.

Ka Easter Sunday kam dei tang ba ngi kynmaw ia ka jingtep kaba thylli lane ia ka jingmih paw ka jong u Jisu ha ki synran. Ka Easter Sunday kam dei tang ba ngi kynmaw ia ka jingmih pat, hynrei ka dei ban long ruh ka khep ba ngin puson, kaei ka jingmut kaba don ha ka jingmihpat ka jong U Jisu ? Ka mut aiu kane ka jingmih pat ia ka jingim jong ngi bad ia ka pyrthei? Hato ka jingmihpat ka don ban iathuh, ba ka don kaei kaei kaba kham khraw kaba ngi lah ban leh ha ka jingim bad ba ym don kano kano ka bor kaba lah ban khang lynti ia ngi, wat ka jingiap hi ruh? Hato ka jingmihpat ka hikai ne em ia ngi ba wat la nongrah khubor ba bha u la shah pyniap, hynrei ka khubor kaba bha shaphang ka hok bad ka jingshisha ka neh bad ka iai im bad ba ki nongrah khubor ki iai mih na ka pateng sha ka pateng?

Ka jingmihpat U Jisu khrist ka pynkynmaw ba ka don ka jingim hapdeng ka jingiap. Ka Easter Sunday ka ia lynkhuh bad ka lehkmen pyrem, wat la kane ka pyrem kaba mynta ka long kaba kynjah hynrei ngin ym lah pat ban pynduh ia ka maian Blei ba ka pyrem ka dei ka aiom jong ka jingsdang thymmai jong ka jingim bad ka dei ka aoim kaba im bad kaba pynim.

Ka Easter Sunday ka hikai ia ngi ba katba ngi dang im ngi dei ban iaid shakhmat, ngi dei ban ia iakhun ha ka jingim bad ngi dei ban shlur ban peit sha ka lawei khlem ka jingsheptieng. Ha ki synran ka jingiap jong u Jisu kam shym dei kaba kut jong ka jingim ka jong ki bad ki la leit phai biang sha la ki kam. Pynban dei ha kum kata ka por ba U Jisu u la mih paw ha ki bad u la ai ruh ha ki ia ka jingkdew lynti kaba thymmai- u la ong ha ki, panang ia ka jar jong phi sha ka liang kamon bad ki synran ki la ngat shibun ki dohkha kat haduh ba kim lah shuh ban tan ia ka jar.

Hadien ka jingmihpat U Petros u la hiar sha Jerusalem ban kam kynti bad ban pynbna ba U Jisu u dei u Trai .Ka jngkam ka jong u Petros ka long ka jingbein ia u Kaisar bad ka jingibein ia ki bor jong ka hima rom bad u la dei u nongdie ri bad u nongshet kylla ia ka Ri.

Hadien ka jingmihpat, ki synran ki la sdang ia ka kynhun kaba thymmai kaba ngi khot ka Balang. Ka Balang ka dei ka kynhun kaba thymmai bad ha ki sngi kiba nyngkong ki jong ka, ka Balang ka ieng skhem ha ka nongrim jong ka jingieid, ka jingiatiplem,ka jingialong mar ryngkat ha khmat u Blei hakhmat u birew, ka ieng ha ka nongrim ban ia imlang, ban iabamlang bad ban iasam bynta lang ia ki jingkyrkhu jong u Blei.

Ka balang ha ki sngi kiba nyngkong kum ka kynhun kaba thymmai ka sdang ia ka jingiaid lynti jong ka na U Jisu uba la shah pynshitom, uba la shah pynmong, uba la shah pyniap bad U Jisu uba la mihpat bad kane ka kynhun kaba thymmai ka la pynkhihwin bad ka la pykhynniuh ia ka synshar pyrthei kaba leh don bor bad kaba leh jubor.

Paralok ba ieid, mano kein ban poi pyrkhat ba tang khyndiat por hadien ngi la ieh noh ia ka tlang kan wan ka pyrem kaba kynjah bad ba ma ngi ki khun bynriew satlak ka pyrthei ha kane ka por ngin hap ban khang khop ialade bad ia ka jingim ka jong ngi ha la ki jong ki kut.

Lada don kano kano ka jingmyntoi kaba mih na kane ka pyrem kaba kynjah ka dei ba ka mariang kaba iohlad ban khyllie bad ban syrpai ia lade. Ka mariang ha kane ka pyrem kaba kynjah ka ioh lad ban im ha la ka jong ka mon katkum ka maian Blei, ka iohlad ban im ha la ka jong ka mon khlem ka jingpynthut jong ki tdem umphniang bad ki pui pui lyer jong ki krem dewiong.

Ong katba ong, ka jingim hadien ka khlam corona te ka la kylla bad dei hi ruh ban kylla. Ka pyrthei bad u khun bynbriew ki dei ban kylla kaba mut na ki kam runar, na ki kam leh jubor ia ki para briew bad ia ki para jingthaw. Ngi dei ban kylla kaba mut bad ieh noh ia ki pop- jong ka lalot, ka rhah, ka khwan myntoi bad ka khun ranab tang sha lade. Lada ka pyrthei kam kylla kaba mut bad ka dang iai mlien hi ban khwan bad ban pyrkhat shimet ma ngi ki nongshongshnong ngin hap ban ieng pyneh triang, ban iakhun bad ban pynkylla kaba mut ia kane ka pyrthei.

Ngan iai ban ia kane ba ka koit ka khiah bad ka sumar pang ka dei ban kylla bad ka dei ban kdup ia baroh, ym ban kyntait bad ban iehnoh bein ia ki para briew. U Jisu u la dei ban pynkhiah ia uba pang iap shilliang ha ka pung Bethesda, uba ka pyrthei ha kato ka por ka la ieh noh bad ka la kyntait ia u kumba lai phra snem ei ei bad u Jisu u la dei ban pynkhiah ruh ia ka kynthei kaba pang mih snam hadien khat ar snem ba ka pyrthei jong ka koit ka khiah ka la kyntait bad ka la iehnoh bein ia ka. Ka sain pyrkhat halor ka ioh ka kot ka dei ban kylla- ka long kaei kaei kaba ym lah ban pdiang ba kan don ka jingkyrduh jong ki briew hapdeng ka jingpahuh bad ka jingkyrkhu kaba khraw ka jong u Blei. Nangne sha khmat kam dei shuh ban don ka pop jong ka jingban bein uwei ia uwei pat, kam dei shuh ban don ka pop ban tei nam ne ban tei spah ialade shimet halor ki tyrpeng jong ki nongbylla bad da ka umsyep jong kiwei pat. Ka long ka pop bad ka sang kaba khraw ban niew ia kiwei ba ki long tang ki metiap pyut jong ki mrad kiba dei ki jingbam jong ki khlieng ki tyngab. Ka dei ban wan noh ka jingkylla, ka dei ban wan noh ka jingkylla kaba mut nadong sha dong, ka jingkylla kaba mut jong ka met, ka mynsiem bad ka sain pyrkhat. Ngi dei ban ieh noh ia ki pop baroh bad ngin tei pat ia khyndew kaba thymmai bad ia bneng kaba thymmai. U Ioanis u la la iohi paw ia kaba bneng ba thymmai bad kaba khyndew kaba thymmai.

Ka Easter Sunday ka pynkynmaw ia ngi ia ka jingieid bah ka jong u Blei bad ka dei kane ka jingieid ka jong u Blei kaba hikai ia ki ngi ban ia imlang, ban iasah lang bad ban ia im mar ryngkat ha khmat jong u Blei.

Ha kum kane ka por kaba eh, ngim don jubab. Ka Balang ne ki kynhun niam ruh kim lah ban ai ia ka jubab ne ban pynthikna ba kiei kiei baroh ki bit ki biang ia ka jingim ka jong ngi- em ngim lah ban leh kumta bad ban shu ai ka jingkyrmen ia kaei kaei ka bym lah long. Hynrei kaei ba ka Balang ka lah ban leh ka long ba kan plie ia ki jingkhang ki jong ka, ba ki briew kin ioh ban wan rung, ban bret ia ki jingkit kiba khia ki jong ki, ban kdup bad ban kynthup ia ki da ka jingieid, ban kyrshan bad pynsting ia ki jingkit ki jong ki ha kum kane ka por. Kaei kaba ka Balang ka lah ban leh ka long ban ai mynsiem bad ban ong ia ki briew, long shlur wat sheptineg ka Balang ka don ha syndah jong phi bad kan iakhun kan iaksaid na ka bynta jong phi. Ha kine ki sngi jong ka khlam corona ngi sakhi bad ngi iohi ba ki don shibun ki Dorbar shnong, ki Balang, ki kynhun niam kiba pher bad ki riew shimet kiba don mynsiem kiba la mih shakhmat ban kyrshan ia ki para briew kiba shem jynjar. Nga ai khublei ia ki bad ha kajuh ka por nga kyrpad jur ia ki ba kin iaibteng ia kane ka kam ba bha bad kane ka jingiarap ia ki para briew ha kum kane ka por ka dei ban bteng na ka bynta ki 8 bad ki 10 bnai ki ban wan ban kyrshan ia ki para briew khnang ba kin lah ban khyllie na ka jingjulor. Ka Sorkar ruh kam dei ban khapnap hynrei ka dei ban ai ka jingkyrshan kaba pura ia ki nongshong shnong, ia ki misteri, ia ki nongtrei kynta, ia ki nonghikai, ki nongrep, ki nongbylla bad ia ki samla khnang ba baroh ki nongshong shnong kin im bad kin ioh laitim na kane ka khlam.

Ha kawei pat ka pateng, ki longdien kin sa kylli kaei kaba jia bad ka khlam aiu kata kaba bam im ia kane ka pateng ka jong ngi mynta? ki khun, ki para bad ki pyrsa jong ngi kiba dang lung bad kiba lui lui ki bym tip ia ka dang ka duh, ki shu peit da ki khmat sngur kiba lui lui jong ki sha ngi bad ki peit ruh sha ka lawei bad da ka jingsngur mynsiem bad ki khmih lynti ba ma ngi kiba la san ngin aiti pateng ha ki ia ka pyrthei bad ia ka imlang ka sahlang kaba khiah krat bad ia ka mariang kaba khuid. Ki khmih lynti na nga na phi kiba la san ruh ban pynioh ha ki ia ka ioh ka kot, ka kamai kajih ka bym lah shilliang bad ka synshar ka khadar ka bym leh shilliang khmat.

Ka jingim hadien ka khlam Corona kan nang jwat bad kan nang shitom- Ngin hap pat ban im bad ngi dei ban pynkhreh ialade. Ka la jia ruh ia ki synran ki jong U Jisu, ki la artatien ban im bad ban bteng ia ka jingim hadien ka jingiap u Kynrad jong ki. Ki la poi ha ka dum bad ha ka lyngngoh kin leh kumno haba u Jisu um don shuh bad ki? Ha kum kata ka por U Jisu uba la mihpat bad u la mih paw hapdeng jong ki bad u la ai ruh ha ki ia ka jingkdew lynti kaba thymmai bad ia ka jingim kaba thymmai.

Ka khlam corona kam dei kaba kut ne kaba wai noh jong ka pyrthei. Ka jingim ka jong nga ka jong phi kam pat wai, ka pyrthei ruh kan ym wai. Kaei kaba donkam ka long ba ngin kut jingmut ba ngin tur shaphrang sha ka lawei, ngin kut jingmut ba ngin kylla kaba mut bad ba ngin ieh noh ia baroh ki pop jong ka lalot, ka rhah, ka khwan myntoi, ka leh shilliang bad ka pyrkhat shimet. Ngin pynbna bad kam kynti ba ka don ka lad bad ka lynti ban ioh ia ka jingim kaba pura bad ka jingim kaba dap kyrhai ia baroh ki bynriew ha ka Ri bad ha ka pyrthei. Ngin pynjia long ia ka bneng hangne ha khyndew bad ngin ym ap sa kawei pat ka khlam ba kan pyntieng bad ba kan kyrsiew thiah ia ngi.

Kynmaw ba ka Jingmihpat u Jisu Khrist ka iathuh shai ia ngi ba ka don ka lad bad ka lynti ba ngin tei pat da kawei pyrthei bad da kawei ka jingim kaba thymmai.

To Ngin ia dem ha ka jingduwai

Ah Blei to ai bor ia ngi ba ngin nang iaid shaphrang.

Bad ngi ngeit skhem ba ki lum kiba dang sah kim long kham eh kim long kham khraw ia kwei kiba la lah.

To ai ngin bat ka kti ka jong Me ha ki um ko Trai ba bha.

Ai bor bad iada ia baroh ki nongtrei kiba don bynta ha madan thma ban iakhun pyshah ia kane ka khlam.

Ai ba kane ka aiom pyrem kaba im bad kaba syiad kan thang noh ia une u khniang jingpang bad ba ka lyer kan beh noh sha jngai ia ka khlam ka ngoh.

Ai ka bor bad ai ka jingshemphang ba ngin shlur ban im bad ban iai bteng ia ka jingim ha ki por ki ban sa wan.

Ai ba nangne sha khmat, ngin nang ban niewkor ia ka jingim bad ngin im ban leh ia kiei kiei kiba kordor, kiba myntoi ha ka jingim bad ruh ban im na ka bynta kiwei pat.

Iarap ia ngi Ah Blei, ba ngin kylla kaba mut bad ba ngin iehnoh ia ki pop jong ka khwan, ka lalot, ka rhah bad ka pyrkhat shimet. Bad iarap ia ngi ba ngin lah ban tei pat da kawei ka pyrthei bad ba ngin tei pat ia ka jingim kaba thymmai.

Ha kaba pynkut noh to ngin ia kynud lang da ka jingrwai ba 286 na ka Khasi Hymn Book , Lapbah Jingkyrkhu, ryngkat ka sur jingtem. U Blei ka jingsuk un don ryngkat bad phi baroh -Amen.

Nga ai khublei kyrpang ia i Andrew D. Lyndem iba la shah ban pyndonkam ia ka studio jong i, ka Kremlyn Sound Studio bad iba la iarap ruh ban record, ban pynbit pynbiang bad pynmih ia kane.

Ki sur jingtem bad ki link kiba la kdew haneng ki dei kiba la shim kylliang na Youtube bad nga sngewnguh ba ki don kine ki sur jingtem kiba nga ngeit ki la long ka jingkyrkhu ia ngi baroh.

The post Ka Khubor Easter – Ka Easter Sunday Kaba Kynjah : Rev. Kyrsoibor Pyrtuh appeared first on RAIOT.

Nga wan sha phi ki para marjan bad ki para shnong ban buh ia kane ka jingkyrpad.

• Ka khlam Corona ka la buh ia ka jingim ha ka jingeh bad jingkordit.
• Lano kane kan kut bad lano ka jingset kut ia ka jingim kan wai? ym don ba tip.
• Hoid, ngi dei ban kitkhia bad kitkhlieh ban kyrshan bad sumar ia kiba ioh ia ka jingpang Covid19.
• Ki don ruh shibun kiwei kiba ioh da kiwei ki jingpang bad kiba donkam ia ka jingkyrshan bad jingiarap.
• Ki don kiwei pat ki para shnong bad ki para marjan kiba donkam ia ka jingkyrshan bad jingiarap.
• Kiba pang Cancer, ki briew kiba im bad u khniang HIV/AIDS ne PLWHA, kiba pang Khyllai, kiba pang Shadem kiba donkam oxygen ha iing, kiba don ka Jingpang kaba ktah ia ka khlieh bad bor pyrkhat, ki tymmen ki kro kiba la khrew bad kiwei de.
• Ki kynthei bad ki shynrang kiba sah marwei.
• Ki iing kiba don khyllung bad khun rit.
• Ki kynthei kiba kit bad ri hi marwei ia ki khun.
• Ki briew kiba don ka jingduna ha ki dkhot met.
• Ki hynmen, ki para, ki pyrsa, ki kur bad ki kha jong ki nongpang ki don sha jngai bad kim lah ban don ha syndah namar kane ka pakhang shnong. Kumta ka iing bad ki khun ki kti ki donkam ia ka jingiarap bad jingkyrshan jong nga bad jong phi.
• Ki don ruh ki para marjan bad ki para shnong jong ngi ki bym don mano mano ban iarap ia ki.
• Kiba pang katno ki lynga ha kum kane ka por bad ka nang ban khia shuh shuh ia kito ki bym don mano mano ban iarap ia ki.
• Ki don ki nongpang kiba dang shu mih na Hospital, kum na Bethany bad ki khun ki kti ne ki pyrsa kurim ki la hap ban Quarantine bad kim lah shuh ban mih na iing. Kumta ym don mano mano ban iarap ia u/ka nongpang bad ia ka iing haba ki donkam ban thied dawai ne thied jingbam. Ki hynmen, ki para, ki pyrsa bad ki kur ruh ki sah jngai bad kim lah ban don hajan ban kyrshan ia ki. Mano ban iarap ia kiba kum kita? Ym dei ma nga bad ma phi ki para shnong bad ki para marjan?
• Ki nongpang ki dei ban ioh ia ki dawai bad ki jingsumar. Ki dei ban ioh ki jingbam kiba tei bad ki dei ban ioh ym tang ka jingduwai, hynrei ka jingai mynsiem bad ka jingpynthikna na nga bad na phi ki para shnong bad para marjan ba ngi don ha syndah jong ki.
• To ngin iarap ia ki para shnong bad ki para marjan jong ngi kiba don hapdeng ki jingpang. Ngin kyrshan lang ia kiba ha iing bad ia ki khun ki kti jong ki.
• To ngin kner la ki kti da kaba ngi leit pynthied ia ki dawai bad kiwei de ki jingdonkam.
• To ngin iarap ban leit pynthied jingbam ia ki para marjan kiba pang bad ia ka iing jong ki.
• To ngin pynthied lem ki soh ki pai ia ki para marjan jong ngi kiba don hapdeng ka jingpang.
• To ngin iarap ban pynshet, pyntiew ia ka iing jong ki para marjan ne para shnong kiba don hapdeng ki jingpang.
• To ngin iarap ban pynioh bad pynpoi ha iing ia ki tyndong oxygen na ka bynta kiba pang shadem haba ki donkam.
• To ngin pynpeit lem haba ki para marjan ne ki para shnong kiba pang ki donkam ban kren ia ki doctor bad lehse ki sngewsalia ne sngewlehrain ban phone sha ki bad kin shu sngap la ka sngap kumto kam long kaba dei. Hynrei ma nga bad ma phi ngin pynkren na ka bynta jong ki.
• To ngin pynpeit bad iarap lem ia ki tymmen ki kro kiba la khrew.
• To ngin iarap bad kyrshan jur ia ki iing jong kito kiba ioh ia ka jingpang Covid19.
• Kiba pang Cancer ki donkam ia ka Chemo bad Radiation Therapy, kiba im bad u khniang HIV/AIDS ki donkam ia ka Antiretroviral Therapy ne ART, kiba pang khyllai ki donkam ban ioh ia ka Dialysis kaba man la ka taiew ne pud sngi katkum ba dei. Ka jingkyrpad ka long ba ka Sorkar kan pynthikna ba kine ki nongpang kin ioh ia kine ki jingsumar khlem thut bad ma ngi ki para marjan bad para shnong ngin iarap ban synran lem ia ki haba ym don mano mano ban ialam sha Hospital.
• To ngin iarap ban pynioh bad pyniakynduh ia ki nongiasyllok kiba la pyntbit na ka bynta kiba don ia ka jingpang kaba ktah ia ka khileh bad bor pyrkhat.
• To ngin iarap pynthied lem ia ki jingbam bad kiwei ki jingdonkam ia kiba don khyllung bad khun rit.
• To ngin pynpeit bad iarap lem ia kiba sah marwei, ia kiba duna ki dkhot met bad ia ki kynthei kiba kit bad ri hi marwei ia ki khun. Ha kum kane ka por ngin iarap ban pynpeit bad pynbiang lem ia ki jingdonkam ba kongsan kum ka bam, ka um, ka umphniang sharak bad kiwei de.
• Ki Dorbar Shnong ne ki kynhun Niam ne ki Seng trei mon sngewbha kiba don ha shnong ki don ka bynta kaba khraw da kaba pynbeit ia ki samla kynthei bad shynrang ban long ki nongiarap ia ki para shnong bad ki para marjan ha kum kane ka por ba jwat bad ba kordit.
• Ka Sorkar ne ki Seng Samla Pule ne ki Jingiaseng Samla ne ki Seng Samla ne ki Seng Khynnah ki don ka bynta hangne bad ki lah ban lum ban lang ia ki nongiarap (volunteer) ha ki dong ki shnat bad ki lah ban thaw bad pynbeit kumno ban iarap ia ki nongpang bad ia ki para shnong para thaw ha kine ki sngi ka khlam Corona.
• To ai ba ka jingiarap bad jingkyrshan ia ki para marjan bad para shnong kan long salonsar ia baroh khlem da pyniapher niam ne kyrdan ne jaitbynriew.
• Ka jingkyrshan bad jingiarap jong nga bad jong phi ia ki para marjan bad ia ki para shnong kiba pang, kiba sah marwei, kiba duna ki dkhot met bad ia ki kynthei kiba kit hi marwei ia ka iing kan pynsting, kan pyntngen bad ai jingkyrmen ia ka jingim.

Ka ktein ka ong, “ieid ia u paramarjan kumba me ieid ialade” bad “ Uei u para marjan jong nga?” bad “Naba nga ong ha phi ba man ba phi leh ia kane na ka bynta uno uno uba rit tam na kine ki dkhot jong ka longiing jong nga, phi leh ia kane na ka bynta jong nga!” (Baibl)

Kane ka Jingkyrpad ka wan na u Rev Kyrsoibor Pyrtuh, uba haduh mynta kane ka khyllipmat u la laitim na ka jingpang Cancer bad kane ka jingkyrpad ka mih na ka jingim kaba la mad ia ka jingban khia ka jingpang bad ka mih na ka tyllong ka dohnud.

Khublei Shi hajar nguh.

The post Ngin Kyrshan bad Iarap Ia kiba Pang bad Ia ki Para Marjan appeared first on RAIOT.

Phi lah ban sngap bad pule ia kane Sermon da kaba phi klik ha kane ka link

Khublei ia phi ki paralok baroh, U Eklesiastis u stad sainpyrkhat shisien u ong-

“Ki pateng ki wan bad ki pateng ki leit, hynrei ka pyrthei ka shu iai sah kumjuh. Ka sngi ka dang iai mih bad ka dang iai sep… kaei kaba la jia mynshuwa ka wan jia biang…ym don kano kano kaba thymmai ha ka pyrthei baroh kawei…baroh ka la lah jia mynshwa, slem bah shuwa ban kha ia ngi. Ym don mano mano ba kynmaw ia kaei kaba la jia ha ka mynnor, bad ym don mano mano ha ki sngi ban wan ki ban kynmaw ia kaei kaba jia hapdeng kaba mynta bad kaba myn ha kato”

Na ka Kremlyn Recording bad Sound Studio nga wan biang sha phi ki paralok ryngkat bad ka jingkyrmen ba phi ia koit ia khiah bad ba phi ia bit ia biang, wat la ngi im ha ka por kaba eh bad kaba jwat tam.

Lehse ki don ki longiing bad ki paralok kiba la duhnoh ia kiba ieid ba thoin. Ma ngi bad kiba bun ki lok ki jor jong phi ngim shym la lah ban iadon ryngkat bad phi. Ha kane ka aiom jong ka khlam, kiba iap, ki iap ka jingiap kaba kynjah bad kaba marwei bad ma phi ki khun ki kti bad kiba ieid ba thoin jong ki, phi tmang haduh katta katta. Lyngba kane ka por nga pynpaw ia ka jingsngewlem bad nga duwai ryngkat bad phi ba phin ioh ka jingtngen bad ka bor ba phin nang lah ban iaid shaphrang hapdeng ka jingduh.

Na ka bynta ki paralok kiba don ha ka Balang Presbyterian bad katkum ka almanak jong ka Balang kane ka dei ka sngi kaba kyrpang jong ki longiing longsem Khristan ne ka Christian Home Sunday.

Hapdeng ka Easter bad ka Pentecost Sunday, ha ka Sunday kaba nyngkong jong u bnai Jymmang ka Balang ka ju rakhe ia kane ka sngi kum ka sngi jong ki long iing ki longsem Khristan. Ki ju don ki jingiasyllok bad ki jingdwai kiba kyrpang na ka bynta ki longiing ki longsem baroh bad ha kane ka por nga ruh nga iashim bynta lang bad phi ha ka jingduwai.

Bad mano ban poi pyrkhat ba ha kane ka snem 2020 naduh ba sdang ka aiom pyrem ngi la hap ban setkhop ia lade hapoh ki kut jong ki iing ki sem jong ngi na ka daw jong ka khlam kaba la khie satlak ka pyrthei.

La palat shi bnai mynta ngi la shu shong khop ha la ki jong ki iing bad shi iing shi iing ne marwei shimet ngi la im sngi ban puson bad duwai ba kane ka khlam kan kut noh ba sa shisien pat ngin mih bad ngin leit ngin wan sha ki kam ki duk bad ban bteng biang ia ka jingim.

Ka long kaei kaei ka bym lah long hi ruh ba ngin shu shong sah ha iing kumne bad ka dei ban wan biang ka por ba ngin mih, ngin iaid ngin ieng bad leit sha la ki kam ki jam. Hynrei ka jingim kaba kumno nangne shakhmat? Hato kan iai long biang kumba ka ju long? Kaei kaba ap ia nga bad ia phi?

Tang kawei katba ngi dang im bad katba ngi dang ring bad pynhiar mynsiem ngin iakhun bad iaksaid ha ka jingim. Ngin kut jingmut skhem ba ngin tei pat ia ka jingim, ngin pynim bad ngin khyllie biang na kaei kaba ka khlam ka la pynjulor.

Kane ka khlam, wat la ka long kaba sngew shyrkhei ban pyrkhat, ka la ai ia ngi shibun ki jinghikai bad ha kajuh ka por pat nga don ban kylli ia kane ka jingkylli. Ba ha kine ki phew bad ki spah snem kiba la leit, ka jingngeit Blei bad ka jingshem mynsiem kaba kumno kaba la suhthied bad kaba la sain dur ia ka jingim jong ngi?

Ngam don ei ei ban tah mationg ne kynnoh ne kynthoh iano iano ha kane ka por, hynrei don artylli ki jingjia kiba la jia hapdeng jong ngi, kita ki long ka jingshah kyntait bad jingshah leh ibein jong arngut ki Doctor kiba la khlad noh na u khniang jingpang covid19 ha ka nongbah Shillong bad Chennai.

Kine ki ar tylli ki jingjia kin sah dak ha ka histori jong u bynriew ha ka Ri baroh kawei. Hoid ki nongshong shnong ki sheptieng bad hapdeng ka jingsheptieng ki leh ia kiei kiei kiba kim dei ban leh hynrei to ngin duwai ba kum kane kan ym jia shuh bad ngin iatrei lang ryngkat ryngkat bad ngin ia trei shitom ban hikai iwei ia iwei pat bad ba ngin pynshai ia ki paidbah bad ia ki nongshong shnong.

Ha kane ka aiom, ka khlam corona ka la dei ka subject ne ka issue kaba ki briew ki iakren man la ka khyllipmat. Ha man la ki thliew iing, ha man la ki miej dihsha, ha man la ki miej bamja, ha man la ki kamra treikam ne ki kamra shongkai ki briew ki iakren shaphang ka khlam-ka jingkordit bad ka jingduhnong ba ka khlam ka la wanrah. Ym tang katta, ki iakren ruh shaphang ka jingiap.Sa katno spah ngut, sa katno hajar ngut kane ka khlam kan bam duh ia ki mynsiem briew? Lehse ki don ruh kiba la pyrkhat ba kin sa iohsngew ne kin sa iohi ba kin don ki shnong bad ki Ri ki ban kylla sha ka Ri bad ka shnong jong ka jingiap bad ka jingkynjah.

Paralok baieit, ha kane ka por haba ngi rakhe ia kane sngi kaba kyrpang jong ki longiing longsem ngan wanlam shaphi ia ka khubor bad ka mat puson kaba nga la saindur na ka Drama Ka Tiew Larun jong i Bah S.J Duncan.

Bad ha shuwa ba ngin iaid shaphrang to ngin rwai lang ha ka sur jong ka jingduwai ia ka jingrwai na ka Khasi Hymn Book No 256.

Ka Tiew Larun Ka Khana Iakhun bad Jingkyrmen Hapdeng ka Khlam.

Kumba nga la ong sha khmat ngan pynshongrim ia ka sermon bad ka mat puson ha kane ka por na ka drama shaphang ka Tiew Larun, ka drama kaba nga la pule ha ka klass BA kumba 28 snem mynshuwa. I bah S.J Suncan ha ka shikyntien ar kyrtien ba i ai halor kane ka drama i ong kumne, “Lada ki nongpule ki shem ba kane ka drama…ka ai ka jingbyrngia bad ka jingsngewtynnnat ia ki, nga u nongthoh ngam don ei ei shuh ban ong, tang katta nga la hun.” Bah Jenkin! ka Drama shaphang ka Tiew Larun kaba phi la shna na ka puriskam jong i Ma Rabon Singh shaphang ka khlam kaba la shoh ia ka shnong Nongkyrdan kam dei tang ka jingpynbyrngia-Hynrei ia ngi kiba im mynta hapdeng ka khlam Corona ka dei ka khana bad ka Drama kaba dei por eh.

Kane ka drama ka dei ka khana shaphang kawei ka longiing jong ki arngut shipara, U Het Rande bad ka Shatai, kiba la laitim na ka khlam. Ka dei ka khana jong ka jingieit jong kine ki arngut shipara ia la ka shnong kaba la kha bad kaba la pynheh pynsan ia ki. Ka dei ka khana shaphang ki ar ngut shipara kiba rai kut ban ym ieh noh ia la ka jong ka shnong wat hadien ba la lynshop ka khlam kaba shyrkhei, long katba long ki kut jingmut skhem triang ban pynim biang bad ban tei pat ia la ka shnong. Kane ka drama ka dei ruh ka khana jong ka mynsiem iakhun bad ka jingkyrmen.

Kine ki arngut shipara kim shym la phet shnong, (ong ka khana) wat la ki don napdeng ki para shnong jong ki kiba lait im na ka khlam kiba la phet noh sha kiwei pat ki shnong kiba jngai bah. Kine baroh arngut ryngkat bad u Klon u khynnah uba dei na ka shnong jong u Bah Dit Kyrben, uba la wan ban pynshngain bad ban iarap ia ki. Kine baroh lai ngut, u Het, ka Shatai bad u Klon, ki la ieng eh rngiew ban khyllie bad ban tei pat ia ka shnong Nongkyrdan.

Haba phai sha u Klon, u Klon u dei u khynnah uba proh, uba nep ka jabieng, uba pnah ka ktien ka thylliej bad uba nang bha ruh ban phawar bad u la long ym tang jingshngain ia kine ki arngut shipara, hynrei u Klon u dei ka jingim kaba thymmai ia u Het bad ka Shatai kiba la kylla khunswet.

Shipor hadien ka khlam u Het bad ka Shatai ki la shu iashong tang baroh arngut shipara hi bad ki la shu iakren iakhana hi tang hapdeng jong ki arngut, ym don briew, ym don para shnong ne para marjan ban iakren ban iakhana bad ki. Da lade hi u Het u iathuh ia ka jingsngew tmang bad ka jingsngew kynjah bad u ong, “Ban don tang ar iing la iing ruh ka shnong ka dang i shi rukom… Haba iadon para briew ka ktien ka thylliej ruh ka thiang, ka ja ka jyntah ruh ka bang. Nga da kwah eh miet step ban iohsngew ia ka sur ki para kher ki para mer…nga sngewthuh ia ka jingkordor para briew.”

Dei tad haduh ynda la wan poi u Klon, ba u Het bad ka para ba ieit jong u kin sa kham sngew shngain ka jingim bad U Klon u long ruh uba nang ban biria bad ban pyrkhie da ki jingrwai bad ki phawar ki jong u.

To ngin sngap tok kawei ar ki phawar jong u Klon.

“shah dait thliem ha liewnur, bam doh phreit ha ruh. Ka mynsiem kaba sngur tang shu peit ruh la ithuh”

sa kawei pat

“Bat sohphie ha pneh, soh lakud ha umiam, wat ju rkhie than eh ioh wan bud sa ka iam.”

U Klon u la long ka lyer ba pyngngad bad ka mynisem ba thymmai ia kiba ha NongKyrdan bad ha ka Hima Madur baroh kawei.

Ka Nongkyrdan ka dei kawei na ki shnong bad ki shnat kaba hap hapoh u pud u sam jong ka Hima Madur hyndai. Ka Nongkyrdan kam dei ka shnong ka ba rit. Ki shnong kiba marjan jong ka ki long ka Nongkdait,ka Nongthynriew, ka Mawpliang bad kiwei. Ka Nongkyrdan kam dei ka shnong kaba kyrduh, wat hadein jong ka khlam, u Het bad ka Shatai ki dang don ia u khaw ban bam ia uba ki la kynshew lypa. Nalor kata, ka Nongkyrdan ka dei ruh ka lynti bah jong ki nongleit iew, ki nongkhaii ki iaid lyngba jong ka haba ki leit sha Iew Pyrshing bad sha kiwei de ki iew ban ia die iathied bad ban ia khaii.

Ka la jia ruh ba U Syiem u dang shu lah shimti thymmai ia ka kam syiem ban synshar ia ka Hima Madur baroh kawei. Ka long kaei kaei kaba sngewtynnad ban pyrkhat ba wat la ki niam ki rukom kiba iadei bad ka jingthung Syiem ym pat shym la lah ban pyndep lut, hynrei u Syiem u la pynpaw ia ka jingthrang ban synshar beit bad ban synshar hok ia ka Hima. Kaba nyngkong eh u la pynpaw ia ka nongrim treikam jong u ha kine ki kyntien “Shabar Hima ka jingialok, hapoh la ka jong ka Hima ka jingsuk”.

U Syiem u kwah ruh ban tip ia ki pud sawdong bad ia baroh ki shnong, ki raij bad ki shnat jong ka Hima bad u pynpaw ia ka jingkitkhlieh jong u ba u don na ka bynta ka Hima da kine ki kyntien, “Ban bha ka Hima ban beit ka synshar, ngan iaid kylleng sawdong ka Hima ban peit ban iohi da la ki khmat ia ki shnong ki thaw, ki jait briew kynthei bad shynrang, ki lum ki wah, ki lawbah ki lawsan… Nga kwah ban wad ha ban da shem hangno ka khia ka shon jong u khun u hajar… ynda nga la iohi da la ki khmat ka jingsngewthuh jingshemphang jong nga ia la ka hima kan nang heh nangiar “Nga uba dang shibit ka longsyiem, nga tieng nga syier ioh nga shu long tang u Syiem rongphong. Nga la im ha ka pahuh, ia ka kyrduh ngam sngwthuh. Hangno ki sawdong pud? Shano ki shnong? Kumno u khun u hajar u im u iakhih? Hangno ka bha hangno ka sniew? Ngan wad ba ngan tip ngan ithuh.”

Ki myntri, ki bakhraw bad ki basan ruh ki mynjur ia kane bad ki kular ban ai ka jingkyrshan kaba pura ia u Syiem- “Ngi kiba khraw, ngi ia iaid ryngkat ryngkat ban khlain ki tyrpeng jong phi Syiem hangno ba phi kyllon hangta ngin khyllie ma ngi.”

Ka drama shaphang ka Tiew Larun ka don shibun tylli ki syrtap bad ki don ruh bun bah ki tyngshop ki puron kiba u nongthoh u la pynkup pynphong da ki riam bad ki dur kiba shat phalang bad kiba iathuh ha ngi ia kaei kaba la jia bad ia ka khlam kaba la pynjot bad pynjulor ia ka Nongkyrdan, ka shnong jong U Het bad ka Shatai.

Shisien mynhyndai, ka khlam kaba shynrkhei ka la sar, ka la shoh bad ka la lynshop ia ka Shnong Nongkyrdan bad ka shnong baroh kawei ka la julor bad shibun bah ki briew ki lah iap. Kiwei pat kiba lait im ruh ki la phet shnong sha kiwei pat ki shnong kiba sha jngai bah namar ba ki la sheptieng shikatdei ia ka khlam bad ia ka jingiap. Pynban hadpdeng kat kata ka jingjulor, ka jingduh bad ka jingiap ka don kawei ka longiing jong ki ar ngut ki shipara kaba dang sah bad napdeng kito baroh kiba laitim na ka khlam dei tang kine ki arngut shipara kiba rai kut ba kin ym ieh noh ia la ka shnong bad ki la kut jingmut ban khyllie, ban tei pat bad ban pynim biang ia la ka jong ka shnong ka jong ki.

To ngin sngap khyndiat haduh katno kata ka khlam ka la pynjulor bad ka la pyniap ia ka shnong Nongkyrdan.

Haba plie ia ka drama, u Het u iathuh. “Wow! La kynjah ka shnong ka thaw. Ka shnong nongiap ki ong. La tieng ki briew. Balei ka jia kumne. Ki dwar thliew iing ki ang, ki sah rynghang mano pat ban khyrdep? mano pat ban khang? La thait ki nongtep, mar dep ka tep ki phet”.

U Sangot jong u Syiem u la wan mareh ban ai ka khubor ha U syiem kumne- “Syiem kynrad la shaiong ngain u khun u hajar-la poi tiap ha ka syier ka lynngoh.la jngut ka sngi la dum u bnai..Syiem kynrad la khihwin ka iew ka hat ym don shuh ka mat sngewbha ha ka kynthei ka khynnah…mynhynnin nga leit sha iew pyrshing wow la tieng la ma lut ki nongwan iew wan hat.tang shiphang lah pra, lah phet ka iew…Syiem kynrad la shoh ka khlam ia ka Nongkyrdan, ym sah briew ym sah mynisem shuh”.

Ki Nongkdait ki iathuh ha iew ba ym don shnong shuh ha Nongkyrdan. La iap lut phoin ha ka khlam ki ong. Katba ki Nongthynriew pat ki ong, Em ym shym la iap lut tangba kito kiba laitim ki la phet shnong lut kylleng kylleng. Kiba iap shapoh khlaw ynda ki la phet ruh ki don hi.

Hadien katto katne por ba la sangeh ka khlam u bah Dit Kyrben u la leit jngoh ia ka Nongkyrdan bad u la iohi ia ka jingiap bad ka jingjulor kaba itriem. U Dit kyrben um lah ban mutdur haduh katne ka jingjulor bad ka jingiap. Bad U bah Dit kyrben haba u iakren bad u Het u iathuh kumne-

 “Dang shu rung mynne na shatei sha riat Dienglieng nga da her syrngiew shisha. Ka jingkynjah sngewtieng aiu phi. Nga la tharai ba phim ia don shuh. Ynda nga wan hiar shane sha shnong ngan sa sma tdem bad ngan sa sngew thikna ba dang don mynsiem briew ha shnong. Tangba pun! I pangnud phi ba ka shnong kan kylla haduh katne. Na kaba im kan kylla sha ka shnong kaba iap. Ka shnong kam ju iap. Ha iew pyrshing ki ong ba ka shnong, ka Nongkyrdan ka la iap ngam sngewlah ngeit. Mynta te nga la iohi da la ki khmat ia ka shnong kaba iap.

U Het ruh u kubur ia kata ba ka shnong ka la julor bad ka la dei ka shnong nongiap. U iathuh ia u bah Dit kyrben, “Ew! Ha kito ki bnai shisha te bah Dit, ym sngew nang pyrkhat shuh kum u briew. Ngan iam iano? Ngan iam ia kito kiba iap ne ngan iam ia ine i para jong nga i ba dang im? Ia ki metiap ruh ym don por ban leh burom.Nga shu pyneh ia la ka dohnud”.

U Bah Dit Kyrben haba u peit ia kine ki arngut shipara um sngew suk ka mynsiem ban iohi kumne ba ki iadon tang ar ngut kumne, u khroh u kjor ia ki ba ma ki ruh ki dei ban mih noh na ka shnong bad ban leit shong shnong shawei pat ka jaka sha ba iadon lem ki para briew ban iashngnain- U Bah Dit Kyrben u ong- “Kane ka shnong jong phi te kaba i syier.tang ar ngut phi ia don, kiba ia iaid ia ieng ruh ym don shuh. Em phi nga la pyrkhat bha baroh shi sngi ym i don nia ha khmat u Blei hakhmat u briew ba phin iasah hangne ha shnong iap tang ar ngut shipara.Phi dei ban ialeit noh bad nga lahsai sha ba iadon lem ki para mynsiem shata ngin ialeit. Sa kawei pat haba iadon para briew ia ka khia ka shon ruh la iapeit lang, ha ka pang ka shitom ruh la iabeh la iatur lang. Kam long phi ban phin ia shong sah hangne”.

U Het u peit sha u Kyrben bad u pynphai ktien, “hoid bah Dit nga ruh nga kwah dik dik ban iahsem, ban iakyrshan lang, ban ia imlang iasah lang ha ki shnong ba iadon para briew para jait. Nga la pyrkhat da ki sngi ki bnai ia kane, hynrei da ka mynsiem kaba sngewkhia, wat la ka dohnud ka pang shisha, nga la pynkut la ka jingmut ban ym ieh noh ia kane ka shnong. Nga dei ban shong neh hangne ban pynkhie im biang ia ka shnong i mei i pa i meidot i padot”. U Bah Dit u kem ktien biang “ngam dei ban pynbor ia phi namar nga ruh nga kynmaw ia kane ka shnong por ba dang khynnah, uwei uwei pa uwei u dieng uba kah tngen sawdong ia kane ka shnong u don la ka kyrteng ba ngi iajer ma ngi ha ka por ba ngi dang khynnah. Uwei pa uwei u mawlong uba don ha riat Dienglieng ba iashong thad sngi mynnor u tip lut ia ki jingburieh jingmut jong nga”.

“Dei kata kein ka jingkynmaw Bah Dit, kaba kyntu kaba pynshlur ia nga ban pynkhie im biang ia kane ka shnong, ban ym dkhat noh ia ka mynnor na ka mynta”, ong u Het.

U Het u bteng shuh shuh. “Ha ka jingshisha nga la dei ban phet ryngkat bad kiwei kiba laitim. Hynrei haba la thaw ban iap shano phin phet? Ha khlaw kan lap ia phi mano ban tep? Nga pun hapoh mynsiem nga khan marwei ia ka jingphylla ki kam u Trai kynrad ka don ka maian kaba ngam lah pei phang. Marwei shimet nga thew kadiang kamon. Nga rai kut bad ong ban duh ka longiing kam lah ban long. Nga don i hep ban seng thymmai ka kur ka jait. Ngan trei shitom ngan ri ngan sumar kyndong. Ka mysiem ka eh hi triang. Ka buit ka bor katba nga lah ngan ym tyngkan. Ia nga bad ia i hep ba u Trai u la pyllait im na ka khlam ka ngoh kat kato. Ngan ieng rangbah ban kyrshan ia i hep bad ban pynieng biang ia ka longiing longsem bad ngan pynim pat ia kane ka shnong”.

Ym dei tang ka khlam kaba ban khia ia ka jingim jong kine ki ar ngut shipara, la tynrong sa ka jingpang. Katto katne por hadien ka khlam, ka Shatai ka la pang jur arsien arwat da ki jingpang kiba eh bad kiba khia. Shisein katba ka dang don ha lyngkha ryngkat bad la u jong u hynmen, ka Shatai ka la sliang um kum ban iap noh , kawei ka phud, kawei ka wahduid ruh kam don um shuh, tang ka dak sngem ruh ym don baroh ki la tyrkhong daw daw. U Het bapli u la shu pynkjit, pynsngem bad pynjhieh ia la ka para da u sylli. Kumta ka Shatai ka la kem pang jur hadien ba ka la kjit ia ka um sylli. Kaba ar pat, ka Shatai ka la ioh ka jingpang kaba kham jur shuh shuh hadien ba ka leit kheit ia u Tiew Larun uba mih ha kjat ka kper. U Het u la duh jingkyrmen bad um mutdur shuh ba ka para ka jong u kan dang im bad u la ieh noh syndon bak ia ka bad u la dep pynkhreh lypa ia ka khor ka khriam, ka nara bad ka riam ka beit kum ia ka nongiap.

U Het, u la shaiong hi ngain ka jingpang aiu ba ka Shatai ka para ba ieid jong u ka ioh,ym don ba lah ban batai. Baroh arngut, u Het bad u Klon ki la sngewsih shi katdei eh bad ki la sheptieng. U Het u kren bynniaw, “nga te nga kwah ban phin koit noh kloi kein hep. Dei ma phi kein iba pynphuh ia ka iing. Ma phi kein iba pynsngew bha ia ngi baroh”.

Pynban katba nang mih ki sngi ka khmat jong ka shatai ka nang blad.

Haba ka met kam shait ka mynsiem ruh ka iapang lang.

Hapdeng kat kata ka khlam bad ki jingpang kiba jur, u lyoh badum ka jingduh jingkyrmen um shym la lah satia ban taplup bad ban tyllep noh ia ka mynsiem iakhun jong kine ki arngut shipara. Kam lei lei, ka Shatai ka rwai bad ka duwai “La nga bun jingpyrkhat, nga pisa ngam iohthiah, Kam lei lei, ngam khuslai ba nga eh ka mynsiem; la ki shet kylla ki la jong, ba shaniah. Kam lei lei, ngam salia, ba nga eh ka mynsiem”.

U Het ruh u pynbud lang, Kam ju lei lei Hep-

“La nga sah tang marwei, la ki lok ki la phet, kam lei lei ngam kynjah, ba nga shngain ka mynsiem; La ngam nang khalai wait, la nga tlot ka met. Kam lei lei, ngam khaweit, ba nga khlain ka mynsiem”

Hadien ba u Syiem u la iaid kylleng ka Hima u la poi ha Nongkyrdan, ka shnong kaba sah sa tang kawei ka iing kaba laitim na ka khlam, ka iing jong u Het bad ka Shatai. Ha ka por ba u Syiem u poi ha Nongkyrdan ka shnong ka la kylla long ka shnong jong ka jingiap, ka shnong jong ka khlam bad ki jingpang. Uwei na ki Myntri uba synran ia u Syiem, u Myntri Byrmit, une u myntri u dang artatien shibun ioh kumno kumno ka khlam ka dang don ka dang sah ha Nongkyrdan. Kumta shuwa ba kin rung shapoh shnong u la maham tyngeh ia u Syiem ba u dei ban sumar bad u myntri u la bthah ia ki nongbud ruh ba kin da syang da syaw ia lade da ka ding bad ia ki jain ki nep baroh shi rynnieng ioh ba ka wan snoh ka khlam ha ka met ka jong ki .U Het, u hynmen jong ka Shatai, ha ka por ba poi u Syiem Madur um don shuh shnong, u la kulmar jingmut, u la ieh noh shipor ia ka iing tang ha U Klon bad ka Shatai namar um don jingkyrmen shuh ba ka para ka jong u kan dang im. U Syiem Madur u la sah bad pyllut bun ka sngi ka iia ha Nongkyrdan tad haduh ba ka Shatai kan da ioh ka jingsumar bad kan da ioh ia ka jingkoit ka jingkhiah, ym tang katta u Syiem u la hukum ruh ia ki shipai ki swar bad ia ki nongbud ki jong u ban leit wad ia u hynmen jong ka Shatai haduh ban da shem ia u.

Ka Shatai ka la im pat da ka jingsumar bad ka jingkitkhlieh jong ka Hima bad u Syiem, ka Shatai ka dap da ka jingkmen bad ka jingkyrmen bad ka pynpaw ha kine ki kyntien ki jong ka-

“Ma phi ko Syiem, uba khring ia nga na tmier ka jingiap, Ngam lah ban klet; lada nga klet ngan kit ka pap! Nga long kum ka thapbalieh hap um marwei. Ba ap ban iap; hynrei wan shat ka khmat jingisynei…”

Paralok ba ieid, ia kiwei pat ki syrtap kiba don ha kane ka khana bad kane ka drama ngan ieh noh ha phi ba phin pule, phin wad bad phin thud da lade hi. U Het, ka Shatai, u Klon bad kumjuh ruh u Syiem Madur ki la khyllie bad pynim biang ia ka Nongkyrdan. Lada don ei ei ban ong ha kane ka por ka long ba ka khana bad ka drama Ka Tiew Larun ka dei ban ai mynsiem bad pynshlur ia ngi ruh kiba im mynta hapdeng kane ka khlam.

Hoid ngi noh mynsiem, ngi diaw bad ngi sheptieng namar ngim tip kaei kaba ap ia ngi. Hynrei to ngin pyneh triang la ka dohnud bad ngin ieng eh rngiew bad ngin pynneh bad ngin bteng ia ka longiing longsem bad ia ka longshnong longthaw.

Kaei kaba ngi lah ban leh ia kata ngin leh, marwei nga ju ioh mynsiem na kato ka jingiakren hapdeng U Blei bad u Moses. Haba u Moses u kylli ia U Blei, ngan leit kumno sha u Pharo? Ngam don ei ei na lade, ngam don ka jingnang jingtip, ngan iakren ngan iasaid kumno hakhmat jong u Pharo? U Blei u pynphai ktien bad u kylli ia u Moses. Moses! kaei kaba don ha ki kti jong me? U Moses u la jubab ah Blei! tang u diengduh. Ma ngi ruh ngin kylli ia lade kaei kaba don ha ki kti ki jong ngi? Bad da kata ngin ieng, ngin tei pat ngin khyllie biang ia ka jingim kaba la shah pynjulor ha kane ka khlam.

“Ia ngin ia ieng bad ngin iatei pat”, ong u Nehemaiah.

Ngan pynkut da kane ka jingduwai ka jong u Klon bad ruh ban sa pynbud da ka sur jingrwai Lam Jingshai Hun.

U Klon u dwai na ka bynta ka shatai kumne-

 “La ki kren artatien, kum ban duh jingkyrmen, Kam lei lei ngam ju diaw ba nga skhem ka mynsiem. La suh khriat baroh shi rynnieng, u dohnud u la rben kam lei lei, ngam suh jer, ba ka rhem ka mynsiem.

“haba la mih ka sngi, ka jingdum ka jah ym don ba tip. Haba la wan ka jingsngewbha bad jingkyrmen, ka jingsngewsih ka jah bad ka lip”

U Blei un kyrkhu ia phi baroh.

Amen

Rev. Kyrsoibor Pyrtuh
3 Tarik, Jymmang 2020.

Nga ai khublei kyrpang ia i Andrew D. Lyndem iba la shah ban pyndonkam ia ka Kremlyn Recording bad Sound Studio bad iba la iarap ruh ban record, ban pynbit pynbiang bad pynmih ia kane.

 Nga ai khublei ruh ia i Evanda, ba ju khot ieid i Hep na ka bynta ki jingrwai.

Ki sur jingtem ki dei kiba la shim kylliang na Youtube. Ka jingdon kine ki sur jingtem ka la long ka jingkyrkhu kaba khraw bad nga sngewnguh na ka bynta kane.

Khublei

The post Ki Longiing Longsem Hapdeng Ka Khlam appeared first on RAIOT.

Featured Image : Samrat Ray

Ka jingpakhang ia ki skul, ki jingialang paidbah bad ki jingiaseng mane Blei ha ka Jylla kaba la sdang naduh ka 16 tarik u Lber 2020 bad kaba la bud ryngkhi sa ka pakhang shnong ha ka Ri India baroh kawei naduh ka shiteng synnia jong ka 24 tarik Lber 2020 ban iada ia ka jingsaphriang jong u khniang jingpang Covid19 ka la nang iai bteng. Haduh mynta ka jingpakhang shnong ha baroh kawei ka Ri India ka la bteng bad jam sha ka wat kaba saw.Lano kane ka pakhang shnong kan kut? Hato kan bteng sha sa ka sien kaba san, ba hynriew bad ter ter? Ym don ba lah ban tip. Ma ngi ki paidbah nongshong shnong ngi shu lynga-pisa jingmut bad ngi shu iasaid marwei marwei ba kane ka kordit, ka shem lanot kan kut kan wai noh shen. Ka jingpakhang shnong ka la ktah ym tang ia ka trei ka ktah ne ka kamai kajih ne ka iaid ka ieng jong ki briew, pynban ka la ktah jur ia ka mane Blei bad ka la pynthut ruh ia ka rong biria. Kiba bun bah kim lah ban im ban san khlem ka mane Blei bad ka shakri Blei ha ki Iing Mane, ki Iing Seng, ki Temple ne ki Mosque bad na ka bynta jong ki khlem ka jingiaseng bad jingiamane lang ia U Blei ha ki jaka mane Blei, ka jingim ka long kaba thylli, ba suda bad ba tyrkhong. Ha kajuh ka por u/ka briew ki donkam ruh ia ki jingpynbyrngia ne ki rong biria ban pyntngen ia ka jingim kaba thait bad ba lywait. Kane ka pakhang shnong ka la pynduh noh ia ki jingiaseng bad jingiamane lang ia U Blei hapdeng bad ka la pynsangeh lut ia ki jingpynbyrngia bad ki rong biria.

Lah jan dap hynriew phew (60) sngi mynta, naduh ka pakhang shnong ba nyngkong, ki nongshong shnong ki la shong khop bad set kut ialade ha ki iing. Nalor ba ki la duh ia ka kamai kajih, ki nongshong shnong ki la duh ruh ia ki jingiaseng bad ki jingiamane lang ia u Blei ha ki Iingmane bad ki jaka mane Blei. Ki para Khristan ki la duh la kumba khyndai (9) tylli ki jingiaseng lang ha ki Sngi U Blei, khlem da niew ia kiwei pat ki jingiaseng lang kiba ju long ha ki sngi pohia. Niuma, ka jingkhang ia ki jingiasenglang ka long ban lait na ka jingialum paidbah bad ka long shi bynta ban iada na ka jingsaphriang u khniang jingpang covid19. Ym lah ban len ba ki kynhun Niam bad ki Balang baroh ki pdiang ia kane ka jingpynbeit bad ki iatreilang bad ki bor Sorkar ha kane ka bynta.

Kane ka jingkhang ia ki jingiaseng bad jingmane Blei ha ki Iingmane ka la pynkhih ia ki Balang Khristan, kaba kynthup ruh ia ki Balang Presbyterian bapher bapher ban pyndonkam ia ki lad pathai bad ki kor ki bor ka juk mynta. Kane ka juk bad ka stad saian ba ka don, ka plie lad ia ki ba ngeit ban peit bad iohi ia ki jingiaseng bad jingmane Blei kaba wan sha ki lyngba ki kor computer, ki mobile phone, ki television bad internet hapoh la ki jong ki iing, la ka long ha ki iingshet ja ne kamra peit TV ne kamra shongkai ne kamra bam.

Ka jingim hadien ka khlam corona kan kylla bad kin don shibun bah ki bynta ha ka jingim briew ki ban kylla bad kine ki jingkylla ki lah ban urlong namar ba ka stad saian ka don ban ai ka jingkyrshan ia kita jingkylla. Tangba ka jingkylli ka mih, hato kita ki jingkylla kin pynkylla lut wat ia ka mysiem-ka maian briew bad kin pynkylla ruh ia ka jinglong tynrai ki khun bynriew ban iashonglang, ban iakynduhlang ne ban iatreilang marmet-markhmat? Ym tang ki jingkylla, ka jingim hadien ka khlam Corona kan nang eh, nang kordit bad kan long kaba remdor. Ki nongshong shnong kin hap ban kitkhia ban leh khuid leh suba, ban thet kti, ban pynkhuid thikna bad tista ia ka met ka phad, ban pynkhuid ia ka iing ka sem bad ia ki sawdong sawkun. Kane ka mut ba man la uwei pa uwei bad kawei pa kawei ki nongshong shnong ki dei ban ioh ka iing shong iing sah kaba paka. La ka long ka trep lajong ne ka iing shongwai ki dei ban long kiba biang na dong shadong naduh ka um ka theh bad ka bor ding. Kawei pa kawei ka dpei ka dei ban ioh thikna ka um bad ka bording arphew saw (24) kynta ha ka shi sngi. Nangta shuh shuh, katno ki nongtrei iing, ki nongtrei kynta bad ki nongbylla sngi kin kamai bad ioh ka bai bylla ne ka tulop ban pynbiang ia ka bai lynti, ka ban sa remdor nangne shakhmat, ban leit ban wan sha ki jaka trei, ban sait janai da ki sabon ne dawai ia ki jain bylla man la ka sngi, ban pynkhuid ia ka met ka phad man ba ki leit bad ki wan phai na ki jaka trei ne jaka bylla? Nalor kaba pyndap ia kiwei ki jingdonkam kum ka bam ka dih, ka kup ka sem bad ka bai skul ia ki khun ki kti. Mynta te ngi iohi tang ia ka apot jong ki nongbylla sngi kiba iaid kjat da ki spah bad hajar kilometar ban leit phai sha la ki shnong, hynrei ka jingim hadien ka khlam kan nang jwat bad nang kordit. Lehse bun kiba pyrkhat ba tang ki thie kiba don ha trai duh jong ka ioh ka kot bad ka imlang sahlang, kiba kamai mynstep bad bam da miet ki ban kham jynjar bad sohsat ka jingim. Em ym dei tang ma ki! hadien ka khlam corona ki nongshong shnong kiba don mynta ha ka kyrdan ba mar pdeng ne kham halor khyndiat ne kita ki middle class ne upper middle class kine ruh kin mad ia ka jingkordit ha ki rukom ba pher. Kiba bun ki nongshong shnong ki la shah beh kam, ki la duh kam bad shah khate tulop na ka daw jong ka khlam. Wat ki kam kiba thymmai ki ban mih ruh katno ki trai nongaikam kin siew bainong sngi ne tulop? Ka jingma kaba la ap lypa mynta ia ki nongtrei nongbylla ka long ka jingpyrshang ban pynduh-pyndam noh ia ki lad jingiada bad ki hok jong ki. Ki Jylla kum ka Uttar Pradesh ki la dep pynkhreh ban pynsangeh kumba lai snem ia ka jingtreikam ki Ain ba iadei bad ki nongtrei nongbylla. Ei ba tip kiwei ki Jylla ruh ki lah ban bud nuksa bad leh kumjuh. Ym tang katta, ka Sorkar India bad kiba bun ki Sorkar Jylla, kaba kynthup ia ka Jylla Meghalaya ki la wanrah ia ki jingpynkylla (Amendment) ha ki Ain ba iadei bad ki nongtrei nongbylla. Kane ka iathuh shai kdar ia ngi ba hadien ka khlam Corona sa shisien pat kan wan ka juk shakri mraw kaba thymmai bad ka jingkhnoit bad jingban bein ia ki nongtrei nongbylla kan nang shyrkhei. Namar kata ka daw, mynta kumne bad hadien ki sngi ka khlam Corona ki nongtrei nongbylla ki dei ban pynkhreh ialade ban iaieng lang tylli kawei ban iakhun pyrshah ia ki bor kiba pyrshang ban pynlong mraw ia ki nongtrei nongbylla bad ia ki nongshong shnong. Ki nongtrei nongbylla ki dei ban iaksaid tyngeh ban saindur bad wanrah ia ka synshar khadar kaba thymmai bad ka rukom synshar kaba iatip lem, kaba ia kit ia bah lang ia ka khia ka shon bad ki jingeh jong ki para briew.

Katba ka jingpakhang shnong ka dang neh bad ka jingkhang ia ka jingialum paidbah bad ki jingiaseng mane Blei ka dang bteng, ki Balang ruh kin dang hap ban shaniah ha ki kor ki bor ka juk mynta ban bsa ‘tien Blei sha ki ba ngeit kiba shong khop ha ki iing. Ki Balang Presbyterian bad kiwei de lyngba ki Pastor ne ki Phadri ki sam ia ka ‘tien Blei, ki hikai, ki duwai bad ki ai jingkyrmen lyngba ki khubor ba bha na ka kawei ka sngi u Blei sha kawei pat. Kat ban mih kane ka jingthoh ka la wan artat ka sngi U Blei kaba shiphew (10) naduh ba la sdang ka pakhang shnong bad ki Balang ki ialeh shitom ban pynbit pynbiang ia ki jingiaseng mane Blei lyngba ki kor ki bor bad ka stad saian. Niuma, ki nongpyniaid Balang kim lah ban iohi markhmat hynrei ki shu mutdur bad kyrmen ba ki ba ngeit ne ki dkhot jong ki Balang ki iashim bynta lang na ki iing ki sem jong ki ha kine ki jingmane Blei kiba wan lyngba ki kor ki bor, kum ka Television, Mobile Phone bad Internet.

Kane ka jingmane Blei lyngba ki kor ki bor kam dei kaba ki ba ngeit ki iashong lang marmet markhmat ha ka jaka mane Blei. Ki nongialam jingiaseng ki shu mutdur ba ki dkhot ne ki ba ngeit ki don ban iashim bynta lang. Ha rukom pyniaid ka Balang Presbyterian, ym dei tang ki Pastor ne Phadri kiba ia shim bynta ban ialam ne ai jinghikai ne ai jingkren ha ki jingiaseng mane Blei, hynrei ki riewpaidbah napdeng ki dkhot ne ki riewdkhot ki ia don bynta lang ha ki jingiaseng mane Blei bad ki iashim bynta shitrhem. Kane ka jingiaseng mane Blei lyngba ki kor Television bad Internet ka la pynduna ia ka jingiashim lang da ki dkhot ne ki riewdkhot jong ka Balang bad ha kine ki khyndiat taiew lah ban iohi tang ki Pastor ne ki Phadri kiba lam khmat ia kine ki jingmane Blei. Lehse ki don bun ki daw, kum ki tymmen basan bad ki riewdkhot kiba la kham san ki lah ban sngew shem jingeh ban ieng hakhmat ka kor camera kaba ring ia ka dur bad ka sur kren jong ki bad don ruh kiba sngew loi loi ka mynsiem ban ieng ha ka Iingmane kaba thylli ban sam ‘tien Blei . Ha ka jingiaseng mane Blei lyngba ki kor Television bad Intenet ki ba ngeit ne ki dkhot ka Balang ki lah ban don ha iing shet ja ne kamra peit TV ne kamra bam ne kamra thiah bad lah ruh ban ong ba ki peit ia ka jingiaseng ym ba ki shong ha ka jingiaseng. Kane pat kam mut ba ka jingiaseng mane Blei lyngba ki kor Television bad Internet ki long ki bym myntoi, hynrei ka Balang ka dei ka kynhun jong ki briew bad ka Balang ka long Balang namar ba ka don ka jingiakynduh marmet markhmat hapdeng ki dkhot jong ka. Ha kiwei pat ki kyntien ka Balang kan ym lah ban long Balang bad ka Balang kan ym im bad neh lymda ka don ka jingiakynduh ne ka jingiaseng lang marmet markhmat hapdeng ki dkhot jong ka. Ha ki jingiaseng mane Blei lyngba ki kor Television bad Internet kiba jia ha ki sngi ka khlam corona la ju pynkynmaw ruh ia ngi na ka kitab Ki Kam ki Apostol ba kumno ki ba ngeit ki ia long jingiaseng mane Blei ha ki iing briew. Ha ka jingshisha lada phi pule bad pynshai shynna bniah ia ka kitab Ki Kam Ki Apostol la shem ba ki ba ngeit ha ki sngi kiba sdang jong ka Balang ki iakynduh lang marmet bad markhmat ha ki iing. Ki iakynduh lang marmet markhmat hapdeng jong ki ban iatei-iatai bad ban iasyllok-iaphylliew jingmut kumno ban pyntyllun shakhmat ia ka Balang ha kito ki spah snem. Ki iakynduh bad iasenglang marmet-markhmat hapdeng jong ki ban ia sam ‘tien Blei, ban ia kdiah kpu, ban ia bam lang iadih lang bad ban ia sam bynta lang na ka spah ba u Blei u la kyrkhu. Katkum ka Baibl, ka Balang ha ki sngi kiba sdang ka don ka jingiakynduh ba tista marmet-markhmat hadpeng ki dkhot jong ka bad kumta ki kam ki tyllun bad ki iaid shaphrang. Ka khlam Corona ka la pynthut jur ia ki jingiaseng ne ki jingiamane lang ia u Blei bad ha ki sngi hadien ka khlam ki rukom bad jingiaseng mane Blei ki lah ban kylla bad kin ktah ruh ia ki jingiaseng paidbah kiba heh kiba ngi ju ioh shi sien shi snem kum ki Jingiaseng Presbytery bad Jingiaseng Synod. Kumno kan long ia ka Balang Presbyterian ha ka Ri lada ka wan ka jingkylla kaba kum kane? Katba ngi dang puson ia kata ki Balang ki dei ban shim khia mynta ban pyrkhat, ban jurip, ban wad, ban thud bad ban thaw ki lad ki lynti kumno ban pynioh biang ia ki jingiaseng bad ki jingiamane lang ia u Blei marmet markhmat hapdeng ki ba ngeit bad ki dkhot jong ka, la ka long ha kane ka por jong ka pakhang shnong ne ha ki por ki ban sa wan. Lah ban pashat jingmut hangne ba ki Balang kin phiah ia ki dkhot jong ki ha ki phew ngut, kaba ym palat ia ka arphew ngut kawei ka kynhun, katkum ki dong ne kyntoit ba ki dkhot ki shong bad kine ki lah ban iakynduh bad iaseng lang man la ka taiew hapoh ka jingpeit jingkhmih ki nongsharai ne kino kino napdeng ki riewdkhot. Ha ki Balang kiba kham heh, ka jingiakynduh ne jingiasenglang ka lah ban long bunsien ha ka shitaiew khnang ban lah ban pynjia long ia ki jingiakynduh bad jingiaseng lang hapdeng jong ki dkhot kiba shong bad saphriang kylleng ki dong ne kyntoit. Ka jingiakynduh bad jingiamane lang ia u Blei marmet markhmat hapdeng ki dkhot ka long kaba donkam bad kaba kongsan eh ha ka jingim jong ka Balang. Hoid ki lah ban don kiba pynphai nia ba kaei kaba leh mynta lyngba ki kor ki bor ka bit hi bad ha ki por ki ban sa wan ruh ka stad saian kan sa pynbiang. Ka stad saian mynta ka lah ban mih bujli ia ki kti, ki kjat bad ki khlieh briew bad ym donkam shuh ia ki briew ban treikam namar ba ki la don ki kor treikam kiba lah ban leh lut khait ia ki kam ki jam baroh. Wat ha ka liang ka sumar pang ruh, kane ka juk stad mynta ka la thaw ia ki Robot kiba lah ban puid bad sumar briew. Ka lah ruh ban poi ka por ba yn sa don ba thaw ia ki kor ki bor Humanoid kiba lah ban ai buin khun ha ka jaka ka kmie da kaba khleh lypa ia ka dud khyllung ha ki buin jong kita ki kor Humanoid. Kita ki kor ki bor Humanoid ki lah lehse ban bsa dud ia ki khyllung, hynrei ka jingshisha pat ka long ba haba ka kmie ka ai buin ia i khun, ym dei tang ba ka bsa jingbam dud, ka iakren ruh bad la i jong i khun i mynsiem briew da ka sap ka maian kmie. Haba ka kmie ka ai buin ia i khun ka thep ruh ha i ia ka jingieit bad ka teh song ia ka jingiadei kaba janai hapdeng jong ki. Ki kor ki bor bad ka stad saian ka juk mynta, la ka long ki Robot ne ki Humanoid ne kiwei ki lah ban bujli ia ki kti, ki kjat ne khlieh briew bad ban shim noh ki kam ki jam na ki briew, hynrei kim lah pat ban pynduh pyndam ia ka maian briew bad bthat ia ka jingiadei marmet hapdeng para briew. Ka jingiadei marmet-markhmat hapdeng para briew ka dei ka maian, ka dei ka nongrim tynrai jong ka jingim briew bad ka dei ruh ka bynta ba kongsan jong ka jingshem mynsiem bad jingsngew briew kaba ki kor ki bor bad ka stad saian kin ym lah satia ban mih bujli. Lada mih ki kor ki bor Humanoid kiba khraw katno katno ruh kin ym lah ban mih bujli ia ka kmie kaba iakren bad i khun ha ka por ba ka ai buin, kaba kdup kaba piam bad kaba theh lut ia la ka mynsien na ka bynta ki khun. Ka pdeng bad ka mysiem jong ka Balang ka dei ka jingiakynduh, ka jingiaseng bad jingiamane lang ia u Blei kaba marmet markhmat hapdeng ki dkhot jong ka bad ki kor ki bor kin ym lah ban ai ne wanrah ia kane ka mynsiem kaba im ha ka Balang kumba ki dkhot jong ka ki lah ban wanrah haba ki iakynduh, ki iaseng bad ki iamane lang ia u Blei marmet bad markhmat.

Sa kawei pat ka bynta, ha ki sngi ka khlam Corona ym shym la iohi ne iohsngew ba ki Balang kin paw kum ki kynhun ne tnat kiba donkam eh bad kiba ai ka jingshakri kaba kongsan ia ka imlang sahlang. Kane kam mut ba ki Balang kin iatynjuh bor ne pyniaryngkat ialade bad kiwei pat ki tnat treikam kum ka tnat ka koit ka khiah, ka tnat pulit, ka tnat pynbiang marbam mardih ia ki nongshong shnong bad kumta ter ter. Wat la ka jingpynduwai ne ka jinglehniam na ka bynta ki ba ngeit ne ki dkhot shimet jong ka Balang ha ki iing ki sem khamtam eh kito kiba donkam kyrkieh ia ki ka long ka kam kaba kongsan, pynban ka shem jingeh shibun ia ki Pastor ne ki Phadri ne ki Tymmen basan ne ki Lyngdoh niam ban ioh jingbit ban mih ban leit ai ka jingshakri niam sha ki dkhot ne ki ba ngeit shimet.

Ka Balang Khristan, la ka long ka Balang Katholik ne Presbyterian ne kiwei ki kynhun Balang bad ki Seng Niam ba pher ki la don bad treikam la palat shi spah san phew snem (150) ha kane ka Ri bad ka Jylla . Ym lah ban len ba ha kine ki shi spah san phew snem (150) tam kiba la leit noh ka Balang Presbyterian ka la ai ka jingshakri paidbah kaba khraw ha ka liang ka pule dangle bad ka koit ka khiah. Ka Balang ka la ai ruh ia ka jingshakri kaba kordor ban hikai ia ki nongshong shnong kumno ban khih ban kamai, ban ieng ha la ki jong ki kjat bad kine baroh ki dei ka jingshakri paidbah bad ki dei kiba kongsan bad kiba donkam eh. Da kaba burom ia kiwei pat ki Seng Niam ne ki kynhun Balang, lah ban ong ba ka Balang Presbyterian ka la suhthied bad ka la lah ban seng Balang ha kiba bun bah ki shnong hapoh kane ka Bri u Hynniewtrep. Katkum ka kot Khana Samari- U Khun U Hajar Ka Ri Hynniewtrep ba la pynbit pynbiang bad thoh da i Bah Sumar Sing Sawian, la shem ba ki don kumba ar hajar hynriew spah laiphew hynniew (2637) tylli ki shnong ha ki Khat Hynriew (16) tylli ki Zone hapoh ka Bri U Hynniew trep. Ha kane ka Khana Samari, I bah Sumar i shim kyllum lang ia ki shnong kiba hap hapoh ka Shillong Municipal Board, ka Cantonment Board bad Jowai. Kumta ki shnong kiba don hapoh ka Bri u Hynniewtrep ki la tam ia katei ka ar hajar hynriew spah lai phew hynniew lada khien lang ia ki. Ha kawei pat ka liang, katkum ka Statistic ne Jingkhein Balang jong ka Khasi Jaintia Presbyterian Assembly bad Ri Bhoi Presbyterian Synod ka jingdon ki Balang ha ki shnong bapher bapher ha kylleng ka Bri u Hynniewtrep ki long baroh shi hajar saw spah san phew wei (1451) tylli bad ka jingdon ki dkhot ka Balang ka la kot sha ka hynniew lak ar phew hynniew hajar bad hynniew spah khat lai (727713) ngut. Khlem da khein ia kiwei pat ki Seng Niam bad kiwei ki kynhun Balang Khristan kiba don ha kylleng ki shnong, la jan mar shiteng na ka jingdon ki shnong ha ka Ri Hynniewtrep ki dei ki shnong ba ki Balang Presbyterian ki don. Kine ki shi hajar saw spah san phew wei (1451) tylli ki Balang Presbyterian ki dei kiba la don lypa da ki spah ngut ki nongbud nongrap bad ki la don lypa ruh ka rukom pyniaid kam bad ki tnat treikam kiba ryntih bad kiba iasnoh lang ha kawei ka met bah bad kin jin da la long ki atiar kiba lah ban pyndonkam ha kane ka thma ban iakhun pyrshah ia ka khlam Corona bad ruh ha ka jingiakhun ban khyllie bad ban pynim biang ia ka Ri bad ka Jylla na ka jingjulor ba ka khlam ka la wanrah. Kan jin da la long ka jingkyrkhu kaba khraw lada la kynthup lang ia baroh ki Balang bad ki Seng Niam kiba don kylleng ka Ri bad ka Jylla kum ki seng ne kynhun kiba lah ban ai ka jingshakri paidbah bad kum ki kynhun kiba lah ban ai ka jingshakri ba kongsan bad ba donkam eh. Lada ki bor Sorkar ki la pyrkhat bha bad kynthup ia ki Balang bad Seng Niam baroh ha ka jingpynkhreh jong ka ban iakhun ia kane ka khlam khlem artatien ba ki jingkyrshan bad ki lad jingiarap baroh kin poi tiap ha man la ki shnong bad ha man la ki dwar jong ki nongshong shnong bad yn ym don uwei ne kawei ruh ki ban ud jynjar sat bad ki ban iap tyrsaw.

Ha kajuh ka por ruh ka Balang kum kawei ka kynhun kaba khraw ka la dei ban wan shakhmat bad pynpaw tyngeh ba ka lah ban noh synniang bad ai ka jingshakri ha baroh ki liang kiba donkam bad ba kongsan tam.Wat la katta, ki don ki katto katne ki Balang khlem da ioh kyntien bad hukum nangno nagno ruh hynrei da ka mynsiem ka jingkitkhileh ki la kynrup bad kner la ki kti ban iarap ia ki para briew hapdeng kane ka saw ka sian bad ka khlam kaba shyrkhei.

Khatduh eh, kaei nangne shakhmat? Ka Balang Presbyterian, kiwei de ki Balang Khristan bad ki Seng Niam ki lah ban lum ban lang ia la ki jong ki stad ki jhad ban iamir jingmut, ban ia pyrkhat, ban jurip, ban wad ban thud bad ban wan shakhmat ban tyrwa sha ka Sorkar Jylla ia ki lad ki lynti kumno ban pynim bad ban khyllie biang ia ka Ri bad ka Jylla na ka jingjulor ba ka khlam ka la wanrah. Bad kano kano ka jingpyrkhat, ka jingtyrwa bad ka jingpynkhreh bathymmai nangne shakhmat ka dei ban long na ka phang jong ki rangli ki juki bad ki nongtrei nongbylla sngi bad ngi dei ban peit sha ka lawei lyngba ka iitkhmat jong ki kup shilliang ki sem shilliang.

The post Ka Mane Blei bad Ka Balang Ha Ki Sngi Ka Khlam Corona appeared first on RAIOT.

Ka dei ka jingjia kaba ym ju kham jia koit bad kaba la pynkyndit bad pynlyngngoh ia kiba bun, haba U MLA jong ka North Shillong Constituency, I Bah Adelbert Nongrum i la sdang ia ka jingiashim bynta jong i ha ka sngi ba khatduh jong ka jingshong dorbar jong ka Iing Dorbar Thaw Ain ka Jylla da ka jingduwai bad ka jingpule na ka Baibl kaba long katkum ka jingngeit Blei jong i. Kane ka la jia ha ka 22 tarik Jymmang 2020 ha ka jingshong Dorbar ka Jylla kaba bteng na ka Dorbar mang tyngka kaba la sdang naduh u bnai Lber mynta ka snem. Haba iashim bynta ha katei ka jingshong Dorbar i Bah Adelbert Nongrum i la pynpaw ba i kwah ban pynlong ka jingduwai da kaba dem khohsiew bad ka jingpule na ka Baibl, ka kot Bakhuid jong ki Khristan. Dei tat haduh ba u Bah Metbah Lyngdoh, u Lamphang ka Iing Dorbar, u la ban pyndonkam ia ka iktiar bad da ka sur kaba jem u la khroh ia U MLA ban ym dem khohsiew bad u la kyrpad ruh ia U MLA ka North Shillong ban ieng ha ka jaka shong bad ban pynpaw ia kaei kaba u kwah. Mar kumta hi i Bah Adelbert Nongrum i la ieng joit bad i la bteng ban ialam ia ka Iing Dorbar Thaw Ain baroh kawei ha ka jingduwai da kaba kyrpad ia baroh ki MLA bad kiba don hapoh ka Iing Dorbar ban pyndem ha ka jingduwai bad i la pynbud ruh sa ka jingpule na ka Baibl.

Kaba bud hadein ka long ba I bah Prestone Tynsong, u symbud Myntri Rangbah ka Jylla i la ieng ban pynphai nia ba ka jingleh jong U MLA ka North Shillong Constituency ka long ka bym iadei katkum ki rul ne ki kyndon jong ka rukom pyniaid ia ka Iing dorbar Dorbar Thaw Ain ka Jylla bad i la tyrwa ba dei ban weng ne pyndam noh ia ka jingkren ne jingleh jong i Bah Adelbert Nongrum na ka bui jong ka Iing Dorbar Thaw Ain. U Lamphang u pdiang ia kane ka jingtyrwa bad hukum ban weng bad pyndam noh ia ki kyntien bad jingleh jong i Bah Adelbert Nongrum na ka bui. Ym tang katta, ki la mih ruh ki jingiakren-jingiakynthoh, khamtam ha ki rynsan ka juk mynta, kum ka Face Book bad kiwei. Kiba kynthoh ba ka dei ka jingleh bym dei kito hi, kiba iaroh ruh kito hi bad ki don ruh kiba sngew ne pyrkhat ba kane ka jingleh ka long ka jingjop jong ka niam Khristan bad ki da ai ka jingiaroh bad jingkhublei kaba jur ia ka jingshlur u MLA ka North Shillong. Kine ki dei ki jingpynsngew jong ki paidbah bad ha ka Ri synshar paidbah bad ka Ri ba laitluid baroh ki don hok ban pynpaw wat ban pynmong hateng hateng. Tangba kiwei pat ki sngewthuh ba ha Ri India, nalor kiwei pat ki kot Bakhuid ne jinghikai niam bapher, ka don ka Riti Synshar kaba long ka kot bakhraw kaba ki nongsynshar, ki nongmihkhmat, ki nongbishar, ki ophisar, ki kynrem ki lyndan, ki riewpaidbah bad ki nongshong shnong baroh ki dei ban niewkor bad niewburom ia ka. Bad ka synshar, ka bishar bad ka jingpyniaid ia ki kam ki jam, ki ain ki kanun bad ia ka jingim ki nongshong shnong baroh ka dei ban long katkum ka Riti Synshar, lym kumta kan tyllep ka jingkulmar bad kan khih win ka Ri bad ka imlang sahlang.

Kane ka jingthoh kam dei ka jingbishar ia ka jingkren ne ka jingleh jong I Bah Adelbert Nongrum ha Iing Dorbar Thaw Ain. Ha kajuh ka por pat, lada kaei kaba la thoh ha ki katto katne ki kot khubor ka long kaba shisha, ba ha ka jingiashim bynta ha ka Iing Dorbar Thaw Ain, U MLA ka North Shillong u la pynpaw ba u khniang jingpang Covid19 u dei ka jingpynshitom ia ngi ki khun bynriew namar ki pop ba ngi leh bad ba la jer ruh ia kita ki pop, kum ka jingarsap, ka jingpynhap khun, ka jingithuh da ki Ain ia ka shongkha shongman para kynthei ne para shynrang kiba jia ha kylleng ka pyrthei. Lada kane ka khubor ka long kaba shisha te la sngew dei ban iatai khyndiat namar kam don kano kano ka jingpynshisha ba ka khlam Corona ne ka jingpang Covid19 kaba jia mynta ha ka pyrthei ka don ka jingiadei bad ka jingiasnoh bad kaei kaba u MLA u la pynpaw. Lehse hapdeng kane ka khlam ki nongshong shnong ki donkam bad khmih lynti na ki nongsynshar bad na ki nongmihkhmat, ym tang ban bsa, ban kyrshan ne ban ai jingkyrmen ia ki, hynrei khamtam eh ban kdew bad ialam lynti ia ka Jylla da ka jingstad, jingtip bad ka jingshemphang. Ha kine ki sngi jong ka khlam ka long kaba kongsan ba ki nongsynshar bad ki nongmihkhmat ban synshar bad ialam ia ka Jylla da ka jingshemphang bad jingpynshong nia. Namarkata, i Bah S.J Duncan haba i iathuh khana shaphang ka khlam kaba jur kaba la jia ha Nongkyrdan, ka shnong kaba don ha ka Hima Madur hyndai, i la pashat lyngba u Myntri Birmit ia ka jingstad jong ka hyndai haba ki iakhun bad ka khlam ha ka Act IV Scene I. U Myntri Byrmit u iakren bad U Syiem Madur shaphang ka khlam kumne, “Ioh dang don ka khlam, Syiem, ngi dei ban pyrkhat bha” bad “Em, la kumta ruh dei ban sumar. Khie me! (ia u Syllon bad u Shin) leit iasyaw da ka ding baroh shirynieng naduh khlieh haduh kjat ioh ka wan bud ka khlam “ la ong u Myntri. Ki khlam bad ki khniang jingpang bapher ki iai mih ha ka pyrthei na kawei ka pateng sha kawei pat bad ki khun bynriew ruh ki iai iakhun pyrshah ia ki. Ki don ki khniang jingpang kiba kham shyrkhei kiba la mih ha ka pyrthei bad kiba ma ngi ki khun bynriew ngi hap ban ia im lang bad ki haduh mynta. Ka jingpang HIV/AIDS ka dei ka khlam kaba shyrkhei kaba la lynshop ia ka pyrthei naduh ki snem kiba nyngkong ba la lap ia ka ha ka snem 1981 ha America bad ha ka snem 1986 ha India. Haduh mynta ki briew kiba la iap na u khniang jingpang HIV/AIDS ki la kot sha ka 32 million ngut bad ym pat shym la don dawai ne lad jingsumar ban iada bad pynkhiah ia ki briew na une u khniang jingpang. Kane pat kam mut ba ym lah ban sumar, bad ki briew kiba ioh ia une u khniang jingpang ki sumar bad phikir bha ia la ka jong ka jingim. Ki im, ki iaid ki ieng, ki trei ki ktah bad ki don lei kiba noh synniang shi katdei eh sha ka imlang sahlang da ki sap bad jingim ba kordor jong ki. Haba iakren shaphang ka khlam bad kumno ban iakhun pyrshah ia ka, ha ka snem 2012 u David France u la thaw bad pynmih ia ka documentary phlim kaba u la ai kyrteng, How To Survive A Plague lane Kumno Ban Laitim na ka Khlam? Kane ka phlim ka iathuh shaphang ka jingiakhun jong ki Seng bad ki kynhun bapher pyrshah ia ka khlam HIV/AIDS. Kane ka phlim ka lah ban ai shibun ki jinghikai ba kordor ia ngi kiba im bad kiba iakhun mynta bad ka khlam Corona.

Ka khlam Corona ym dei tang ba ka la pynjulor ia ka jingim jong ka met, hynrei ka la pynlynga ruh ia ka mynsiem briew bad ki nongshong shnong ki kyiuh, ki suh jer bad ki jem khnap haba ki pyrkhat shaphang ka khlam Corona. Ka long ka por kaba kordit shisha bad ha kum kane ka por uei ne kaei ki bym phai khmat sha u Blei? Kaei kein ka bym iam, ka bym lynniar bad ka bym kyang ha khmat U Blei? Lane uei kein u bym duwai, u bym kyrpad ia ka jingiarap bad ka jingiada U Blei? Ha ka por jong ka jingiakhih ki nongrep (Peasant Revolt) ha Germany ha ka snem 1525 ki nongialap bad nongsharai Balang kum u Thomas Mutnzer bad kiwei ki ialap hapdeng ki paidbah nongshong shnong, khamtam ha ki nongrep, shaphang ka jingbishar hok jong u Blei. Ha ka pyrkhat theoliji jong ki, ka don sa tang kawei ka lad-ka lynti ba ki nongrep kin laitluid na ka jingshah ban bein bad jingshah khnoit bein ha ki Syiem bad ki bakhraw ki batri bad kata ka lad ka dei ka jingbishar hok u Blei. Kine ki nongialap bad ki nongsharai ki ialam jingmut ia ki briew sha kata ka phang ka jingbishar hok jong u Blei bad ki iohi lyngba ki khmat jong ki nongrep bad ki paidbah kiba shah ban bein ba ym don da kawei pat ka lynti ban lait na ka jingshah khnoit bein ka jingim, sa tang ka bor Blei bad kumta ki khot ia ki briew naduh ki Syiem, ki bakhraw ki batri bad ki nongshong shnong sha ka jingpynkhuid bad jingkylla kaba mut. Ki ialap bad ki trei borbah ruh lyngba ki jingiakhih paidbah, kum ka jingiakhih ki nongrep, ban pynbeit, ban pynkhuid, ym tang ia ka jingim briew shimet, hynrei ban pynkhuid bad pynkylla dur thymmai ia ka Synshar Khadar, ka Imlang sahlang bad ia ka Balang. Ha ki shiphew snem tam kiba la leit noh haba ka rebaibal ka la khie ha kane ka Ri Hynniewtrep, nga la iohlad ban iasyllok bad katto katne tylli ki longiing bad kawei na kita ki longiing ka dei kaba don tang ka kmie bad ki khun kiba im kyndoi jakpoh, kiba kamai mynstep bad bam mynmiet na kaba die jingdie ha madan. Kawei na ki khun jong kata ka iing ka ju phet ban leit iam, ban duwai bad kyllon ha ki Iingmane.Kiba bun ki pyrkhat ba ka khynnah ka ioh rebaibal ne ka jingpyndap u Mynsiem U Blei. Hoid ka lah ban long kumta, ha kajuh ka por pat kane ka longiing ka dei kawei na ki longiing kiba bun kiba don ha kane ka Nongbah Shillong kaba mad ia ka jingduk bad jingkyrduh tasam, nalor kiwei de ki jingeh kiba ban khia ia ka jingim . Hapdeng ki jingeh kiba bun, kane ka khun jong kane ka longiing ka shem bad pyrkhat ha lade ba ym don shuh mano mano; ym don kur ym don kha ne ym don paralok ne ym don para marjan kiba sngew ba sngap ia ki jingeh , ki jingud jingiam jong ka iing bad ym don ba iarap. Ha kum kata ka khep shano kan phai? Sa tang sha u Blei u Nongpynim bad u Nongpyntngen bad kumta ka iam, ka lynniar bad lympat ialade, haduh u pud ban kam tip briew shuh, tang ban ioh jingtngen bad jingpynlait na ka jingkordit.

Khlem da iatai ia ki jnit ki jnat jong ki rul ne ki kyndon pyniaid dorbar ka Iingdorbar Thaw Ain ka Jylla ia kiba I Bah Adelbert Nongrum ruh kum u MLA i la dei ban pynshongnia bha ha shuwa ban pynpaw ia ka jingngeit Blei ne ka niam jong i haba iashim bynta ha ka jingiatai halor kumno ban iakhun pyrshah ia ka khlam Corona ha ka Jylla. Lehse, ka jingpule bad jingduwai jong u MLA ka North Shillong Constituency ha Iing Dorbar Thaw Ain ka lah ban dei ka jingleh bym suidniew ne jingpynkhein ia ki rul ne kyndon pyniaid ia ka Iing Dorbar Thaw Ain, pynban kane ka jingleh ka shat phalang ruh ia ka jinglynga, ka jingpisa mynsiem, ka jingtieng, ka jingsyier bad ka jingsuh jer jong kiba bun bah ki nongshong shnong jong ka Jylla bad ka Ri ha kine ki sngi jong ka khlam Corona. Ka khlam ka la pynjulor, pynduk, pynkordit bad pynkylla phetwir ia kiba bun bah bad ma nga ma phi ki nongshong shnong ngi sheptieng bad artatien shi katdei eh ba ka jingim nangne shakhmat kan long kumno? Khlem pep kito ki nongbylla sngi kiba iaid kjat da ki spah ne hajar kilometar ki kwah ban dem khohsiew, ban iam, ban lynniar bad kyrpad ha khmat ki Blei ba ki ngeit bad mane. Ki samla pule ha ka Ri bad Jylla ki la duh ei ia ki taiew bad ki bnai? Sa katno bnai kin duh? Kaba kumno ka lawei jong ki? Ki samla kiba pule shabar Jylla ki diaw bad noh mynsiem ba ki la hap ban wan phai noh shuwa sha iing bad kim tip kaei ka ban jia ia ka pule dangle jong ki? Kiba trei ne bylla shabar Jylla kiba la wan phai iing, kumno kin sdang thymmai ia ka kamai kajih ne la kin dang lah ban leit phai biang sha ki Jylla ba ki don ha shuwa ka khlam? Kiwei pat ki para Ri bad ki para nongshong shnong ka Jylla kiba dang don ha kylleng ki Jylla ka Ri India bad shabar Ri kiba hap ban skhem jingmut bad khlain mynsiem ban pdiang ia kiei kiei baroh, long katba long, jia katba jia. Ki nongdie madan, ki nongshong iew, nongniah bus, nongniah taxi bad ki nongbylla sngi kiba la duh kamai, kumno kin im bad bsa ia ki khun ki kti? Ki samla kiba treikam lajong bad kiba hap ban siew ia ki ram ha Bank, kumno kin pynkhuid ia ki ram ki shah? Kine bad ma ngi lang baroh ngi dem ngi duwai, ngi iam, ngi iasaid bad iapan man la ka khyllipmat ba kane ka khlam kan kut bad kan wai noh shen.

U MLA ka North Shillong Constituency u dei uba la shah jied sha ka Iingdorbar Thaw Ain ha ka sien kaba nyngkong bad ym don ba lah ban len ba u long u briew uba pariah parai, ba bha ka jinglong bad lah ban ong ba ki briew, ki kynthei ki khynnah ki ieit bad ki sngew shngain. Nangta ym pat don hi ruh kano kano ka jingthoh dak ban iohkem daw ia ka jingshakri paidbah jong u bad un dang hap ban bteng ia ka jingshakri paidbah bad ban dang iai iakhun ia ki elekshon na kawei ka samoi sha kawei pat. Ka jingpule bad jingduwai jong i Bahrit Adelbert Nongrum ha Iingdorbar Thaw Ain nga kyrmen ba ka mih na ka dohnud ba shida bad jingmut ba sngur, namar ka jingduwai ka dei ban long kaba sngur bad ba shisha. Ka jingdwai, kam dei tang ka jingleh niam, hynrei ka dei ka jingiasaid hakhmat U Blei hakhmat u briew bad ka dei ruh ka jingiasaid bad ka malade. Ka jingdwai ba shisha ka dei kaba ngi kyrpad, ngi im, ngi leh bad ngi pynjia long ia kata kaba ngi kyrpad. Kum u nongshong shnong ngan jin da la ioh ka jingkyrmen kaba kham khraw lada i Bahrit Adelbert Nongrum, MLA ba don burom, i ai ka jingpule ne ka jingkren ne ka jingduwai jong i ha Iingdorbar Thaw Ain kaba snah bad ba shong nia. Khlem da niew thala ne pynkhein ia ki rul ne kyndon pyiaid Iing Dorbar Thaw Ain, ngam artatien ba ki Nongmihkhmat ki don ka hok bad ki lah ban ring jingmut ne kdew ne shim nuksa na kino kino ki jingthoh Bakhuid ne ki jingkren jong ki riewkhraw bad bsuh ha ki jingkren jong ki khnang ban ai jinghikai bad ai mynsiem ia ngi kiba im ha ka jingsyier mynsiem hapdeng kane ka khlam. Phewse i Bahrit Adelbert Nongrum i la shu sot bad pule beit kawei ka dkhot na ka kitab Ba Ar Khronikl 7:14 bad kane ka la pynkyndit bad pynlyngngoh. Niuma, ka kitab Ba Nyngkong bad Ba Ar Khronikl ki don la ka dor bad ka khubor. Ka kitab Ba Ar Khronikl ka sdang da ka jingiathuh khana shaphang ka jingsynshar U Syiem Solomon haduh ka jingiap jong U. Ki nongthoh History ki batai ba U Syiem Solomon u dei u Syiem uba im lutphut, uba pynsyrwa kai ia ka spah jong ka Hima ha ki kam shimet jong u, uba ban khia ia ki khun ki hajar ka Hima da ki khajna kiba heh bad uba ban bein ia ki nongshong shnong ka Hima baroh kawei. Namarkata ka daw tang mar ia iap ma u ka Hima ba khraw jong ki khun Israel ka phra phom ha ki ar bynta, kawei ka Hima Ba Shatei ba la tip kum ka Hima Israel bad ka Hima Ba Shathie kaba la tip kum ka Hima Judah. La iathuh ruh ba naduh ki snem kiba khatduh jong U Syiem Dabid ka jingorpait bad ka jingkynad hapoh ka Hima ki khun Israel ka la sdang ban kyan. Ka la don ka jingiatan tyllai bad jingiakynad hapdeng ar tylli ki sain pyrkhat, kawei kaba la tip kum ka Tribal Confederacy kaba ka nongrim jong ka ka long ban ia imlang, ban ia bam lang na ka spah ka phew baroh, ban ialong mar ryngkat bad ban ia shim bynta lang ha ka Synshar khadar da ki shnong, ki shnat, ki raid, ki elaka bad ki nongialam jong ki kur bad ki kynhun bapher baroh kiba don ha ka Hima. Ha kawei pat ka liang, ka rukom pyrkhat ba dei tang U Syiem bad ki katto katne ki bakhraw batri, ki rangbah shipai ne ki heh sorkar ki ban bat ia ka jingsynshar. Dei ha ka por ba long kiew khet u Solomon ba ka jingsynshar ka kylla na ka Tribal Confederacy sha ka rukom synshar kaba tang u Syiem bad ki katto katne ngut kiba don hapoh ka Iing Syiem kiba bat ia ka bor synshar. Kane ka jingkylla ka ktah ia baroh ki bynta jong ka jingim hapoh ka Hima naduh ka synshar, ka bishar, ka niam, ka ioh ka kot bad ka imlang sahlang. U Syiem Solomon ryngkat bad ki katto katne ngut ki bakhraw batri ki synshar donbor bad ki khwan lut sha lade ia ka bor bad ka spah. Ka bor synshar bad ka spah ka lang bad shong lynnong tang ha ki katto katne ki lynghoh kti. U Syiem Solomon u ban khia ia ki khun ki hajar da ki khajna kiba heh, u pyntrei jubor bad pyntrei mraw ia ki briew bad ki nongshong shnong na ka bynta ban tei ia ki jingtei rongphong shimet jong u, kum ka Iing Syiem, ka Temple bad kiwei de. Ki khun ki hajar bad ki nongshong shnong ki siew ia ki khajna bad ki nongrep ruh ki trei shitom ban pynkhraw ia ki jingmih pynban ia kita ki jingmih baroh U Syiem Solomon ryngkat bad ki bakhraw batri ki pynlut bad pynsyrwa kai ha ki kam shimet bad ki jingim rongphong jong ki. Kane ka wanrah ia ka jinglah shilliang ha ka ioh ka kot bad ka wanrah ia ka jingphiah kyrdan ha ka imlang sahlang hapdeng ki Syiem, ki bakhraw bad ki khun ki hajar kiba shah synshar kaba ym ju don hapdeng ki khun Israel ha ka por jong ka Tribal Confederacy. Hadien ka jiingiap jong U Syiem Solomon ki nongmihkhmat na ki kynhun bapher kiba don ha ka bynta ba shatei jong ka Hima ki la wan ban iakynduh ia U Rehoboam u khun jong u Solomon uba la shimti ia ka kam Syiem ban kyrpad na u ban pynkylla ia ki rukom synshar donbor jong u Solomon halor ki khun ki hajar. Pynban u Rehoboam um shym la sngap ia ki bad u la kynteit ia ki da kine ki kyntien, “…I pa jong nga i la buh ha phi ia ka jingkit kaba khia; nga ngan nang kham pynkhia shuh shuh ia kita, I pa i la shoh ia phi da u riphin; nga ngan sympat ia phi da u shabuk!” (1 Syiem 12:11) Kane ka jubab ka la pynbitar ia ki khun ki hajar kiba don ha ka bynta ba shatei jong ka Hima bad ki la ieng pyrshah ia U Syiem Rehoboam bad kumta ka Hima ka la kad syndon arliang.

Khatduh eh, kan jin da la pyntngen bad ai jingkyrmen shuh shuh lada i Bahrit Adelbert Nongrum i la bsuh ha ka jingkren jong i bad pule pynkut ia ka jingkren da ka jingduwai kaba shong nia, shong ain bad kaba iadei bad ka por ba ngi im. Da kaba burom ia i Bah L.Gilbert Shullai, kane ka dei ka jingdwai kaba nga la ringdur na ka kot Ri Hynniewtrep Ha North East India bad ka jingduwai ka long kumne harum:

“Ani ka pyrthei aiu sha kum kane! Shano shuh ka jingsngew para briew, ka jingiatiplem bad ka jingsngewlem. Kat shaba peit la shu lamher; la shu iabeh tang ia ka Spah ia ka Thapbalieh.La shu iakhwan bad khun ranab tang ban bit ban biang shimet. La shu kyrkieh la shu khohreh; la shu ia her la shu ia mareh. Wur wur, wer wer, la bna narum naneng, ba wat ka mynsiem ka jingim briew ka la duh dor. Khlem sngewpap sngewsang shuh ngi nud ban shu peit ia ki nongbylla sngi ba ki iaid kjat da ki spah bad hajar kilometar, ngi nud ban shu peit bad sngap mynthi khlem leh ei ei na ka bynta ki nongtrei kynta, ki nongdie madan kiba la duh kamai bad ngi nud ban shu peit ia ki briew ba ki iapthngan. Hei ho! Ioh khangdong ka Tyr-ut ka Smer, ioh buddien ka Raibi. A mano shuh kein ban pynkhuid ban pynlait; Ka Nguh ka Dem, ka Kyrpad ka Kyrpon ka Iasaid ka Phirat kein ba U Blei Trai Kynrad na jrong na tbian un ai pat ha ngi ka mynsiem tip briew, ka mynsiem iatiplem. Ah Blei to iarap, to pynlait bad to khyllie pat ia ngi na ka jingpynjot kane ka khlam. Sa shi sien ban eh ka bok ka rwiang bad ban ieng rasong ka hok ka shi kyntien.” 

The post Ka Jingduwai I Bahrit Adelbert Nongrum Ha Assembly appeared first on RAIOT.

“Nga iathuh ha phi ia ka jingshisha: Uno uno uba ngeit ha nga un leh ia kaei kaba nga leh-hoid, un leh wat ia kiei kiei kiba kham khraw…” (Ioanis 14:12)

Ka Balang Presbyterian hapoh ka Bri ki Hynniewtrep, ka dei kawei na ki Balang Khristan kaba la rim tam bad kaba la seng nongrim ne saindur katkum ki jinghikai shong tynrai jong ki Methodist ka Ri Wales bad U John Calvin. Nalor kaba ialap ia ka Khubor Babha sha ki bynriew, ka Balang ka don ruh ka jingkitkhlieh kaba khraw ban pyniaid ia ka kam jingpynkhiah kaba ka la tyngkhap ha ka saindur jong ka. Ha kiwei pat ki kyntien, ka mission jong ka Balang Presbyterian ha ka Ri ka long ban pynkhiah ia ki briew na ki jingpang bad ruh ban ai ka jingsumar pang (Health care) kaba paka lyngba ki Hospital jong ka.

Ha kine ki shi spah hynniew phewsan (175) snem tam kiba la leit noh ka Balang Presbyterian ha ka Ri ka la seng ia ki ar tylli ki Hospital, kawei ha Jowai bad kawei pat ha Jaiaw. Haduh mynta mynne, baroh ar tylli ki Hospital ki dang treikam bad ai ka jingshakri ia ka imlang sahlang bad ia ki para briew. Hoid ym lah ban len ba lyngba ki por ka mission jingpynkhiah jong ka Balang bad ki jingpyniaid ia kine ki Hospital ki la iakynduh mawsiang bad ki la don ki khep ba ki la jan pait lieng bad ki la dei hi ki jingeh, ki jingtynjuh kiba la pynnoh mynsiem bad kiba la ktah ruh shikatdei ia ka jingtrei bad ka mission jong ka Balang. Hapdeng kita ki jingeh la sakhi ruh ia ka mysiem ba shit rhem jong ki dkhot ka Balang bad kiwei de ki para kur ki para kha, ki para kher bad ki para mer kiba la noh kylluid ia u synniang bad ai ka jingkyrshan ba radbah ia kine ki Hospital. Ka paw shai ha ka Pateng Khristan jong ka snem 1951 ba ka Assembly kaba la long ha Wahiajer ha ka snem 1950 ka la rai ban tei thymmai ia ka Welsh Mission Hospital ha Jowai. La iathuh, “Baroh ruh kiba la ia wan poi sha ka Assembli Wahiajer, 1950, ki la ia pynpaw ia ka jingshitrhem, ban iabuh kti lem, ban kyrshan ia katei ka Hospital jong ki. Ka Assembly ka la ai la ka jingmynjur, ym da kaba shu iarah kti kumba jiw leh, hinrei da kaba iaieng lang baroh shi Assembly” (Ka Pateng Khristan, Naitung 1951). Nalor nangta, ka Presbeteri Jowai-Wahiajer kaba la long ha Syndai ka la shim pyrkhat ia ka kam ba iadei bad ka jingtei thymmai ia ka Welsh Mission Hospital ha Jowai bad ia ka jingkular jong ka Balang Kmie na Ri Wales ban kham sei bor shuh shuh halor kane ka kam. Kumta la iathuh, “Ka Presbeteri Jowai-Wahiajer kaba la ialang ha Syndai ka la thaw lad shi syndon ban pynphriang ia kane ka khubor babha ha kylleng sawdong ka Ri. Ki Rangbah ki la ia pyrkhat ia kiba bun ki lad ban pynmih peisa ban dup ioh ia bynrap lem bad ka Balang kmie. Ki briew kiba na Jowai bad ki shnong kiba hapoh shiphew bad khadar mer, kiba long Khristan bad ki bym long Khristan kumjuh ki la ia wan mon sngewbha, ban pynkhyllem ia uwei u lum ban seng nongrim. Ka “Seng Iarap” na Jowai, ka Jowai-Wahiajer Presbeteri, etc, ki la ia pynmih peisa bad ki la ia ai sha ka Hospital…” (Ka Pateng Khristan, Naitung 1951) Ka mynsiem ba shitrhem ym tang jong ki dkhot ka Balang, hynrei ka jingiashim bynta lang jong ki para kur ki para kha, ki para shnong para thaw, ki bym long Khristan bad kiba long Khristan, ka long kaba dei ban niewkor. Niuma, ka jingkyrshan ia ki Hospital jong ka Balang ka la wan ruh na kiwei pat ki jaidbynriew ba pher kiba im bad ba shong ba sah ha kane ka Ri.

Dang shen ka Hospital jong ka Balang Presbyterian kaba don ha Jaiaw, kaba ju khot ieid bad iatip paidbah kum ka Roberts Hospital, ka la dei ban mad ia ki jingeh bad ki kynrum kynram ba bun. Ia kane ka Hospital kaba don ha Jaiaw, kata ka Dr H.Gordon Roberts Hospital la seng ha ka snem 1922 bad naduh ba la seng kane ka Hospital ka la ai ka jingshakri kaba kordor bad ka la lah ban leh ia ki kambah ha ka liang ka jingpynkhiah ia kiba pang ba shitom ha ka met bad ka la long ruh ka jingkyrmen ia kiba bun. Ym lah khlem da pynpaw ka jingsngew nguh bad ka jingkynmaw ieid bad jingkynmaw burom ia baroh ki nongtrei kiba la leit noh, jong kitei ki Hospital, kiba la aiti met bad mynsiem bad kiba la len ia lade na ka bynta kiwei. Ka jingsngewnguh bad jingkynmaw burom ka long ruh ia ki longshuwa kiba la btin lynti bad ki long mynta kiba bteng ia ka jingshakri na kaei kaba ki longshuwa, khamtam eh ki missionary, ki la iehnoh shadien.

Hadien ba la mih ki jingeh bad kynrum kynram ha ka Dr H.Gordon Roberts Hospital bad hadien ki jingpyrshang kiba bun ban loit ban law ia ki sohkyrdot, ka Khasi Jaintia Presbyterian Assembly ka la lum ia ka Dorbar ba kyrpang, kata ka Special Business Session ha Iing Mane jong ka Balang Presbyterian Mawkhar, Shillong ha ka 29 Nailar 2016 ban iatai bad iashim lang ia ka jingkitkhlieh halor ki jingeh kiba la mih pyrthei. Ka long ka Dorbar ka ban sah jingkynmaw namar ba ka jingialang pyrkhat kam ka la neh haduh san kynta bad ka Khasi Jaintia Presbyterian Assembly da kawei ka jingmut ka la iakut ba dei ban buh biang ia ka Hospital bad ka jingtreikam jong ka kumba ka ju long bad ruh ka sur kaba jam ka sawa ba dei ban nang pynbha bad saindur thymmai ia ka rukom treikam jong ka Hospital. Ka Dorbar ka la iakut ban thung ia ka Committee Kyrpang bad kane ka Committee Kyrpang kan treikam bad pyrkhat ban saindur thymmai ia ka Hospital katkum ki lai (3) tylli ki mat ne Term of Reference kiba la pruid dak. Nalor ki ar tylli kiwei pat ki mat, ka mat kaba lai jong ka Term of Reference ka ong shai kumne, “ Ha kaba iadei bad ka jingpynbit pynbiang bad jingpyniaid ia ka Hospital na ka bynta ki por ki ban sa wan la shaniah ha kane ka Committee Kyrpang ban thung ia ka Expert Committee…” La thung ia ka Expert Committee kaba kynthup ia lai ngut ki Doctor kiba la san rynnieng bad ih bha ha ka kam, kita ki long Dr P.Lyngkhoi, Dr Faith Rangad bad Dr Sunil Kaul. Kine ki Doctor ki la trei shitom bad pynlut por ban jurip bniah ia ka jinglong jingman bad ia ka rukom treikam ka Hospital bad ki la wanrah ia ka kaiphot ryngkat ki jingtyrwa kiba snah bad ka saindur ba thymmai kumno ban pyniaid ia ka Hospital, ha ka Assembly kaba la long ha ka Balang Presbyterian Sohryngkham ha ka snem 2017. Ki longdien kin tip ba ka Assembly kaba la long ha Sohryngkham ka la iakut ban pynlong sa kawei ka Dorbar ba kyrpang ne ka Special Business Session ban iakren tang ia kane kawei ka kam, kata ka saindur bad rukom pyniaid ba thymmai jong ka Hospital. La pynlong ia Dorbar Kyrpang ne ka Special Business Session ha ka Balang Presbyterian Laitumkhrah Shillong, ha ka 26 Jymmang 2017 bad hadien san kynta ka jingiatai ba bniah ia ka saindur ba thymmai jong ka Hospital bad ia ki jingtyrwa, ka Dorbar Kyrpang ka pdiang ia ka kaiphot bad ia kata ka saindur ba thymmai ba la wanrah da ka Expert Committee bad la iakut ruh ban pyntreikam noh mar dor ia kane ka saindur ba thymmai naduh katei hi ka snem. (Assembly Report 2017 bad 2019)

Ka Balang Presbyterian ha ka Ri, wat la ka dei ka kynhun kaba la seng da ki sahep bad ki mem na Ri Wales, pynban ka ngeit ha ka nongrim ban ialap hi, ban synshar hi bad ban kyrshan hi bad ka 22 tarik u Jylliew man ka snem ka dei ka sngi kaba kyrpang jong ka Balang ba ka kynmaw ia ka sngi jong ka jingwan iuhkjat u missionary ba nyngkong jong ka Welsh Methodist bad Calvinistic Foreign Mission, u Thomas Jones. Ki missionary ki la wan bad ki la leit phai noh, kiba bun napdeng jong ki ruh ki la iohthiah lyngngai ha ki Lum Jingtep kiba don ha kylleng ka Bri ki Hynniewtrep bad Sylhet. Ha ki snem hadien ka jinglaitluid ka Ri India, ki nongsharai Balang trai ri ki la shimti ban pyniaid hi ia ka Balang, bad kane ka jingkitkhlieh kam dei kaba shu wan hap kynsan, khlem da pynkhreh lypa, ha ki tyrpeng jong ki trai ri. Ban kyrshan ia ki kam kiba bun syrtap jong ka Balang, ka Balang na ka por sha ka por ka ju thaw ki lad bad shna ki buit kiba bun. Ban kyrshan ia ka mission jingpynkhiah lyngba ki Hospital jong ka, ka Balang ka la pynkyrpang kawei ka Sngi U Trai kum ka Hospital Sunday bad ka dei ka sngi kaba ki dkhot jong ka Balang ha baroh ka Bri ki Hynniewtrep ki duwai bad ki ai jingkynshew kyrpang na ka bynta ki Hospital. Ha ka Assembly jong ka Balang Presbyterian ha Ri Khasi-Jaintia kaba la long ha Sohra ha ka snem 1925 la iakut kumne-“Ba ki Balang Presbyterian baroh ha ka Ri kin pynlong ia ka Hospital Sunday man la ka snem, ban duwai bad ban lum jingkynshew na ka bynta ki artylli ki Hospital ha Jaiaw bad Jowai” (Nongialam Khristan 1925). Sa shisien pat, ka KJP Assembly ka sngewdei ban shim biang ia ka rai bad kaba long kum ka jingpynkynmaw ia ki dkhot ka Balang ban ym leh klet ia kane ka mission kaba khraw, ka mission jingpynkhiah (Health Care) bad kumta ha ka Assembly kaba la long ha ka Sohryngkham ha ka snem 2017 la ia kut kumne, “…la iakut ban don noh ka Hospital Day of Prayer kum kawei na ki Sngi Kyrpang, bad la shaniah ha ka Executive Committee ban leh ia kaba donkam” bad ka Executive Committee kaba la long ha ka 9 tarik u Kylla Lyngkot 2018 ka la iakut, “…ba kan don ka sngi U Trai ba kyrpang ia kaba yn khot ka “Hospital Sunday” ba ki Balang baroh kiba hapoh ka KJP Assembly kin pynlong ha ka taiew ba lai u bnai June man ka snem…” (Assembly Report 2017 bad 2019).

Kumba la kdew sha khmat, ka jingkitkhlieh ban pyniaid ia ka mission jong ka Balang ha ka Ri kam shym la wan hap kyndit ha ki tyrpeng jong ki Trai Ri. Ha ka snem 1935 ka General Assembly jong ka Balang Kmie ha Wales ka la thung bad phah ia ka Commission kaba kynthup ia ki lai ngut ki dkhot- u Principal D.Philips, Revd. W.Davies bad Llewelyn Williams ban wan jurip ia ka jinglong jingman ka jingtrei mission ha Ri Khasi Jaintia da ka jingthmu ban pynkhreh thymmai bad pynbha ia ka jingtrei mission bad ka jingpyniaid ia ka synshar Balang ha kane ka Ri na ka bynta ki por ki ban wan. Ka General Assembly ka Balang Kmie ha Wales ka la pdiang ia ka Report bad jingtyrwa jong kane ka Commission. U Rev Dr. R. A Hughes, uba long u Medical Superintendent jong ka Hospital ha Jaiaw ha kato ka por, u dei uwei na ki missionary ba khatduh ban mih na kane ka Ri ha ka snem 1969. Hadien U Dr. R.A.Hughes ka jingkitkhlieh ban pyniaid ia ka Hospital bad mission jingpynkhiah ka la ngat ha ki tyrpeng jong ki Trai Ri bad ym lah ban len ba wat la hateng hateng ki don ki jingsoh kdiah ha ka jingpyniaid ia ka kam, ki Doctor trai ri ki la trei minot bad leh la ka bynta. Ka long kaba sngewtynnad ba ha ka report jong ka Commission ka don ka jingkynthoh jong u Dr R.A.Hughes halor ki Hospital bad ki kam jong ka Medical Mission kumne, “wat la hapdeng ki lad ba ka Sorkar ka thaw ban pynmih bun ki doctor bad Hospital, ki Hospital jong ka Balang ia kiba la pyniaid bha kin don khlem artatien ka bynta kaba donkam kum ki Hospital…namar ba ki lah ban ai ka jingsumar kaba bha bad ruh ka lyer Khristan”. Haba pule mynta ia kine ki jingkynthoh, ym lah ban niew ia ki kum ki jingiaroh, pynban ki dei ki kyntien kiba tyndung ia ka mynsiem jingiatip lem bad kiba pynbtiar ia ka jingmut jingpyrkhat. La khmih lynti ia ki Hospital jong ka Balang ba kin long ym tang kiba beit bad kiba shai ha ka rukom pyniaid, hynrei ban pyniaid bha ia ki khnang ba kin lah ban ai ka jingshakri kaba janai katkum kane ka juk ba ngi im, ban pynioh ia ka sumar pang kaba paka sha baroh ki nongshong shnong bad ha ka dor kaba jem. Kata ka “lyer Khristan”, kaba u Dr Hughes u pynpaw ha ka jingkynthoh khlem artatien ka thew ia ka “ethics” ne ki nongrim tynrai jong ka mission jingpynkhiah, kata ban shakri khlem da niew shilliang khmat, ban shakri da ka jingieid bad ban shakri khlem da thmu ban pynlong ia ka mission jingpynkhiah kum ka lad ban lum spah.

Haba rakhe ia ka Hospital Sunday to ngin ia phai tiak sha ka Gospel U Ioanis 14:12 bad ki kyntien kiba ong, “…Uno uno uba ngeit ha nga un leh ia kaei kaba nga leh-hoid, un leh wat ia kiei kiei kiba kham khraw…” Baroh ki jingthoh Gospel ki iathuh shaphang ki kambah ba u Jisu u la leh mynba u dang don ha ka pyrthei-u bsa ia kiba thngan bad u pynkhiah ia kiba pang bad ha kajuh ka por pat U Jisu u iehnoh ha ngi ia ka jingkit kaba khia ba ma ngi kiba ngeit ha u, ngi ruh ngi lah ban leh ia kaei ba u la leh, bad ngin leh ia kiei kiei kiba kham khraw. Hato ngi lah ban leh ia kiei kiba u Jisu u la leh bad ba ngin leh ia kiba kham khraw? U John J. Pilich, u riewstad Medical Anthropologist u ong, lah ban phiah ia ki kambah U Jisu kumne, wei, ki kambah U Jisu ki dei kiba ai jingim bad ar, ki dei ki kambah kiba ai ia ka jingim kaba don jingmut. Ngan pynkut da ki kyntien u John J. Pilich kiba u la thoh ha ka article “Jesus as Healer” ne U Jisu kum u Nongpynkhiah, bad kaba nga la pyrshang ban pynwan sha ka ktien khasi kumne, “U Jisu kum u nongpynkhiah uba iaid tawiar na kawei ka shnong sha kawei pat, u ai ha ki briew ia ka jingim kaba don jingmut. Ka Gospel U Ioanis ka kynpein ia ki synran ban leh ia kaei ba u Jisu u leh.U Jisu u leh ia ki kambah bad ngi ruh ngi lah ban leh kiba kham khraw. Hato ngi leh mo ia ki kam kiba ai jingim bad jingpynim? Ne ngi bunkam ha ki kam kiba iap? Hato ngi im ka jingim ba myntoi bad ba don jingmut? Hato ngi ai ha kiwei ia ka jingim kaba don jingmut ne ngi tuh noh ne ngi pynsniewdur ne pyniap noh ia ka jingim ba kordor kaba la saindur da u Blei Trai Kynrad Nongbuh Nongthaw?

The post Ka Hospital Sunday Jong Ka Balang Presbyterian Ha Ka Bri Ki Hynniewtrep appeared first on RAIOT.

“Ngi tip ba kiei kiei baroh, u Blei u trei na ka bynta ban pynbha ia kito kiba ieid ia u, ia kito kiba u la khot katkum ka jingthmu jong u…” Rom 8:28

Baroh shi katta ngi pule bad sngewthuh ba kane ka dkhot ka kren ba dei u Blei uba treikam ne u ban treikam na ka bynta ka jingbha jong ngi. Ha kiwei pat ki kyntien, ngi ju sngewthuh ba dei u Blei uba pynjia ne u ban pynjia long ia kiei kiei kiba bha ha ka jingim jong ngi. Phewse, u N.T Wright u riewstad ka Testament Ba Thymmai u ong ba kane ka jingsngewthuh bad ka jingpynkylla ktien ka ia jngai na ki kyntien tynrai Greek bad na ka jingmut tynrai kaba don ha ka Bible Greek. Une u riewstad u ong, ba ka jingpynkylla ktien ka dei ban long da kumwei khnang ba kan iajan bad ka jingmut tynrai kaba don ha ka Bible Greek. Ki ktien tynrai Greek kiba u  Apostol Paul u pyndonkam ki thew ba U Blei u iatreilang bad kita kiba ieid ne ki paralok jong u. Kiei kita kiba ieid ne ki paralok ne ki para nongtrei jong u Blei? U Paul naduh ka dkhot 22 haduh 27 u kdew ba kita kiba ieid ne ki paralok ne ki para nongtrei ki dei kito kiba sngewkhia, kiba ud na ka bynta ka jingjot, ka jingjulor ka pyrthei-mariang bad ruh kiba ia ud lang bad ka pyrthei mariang baroh kawei. Ym tang ma ki kiba ud, hynrei u Mysiem u Blei ruh u ia ud bad iasaid ryngkat bad ki.

U Apostol Paul u ong ba kine ki dei kita kiba ieid , ki paralok ne ki para nongtrei jong u Blei. Kiba sngewkhia mynsiem; kiba ud bad kim shemphang shuh ia kaei ba ki ud; kiba duwai bad kim don kyntien shuh ban duwai bad kim tip shuh sa ia kaei kin duwai. Pynban u Blei u shim ia kita ki jingud, ki jingduwai bad ki jingiam pangnud bad u pyndonkam ia ki na ka bynta ban pynbha pat ia ka pyrthei. Ka bynta na ka shithi sha ki Nong Rom 8:28 kam mut ba dei tang U Blei uba treikam bad uba leh ia kiei kiei na ka bynta ka jingbha jong ngi bad kumta ma ngi baroh ngin shu shong kli kti. Em kam dei kumta! Hynrei ma ngi baroh ngi ud bad ngi duwai. Ngi sngewkhia bad shim ha lade ia ka jingkit khlieh na ka bynta ban pynbha ia ka pyrthei-mariang. Ngi iakhun bad iaksaid ryngkat bad U Blei bad ruh bad u Mynsiem jong u na ka bynta ban pynbha bad tei thymmai ia ka pyrthei-mariang baroh kawei. Namarkata, ym dei ba U Blei u trei na ka bynta ka jingbha jong ngi, hynrei ma ngi baroh lang ngi iatreilang bad u Blei bad ngi dei ki paralok bad ki para nongtrei jong u.

U Keith Giles u ong ba ia ka shithi sha ki Nong Rom 8:28 lah lehse ban pynkylla ktien  kumne:

“Ngi iatip ba u Blei u iatreilang bad ngi kiba mad ia ka jingieid jong u, kiba angnud ban wanrah ia ka jingbha, kiba angnud ban pynbha pat ia ka pyrthei-mariang kaba la jot bad julor, kaba ngi iohi sawdong ha kane ka juk. Kane ka dei ka jingkhot ia ngi bad ka jingthmu u Blei na ka bynta ka jingim jong ngi. Ban ud, ban iakhun bad iaksaid ryngkat bad U Mynsiem U Blei uba don hapoh jong ngi”

Ngi la dei ban pyndam noh ia ka rukom pyrkhat ba dei Blei u ba trei ne u ban sa treikam na ka bynta jong ngi, hynrei kane ka dkhot ka dei ban pynkynmaw ba la khot ia nga bad ia phi ban iakhun, iaksaid bad iatreilang ban wanrah ia ka jingkmen, ka jingkyrmen, ka jingpynkhiah, ka jingiatip lem, ka hok bad ka jingieid ha ka pyrthei ba ngi im.

Mynta kumne ngi don hapdeng ka khlam bad ka khlam ka la pynjot bad pynjulor ia ka jingim. Kumta ka jingkhot ia ngi ka long ym tang ba ngin ia duwai lang, hynrei ban iakhun, ban iaksaid bad iatreilang para shnong para thaw, para kher para mer bad ruh u Blei un iatreilang bad ngi ba na kane ka khlam kan mih ka pyrthei-mariang kaba thymmai- ka pyrthei kaba shngain bad kaba khiah krat ; ka pyrthei kaba dap kyrhai, ka pyrthei kaba ia ieid, ia niewkor bad ia burom kylliang iwei ia iwei pat bad kan mih ruh ka imlang sahlang ka bym lah shilliang bad ka bym leh shilliang khmat bad kaba ialong mar ryngkat ha khmat u Blei ha khmat u briew.

U Blei un kyrkhu ia phi baroh

The post Ki Kyntien Jingkyrmen Hapdeng Ka Khlam : Rev. Kyrsoibor Pyrtuh appeared first on RAIOT.

“…U Jisu u la leit sha ka shnong ba la khot, ka Nian…U briew uba la iap u long u khun nyngkong jong ka… riewkynthei…Haba u Trai u la iohi ia ka, la pyndap ia ka dohnud jong u da ka jingisynei ia ka…U Jisu u la ong, “Ko Samla to khie joit, nga ong ia me.” (Loukas 7:11-14)

Ka khlam Corona ka la pynjulor ia ka jingim- naduh ka bylla sngi ki rangli-juki, ka kamai kajih, ka pule-puthi ki nongshong shnong haduh ka ioh ka kot jong ka Jylla bad ka Ri. Ngin donkam ia ka kambah kaba khraw ban khyllie bad pynim biang ia ngi na kane ka jingjulor kaba shyrkhei. Hapdeng  ka khlam ngi kyrmen ia ki kambah bad jingpynkhiah.Ki khun bynriew satlak ka pyrthei ki ia-duwai, ki ia-pan, ia-kyrpad bad ia-khun ban ioh ka jingpynkhiah bad ban shem ki lad ki lynti ban iada ia ka jingim na ka khlam.

Ki jingthoh Gospel ki iathuh shaphang ki kambah ba u Jisu Khrist u leh ha kane ka pyrthei bad kine ki kambah ki long ka bynta ba kongsan jong ka jingim, ka jngtrei bad ka mission jong u. Ka jingim bad jingtrei U Jisu Khrist kam shym la long kaba jrong, naduh ba la pynbaptis ha ka wah Jordan haduh ka jingsah narphna ia u ha u Lum Kalbari, u Jisu u la pynjia long kumba lai phew tylli ki kambah.

Ka jwat ban pule bad sngewthuh ia ki kambah u Jisu Khrist. U S.J Samartha u ong, “kam long kaba jem ban thoh shaphang ki kambah bad ban pynlong ia ka khubor ba ki don kiba larkam ha kane ka juk stad. Ha kajuh ka por pat, ki kambah ki dei ki sakhi kiba pynpaw shynna ia ka bor bad maian Blei kaba treikam lyngba u Jisu Khrist uba la wan longbriew sha ka pyrthei bad uba treikam hapdeng bad ryngkat ki khun bynriew na ka bynta ban pynlait im bad pynlait luid ia ki briew”. Ia ki kambah u Jisu Khrist dei ban pule da ka iit khmih jong ka pyrthei bad ka imlang sahlang kaba ud jynjar sat. U Cecil Hargreaves ha ka kot, The Miracles of Jesus (Ki Kambah U Jisu), u ong, “ki kambah ki dei ka jubab jong u Blei ia ka jingduwai ba hok bad ka jingiam kthang u Jisu ryngkat bad ki khun bynriew kiba shem shitom bad kiba shah ban bein”.  Ki kambah ki jia long ha ka por, ha ka Ri bad ka imlang sahlang ba u Jisu Khrist u im bad treikam. Kumta ngim lah ban pynshai shynna ia ki kambah U Jisu khlem da pule bad sngewthuh ia ka por bad ka jaka ba u Jisu u im bad ia ka jinglong jingman jong kato ka juk. Ngim lah ruh ban pule ia ki kambah shabar na ka jylli ba u Jisu u treikam. Ngim lah ban shim ne rah ia kine ki kambah bad ban mutdur ne pynbor ba ki dei ban jia long mynta thik kumba ki la lah jia ha ka por u Jisu.

Ki kambah u Jisu ki don aiu ban ong? Kaei ka dor bad jingmut jong ki ha kane ka juk, khamtam eh hapdeng kane ka khlam? Hato ki ai jingkyrmen? Katba ngi dang puson, ka long kaba sngewsih ba ka kambah ka la iaid lait noh na kawei ka longkmie kaba la duh noh ia i khun iba ka la pun ha ka 28 tarik u Naitung 2020, tang namar ba kam shym la lah ban ioh ia ka jingsumar ha ka por kaba biang na ki Hospital ha ka Nongbah. Lehse, kiba bun kiwei ki kambah ki la iaid lait noh na ngi ha kane ka por khlam.

Ka Gospel u Loukas 7:11-14 ka iathuh shaphang ka kambah ba u Jisu u leh ban pynim pat ia u khun ka riewkynthei na ka shnong Nian. Ki kyntien na kitei ki dkhot ki ong, “…la pyndap ia ka dohnud jong u da ka jingisynei ia ka…” Ki kambah kiba u Jisu u leh ki mih na ka mynsiem jong ka jingsngew synei bad jingsngewlem. Hynrei ha u Jisu kam dei tang ka jingsngew, ka “jingsngew” la ka long ka jingsngew synei ne jingsngewlem ka long tang kumne, u/ka briew haba ki iohi ia ka jingjynjar kiwei ki lah ban sngewlem ne sngewsynei, pynban ki shu peit sngewlem na pajih bad kim kner ki kti ban iarap. Ha u Jisu kam kut tang ha ka jingsngew, U Jisu u iashim bynta lang bad ki briew kiba shah ban bein, kiba shem shitom bad kiba shah jynjar. U iam kthang bad u iakhun ryngkat bad ki, bad na ka bynta jong ki. Ha kata ka jingiakhun u leh ia ki kambah bad ki kambah u Jisu Khrist ki mih na ka mynsiem ka jingiatip lem bad na ka jingkyang kaba jam jong ki briew kiba shem shitom bad kiba shah jynjar.

U Jisu u ia buh kti lang bad ki paidbah ban leh ia ki kambah. Ha ka jingpynim pat ia u Lasaros, u Jisu u hukum ia ki para shnong bad ki para marjan kumne “pyntyllun noh ia u mawkhang” (Ioanis 11:39). Ha kane ka khep ym tang u Jisu uba leh ia ka kambah, hynrei ki para shnong ki ia shim bynta lang ha kaba pynjia long ia kane ka kambah.

Ha kane ka juk, lehse ym lah ban mutdur bad ym lah ban pdiang ba u briew uba la iap bad ba la  dkut mynsiem un lah ban khie im biang bad mihpat. Hynrei khlem artatien da ka mynsiem ka jingiatip lem bad da ka jingiashim bynta lang ngi lah ban khyllie biang iwei ia iwei na ka jingduh jingkyrmen, ngi lah ban pynkhiah ia kiba pang bad ngi lah ban ai pat ka jingim ba pura bad ba dap kyrhai ha ki rangli ki juki, ki nongbylla sngi bad ki nongshong shnong.

Hapdeng kane ka khlam ngi ud bad iam, U Blei lyngba u Jisu Khrist ruh u ia ud bad iam ryngkat bad ngi. U Jisu u iakhun ryngkat bad ngi. Ngi don ka jingkyrmen ba ki kambah ki jia bad kin iai jia namar ba ngi iohi ia ka mynsiem iatip lem bad ka mynsiem ba shit rhem ha ki nongtrei ASHA, ki Anganwadi, ki Dorbar Shnong bad ki samla kynthei bad shynrang kiba trei shitom phra la ka sngi ban iarap bad kyrshan ia ki para briew bad ki nongshong shnong ha kane ka por khlam. Niuma, khlem da klet ruh ia ki Nurse, ki Doctor bad ki riewstad kiba sumar ia kiba ioh pang covid-19 bad kiba dang iai thud bad trei minot ban shem ia ki dawai, ki lad jingsumar bad jingiada na kane ka khlam.

Sa kawei ka kambah kaba ma ngi ki nongshong shnong ngi dei ban pynjia long hadien ba la shem ia ki dawai, ki lad jingsumar bad ki lad jingiada. Kata ka kambah ka long kane, ba baroh ki nongshong shnong salonsar ki dei ban ioh ia kita ki dawai, ki lad jingsumar bad ki lad jingiada khlem da pyniapher kyrdan ne jaitbynriew bad dei ban pynioh ia ki ha ka dor kaba jem bad ba biang briew, kaba ki rangli ki juki bad ki nongbylla sngi ki kotbor. Nalor nangta ngi dei ruh ban pynthymmai bad pynim pat ia ka koit ka khiah bad ka sumar pang (Health Care) ha baroh ki shnong ha ka Jylla.

Ki kambah ki jia hangne ha pyrthei bad u Jisu u leh ia ki kambah ha ka pyrthei kaba pang, kaba duk, ba kyrduh bad ba iapthngan. Ka pyrthei kaba ban bein bad ba khnoit bein ia ki para briew. Ki kambah ki jia namar ba U Blei u iashim bynta lang bad ngi ki briew kiba ud jynjar sat. Ki kambah ki mih ym tang na ka mynsiem sngewsynei, hynrei na ka mynsiem iatip lem. U Jisu u dei u briew uba ka ktien bad ka kam ki ia iaid ryngkat. U John Chyrsostom, u kpa ka Balang hyndai u ong, “u Jisu u pynkhreh ia ka jingtrei jong u da ka ktien bad hadien pat un sa pynthikna bad pynskhem da ki kambah.” Ha ki Kam Ki Apostol 2:22, la pynkynmaw ba ia ki kambah la pynjia long da u Jisu u khun jong u briew, u briew uba la pynkyntang. Ym tang katta, u D.S Cairns ha ka kot , The Faith That Rebels (Ka Jingngeit Kaba Ieng Pyrshah), u ong ba u Jisu u don ka jingngeit kaba ieng pyrshah ia ki bor bymman bad ki runar kiba ban bein bad khnoit bein ia ki para briew bad kiba pynjot ia ki para jingthaw. Da kane ka jingngeit kaba ieng pyrshah U Jisu u leh ia ki kambah.

U Blei un kyrkhu.

The post Ki Kyntien Jingkyrmen: Ka Khlam Corona bad Ki Kambah U Jisu Khrist appeared first on RAIOT.

“…Ah u Briew jong u Blei ka don ka jingiap hapoh u khiew.”
(2 Ki Syiem 4:40)

Kane ka dkhot ka iathuh khana shaphang u Elisha uba long u Nongiathuhlypa ka Hima Israel bad ki Jiw hyndai. Lyngkot, u Elisha u la im bad trei ha ka spah snem ba khyndai SK bad ha ka Hima Israel hyndai ka kynhun ki Nongiathuhlypa ka mih pyrthei bad iasan ryngkat bad ka Synshar Syiem. Ka daw jong ka jingmih bad ka kamram jong ka kynhun ki Nongiathuhlypa ka long ban peit pyrman ia ka synshar khadar khnang ban ym don ka synshar donbor bad ka jingthombor ia ki khun ki hajar ne ia ki nongshong shnong da ki Syiem ne ki bakhraw batri.

Hapoh ka jingsynshar Syiem bad ha ka por jong u Elisha ka Hima Israel ka don hapdeng ka jingduk, jingkyrduh bad jingjynjar ba khraw. Nalor kata, sa ka nemsniew kaba la jia ha ka Ri bad kane ka la nang pynkordit ia ka jingim kat ban pynlong ia u Elisha ban leh ia ka kambah ban pynkha roi bad pyndap ia ki khiew umphniang jong ka riewkynthei bad ban pynlait ia ka na ka ram bad ka jingiapthngan (2 Ki Syiem 4:1-7).

Ka kitab 2 Ki Syiem 4:40, ka kren shaphang ka jingiap bad jingduh jingkyrmen. Ka Bible ka iathuh ba ka nemsniew ka la jia ha ka Ri bad kane ka nemsniew ka la pynjot bad pynjulor ia ka. U Elisha bad ki nongbud jong u ki la iohi sa tang ka jingiap bad jingduh namar ka nemsniew bad katba ki dang iashet syrwa ia ki jhur ban bam, ki nongbud ki la shem pynban ba ki shet bad bam ia ki jhur kiba long bih na ka daw jong ka nemsniew bad ki la lynniar kynsan, “…Ah u Briew jong u Blei ka don ka jingiap hapoh u khiew”. Kumjuh ruh ka kitab u Esekiel ka kren shaphang ka them jong ki shyieng kiba tyrkhong bad kiba iap. Ki shyieng tyrkhong ki bym don dur, ki bym don mynsiem bad ki bym don bor shuh (Esekiel 37:1-7)

Ka snem 2020 ruh ka dei ka ‘nemsniew namar ka khlam corona bad sa katno tylli ki snem kin nangsniew nangne shakhmat? Tang mar ia sdang ban pur ka khlam ha ka Jylla, ngi la pyrkhat beit tang ia ka jingduh bad jingiap. Mano ban iap? La sngew ngiew shisha, la kum kato ka por ba jia ka khlam ha Nongkyrdan hyndai kaba i bah S.J Duncan i pynpaw kumne, “Jar jar! Wow! la kynjah ka shnong ka thaw. Ka shnong nongiap ki ong.La tieng ki briew. Balei ka jia kumne?..ki dwar, thliew iing ki ang, ki sah rynghang Mano pat ban khyrdep? Mano ban khang…?”

Ka khlam ka la pynjot bad pynjulor! Tang kaei ngin pyrkhat mynta? Kumno ngin khie im biang nangne? Naduh ba sdang ka pakhang shnong bad ka jingkhang dam ia ki kamai-kajih la iohlad ban iakynduh ia ki paralok nongdie madan bad ki nongbylla sngi ban iakren-iapyrkhat kumno ban leh. La iathuh ba ha iing ki khun ki kylli ia kine ki jingkylli, da kaei mei ngin bam lashai ka sngi? Bad nangno ngin ioh pisa ban thied jingbam la shem taiew? Khlem da iakren ia ka ram, ka bai wai iing, bai dawai, bai bor ding, bai rnga, umphniang sharak bad ka bai skul lada jia ba ki skul ki plie ha kano ma ka por. Kane ka jingjulor kan ym ktah tang ia ki nongdie madan, ki nongbylla sngi ne ki nongtrei iing briew ne nongtreikynta. Hynrei ki bnai bad ki snem kiba kham sniew ki ap ia ngi bad kane kan ktah lut wat ia ki kyrdan briew ba kham halor jong ka imlang sahlang. Ei ba tip kane ka khlam ka lah ban ialam ia ka Ri bad Jylla sha kata kaba ki ong ka Great Depression lane ka jinghiran bad jingkyrduh kaba khraw ka ban pynkha pat sa ia ka jingiapthem bad jingiapthngan. Ki jingsniew bad kam runar ruh kin kha roi.

Katba ka jingiohpang bad jingiap ki briew na ka khlam ha ka Ri ka nangkiew,ki don ar tylli kiwei pat ki jingjia kiba pyndiaw mynsiem, kawei ka dei ka jingpynbna ia ka National Education Policy 2020 ha ka 29 Naitung, bad kane ka policy  ba iadei bad ka pule puthi ka ban nang pynrem dor bad pynduhlad ia kiba bun ban ioh jingnang jingstad ha ki por ban wan. Hapdeng ka khlam, ka pyndukha mynsiem ban pyrkhat la ki khun ki kti jong ki nongbylla sngi, ki rangli-juki kin dang iohlad ne em ban bteng ia ka jingpule sha ki kyrdan ba shalor hadien ba la pyntreikam ia ka policy? Kaba ar pat, ngin ym iakren hangne ia ka rai jong ka Supreme Court halor ka jingtei ia ka Temple jong u Blei Ram ha Ayodhya, hynrei ka jingpynpaw ba ka bor Synshar i kumba ka iadon bynta lang ha ka jingpynieng ia u maw nongrim jong ka Temple ha ka 5 Nailar 2020 bad ka phuh ka phieng kaba bud ryngkhi ki pynartatien la ngi dang im ha ka Ri ba laitluid ha kaba ka Riti Synshar ka long halor ka bor synshar? Kan jin da la bha bad ai jingtngen ba kine kin ym jia satia lane ban dang pyntud ia ki. Ka por khlam ka dei ka por jong ka jingiam briew bad ka dei ka por ba ka Sorkar bad ki nongshong shnong ki dei ban pynleit jingmut bad sei lut ka buit ka bor ban iakhun bad khamtam eh ban tei pat ia ka Ri bad ban khyllie biang ia ka jingim jong iwei pa iwei i nongshong shnong na ka jingjot bad jingjulor ba ka khlam ka wanrah.

Ka Bible ka iathuh ba u Elisha u la ber da u moida ha uta khiew bad ka bih ne ka jingiap kaba don ha uta u khiew syrwa ka la jah bad duh bor noh. Kumjuh ruh u Esekiel u la iathuh lypa ha kita ki shyieng kiba tyrkhong bad u Mynsiem u Blei u la pyrsad mynsiem biang ha kita ki shyieng bad ki la khie im pat. Shisien pyrkhat sngew kumba ngi pule ia ki kot jadu aiu re, hynrei kine ki khana ki shat phalang ia ka por bad ki jingjia kiba la jia ha ka por jong u Elisha bad Esekiel. Ki Nongiathuhlypa ki mih pyrthei ban shim ia ka kamram bad jingkitkhlieh ban phohsniew, ban saindur, ban long ka sur jong ka hok bad jingshisha, ban thep ia ka jingkyrmen ha ki nongshongshnong, ban iakhun bad ban pynjia long ia ki kambah na ka bynta ban pynim bad pynlait luid ia ki briew.

Ka khubor kaba mih na kine ki Nongiathuhlypa ka long, ba ka don ka jingim hapdeng ka jingiap. Ka don ka jingkyrmen ia ngi kiba im hapdeng kane ka khlam ba ki kambah ki la lah jia, ki jia bad kin iai jia lyngba ki Nongiathuhlypa jong kane ka juk. Ma ngi hi ki nongshong shnong ngin shim ia ka bynta jong ki Nongiathuhlypa, ngin mih pyrthei ban phoh sniew, ban iakhun, ban long ka sur jong ka hok bad jingshisha, ban sain dur ia ka lawei bad ban ieng pyrshah ia ki bor kiba thombor. Ka khlam ka lah ban pyntieng bad pyniap, hynrei ka hikai bad pynshlur ruh ia ngi ban iaid sha khmat da ka jingkyrmen, ym ban phai shadien sha ka pyrthei kaba ju long mynshuwa. Ka pyrthei kaba ju long,ka dei ka pyrthei ka bym long. Ha ka pyrthei kaba ju long, ngi lah pynjot thiaw ia ka mariang. Ka pyrthei kaba ju long, ka dei ka pyrthei kaba leh be-ijot ia ki kynthei ki khynnah, kaba ban bein bad khnoit bein ia ki nongdie madan, ki nongtrei iing bad nongtrei kynta. Ka pyrthei kaba ju long, ka dei ka pyrthei kaba ai bai bylla kaba rit bad poh tam ia ki nongtrei-nongbylla sngi. Ka dei ka pyrthei kaba pynduk bad pyniapthngan. Ka pyrthei kaba ju long, ka dei ka pyrthei ha kaba ka koit ka khiah, ka sumar pang bad ka pule-puthi ki long kiba remdor tam. Ka dei ka pyrthei kaba tuh, ba thok bad ba bamsap. Da lei lei ruh em ngin ym leit phai shuh sha ka pyrthei kaba ju long!

Ka khubor jingkyrmen ka mih hi na ki nongdie-madan bad ki nongbylla sngi kiba iathuh kumno ba ki kynshew san haduh shiphew tyngka na ka kamai ba ki ioh man la ka sngi bad ki thep ha ki pla pyllang pisa lyngba ki phew tylli ki snem kiba la leit noh. Kum ki dkhiew khyndiat pa khyndiat ki pyllang lypa na ka bynta ka tlang, wat la katta ruh ka jingim jong ki ka kordit mynta bad kan nang shitom ha ki por ki ban wan. Pynban ka mynsiem ka shlur ban iakhun bad ban iaid shaphrang, ka khlam kam pat dei kaba kut jong ka pyrthei bad ngi kyrmen skhem ba ka don ka jingim hapdeng ka jingiap. Da ka jingkyrmen ngin phohsniew ryngkat bad u Ioanis bad ngin pynurlong ia ka bneng ba thymmai bad ka khyndew ba thymmai (Jingpynpaw 21:1)

Ka don ka jingiatai mynta, hato ki nongsynshar ba mynta ki dei kiba khraw bad kiba shemphang kiba la kha khnang na ka bynta kane ka por? Ne ka khlam kan pynlong ia ki kiba shemphang bad kiba khraw? Ka por kan sa batai haduh katno ki khraw bad ki shemphang ki nongsynshar ka Jylla bad katba ngi dang ap ia kata ka por, to ngin ia duwai-

Ah Blei Trai Kynrad
“iada bad pynkhiah ia ngi na ka khlam
pyrsad mynsiem ba ngin im
khyllie biang ia ngi na ka jingpynjulor jong ka khlam”

Amen.

Rev. Kyrsoibor Pyrtuh

The post Ka Jingim Hapdeng Ka Jingiap : Rev. Kyrsoibor Pyrtuh appeared first on RAIOT.

Ka Ri India ka la kynjoh 73 (hynniewphew lai) snem ka rta naduh ba la ioh ia ka jinglaitluid na ka Sorkar Bilat. Ngi niewkor shikatdei ia kane ka jinglaitluid bad ha kajuh ka por pat ngi syier bad artatien iohba ha kane ka juk ka jinglaitluid ka dei tang ka pushara ia ka shynrong maw jingtep? Kan sah kynmaw ruh ba ngi rakhe ia ka Sngi Laitluid hapdeng ka khlam bad ka dei ka jingkit kaba khia tam ban khyllie pat ia ka Ri na ka jingpynjot jong ka khlam.

Ka Bible ka dap da ki khana kiba kren shaphang ka jinglaitluid- ka jinglaitluid na ki bor synshar nongwei bad ki bor kiba thombor. Ka kitab Exodus ka iathuhkhana shaphang ka jinglaitluid jong ki Hebru na ka Ri Ijipt. Kane ka Kitab ka dei ka nongmuna ia kiba bun ki jingialeh laitluid bad ka Bible ka shlei da ki khana shaphang ka jinglaitluid na ki bor synshar ne ka “political emancipation”.

Ka Ri India ruh ka la iaid lyngba ki jingiakhun pyrshah ia ka Sorkar Bilat bad ka la ioh ia ka Jinglaitluid ha ka 15 Nailar 1947.Ka Ri India kam dei kawei ka Jaidbynriew, hynrei ka Ri India ka kynthup ia ki spah tylli ki Jaidbynriew bad kumba khat khyndai hajar tylli ki ‘tien shnong (Khanasamari 2011), nalor ki kynhun Niam, ki Balang, kiba ngeit blei bad ki bym ngeit ruh kumjuh bad ki hajar tylli ki seng sain hima kiba iapher kawei na kawei pat. Ha kine ki 73 tylli ki snem ki la don ruh ki jingiaumsnam kiba shyrkhei namar ka jingiapher niam, jingiapher jaidbynriew bad kumta ter ter bad kane kam pat duh haduh mynta.

Hapdeng ka jingiapher kaba jur, ki nongshong shnong ka Ri India ki iamynjur ban iawan lang hapoh ka Riti Synshar bad ban pynlong ia ka Ri. Ka Riti Synshar ka dei ka jutang ba ki nongshong shnong ki iakhlei hapdeng jong ki bad ki iateh ruh bad ki bor Synshar, ba ka synshar khadar ka dei ban long halor ki nongrim jong ka jinglaitluid, ka jingialong mar ryngkat, ka jingianiewkor kylliang bad ka hok. Ka jutang ka long, ba ka jingim bad jinglaitluid jong uwei pa uwei bad kawei pa kawei ki nongshong shnong shimet ka long kaba kongsan tam ba ka synshar ka bishar ki dei ban iada bad kyntiew.  Ia ka synshar ka bishar yn pyniad bad pyntreikam katkum ka Riti Synshar bad baroh ki shnat, ki bor treikam, ki kynhun Niam bad Jaidbynriew ki hap hapoh ka Riti Synshar.

Ka Riti Synshar kam dei ka kot kaba hap na bneng, hynrei ka mih na ka jingiakhih laitluid bad ka jingiatai ha ka Constituent Assembly naduh ka 9 Nohprah 1946 haduh 26 Naiwieng 1949.Ha ka Ri Hynniewtrep ruh la ioh ban iatai ha ka Khasi States Constitution Making Dorbar kaba la plie ha ka 29 Iaiong 1949. Shuwa ia kane, ha ka Khasi National Dorbar naduh ka snem 1924 ter ter la iatai halor ka lawei ka synshar khadar ha ka Ri Hynniewttrep.

Ka Ri ka la laitluid bad ka Gospel U Ioanis ka kren shaphang ka Jingshisha bad Jinglaitluid. U Jisu u ong, “…phin tip ia ka jingshisha bad ka jingshisha kan pynlait luid ia phi” (Ioanis 8:32). U Jisu u kren ia kine ki kyntien ha ki Jiw bad u kren ha kawei na ki phyllaw jong ka Temple bad ka la don ruh ka jingiapynphai nia kaba jur bha hapdeng u Jisu bad ki stad ain, ki sadusi, ki pharisi bad kiwei de ki jiw (Ioanis 8:33-59) .Ka por, ka jaka bad ka jingkren ka dei ia ki Jiw. Ki riewstad Bible ki batai ba ka Jingshisha ka dei ka tynrai ne tyllong jong ka Jinglaituid, bad ka Jingshisha ka dei kata kaba ngi bat triang ia ka jutang bad ka juban lak kaba la iakhlei. Ka Jingshisha ka dei kata ka bym kylla jutang bad katkum ka Bible ka don ka jutang hapdeng ki  Jiw bad u Blei bad ka Jingshisha ka mut kaba bat skhem triang ia ka jutang ne juban lak. Ki Jiw hyndai ki niewkor bad khein kordor katta katta ia ka Jinglaitluid. Ki riewstad Bible ki ong ruh ba ka Jingshisha ka mut kaba pdiang bad ngeit ia ki kam bad jinghikai u Jisu. Kata ka jingngeit ha ki jinghikai bad jingtrei u Jisu kan pynlaitluid ia ki Jiw. Niuma, kiba bun ki Jiw kim pdiang satia ia kane. Ha ki Jiw dei tang u Yahweh uba long ka Jingshisha bad ki Jiw kim pdiang ba u Jisu u dei u khun u Blei ne u Messia.

Lada ka jingpuson ka long tang hapoh ka jylli jong ka dkhot Bible bad ka phyllaw Temple te ka kut noh hangne. Hynrei ka jingim bad ki kam u Jisu ki long kiba im bad ki iai kren briew haduh mynta. U Jisu u long ka sur jong kiba khlem sur bad ki bym nud ban ang ia ka shyntur watla ki shah ban bein bad shah thombor. U Jisu u iakhun ryngkat bad ki briew, u ai ka jingkyrmen bad ka jingim ba dap kyrhai. Ki briew ki shah pynmong bad shah pynmynsaw ka longbriew-manbriew jong ki ha ki rukom bapher. Mynta kumne ki nongshong shnong ki shah pynmong da ka khlam, ki shah pynmong da ka jingkhang dam ia ka kamai kajih bad ka ap sa ka jingiapthngan. La pynmong ia ki briew da ka kharai kaba heh bad kaba nang heh, kaba pyniakhlad ia uba duk na uba riewspah .U Jisu u ieng bad iakhun pyrshah, u iakynrup ruh bad ki bor kiba pynmong ia ki briew bad u ai pat ka jingim ba thymmai ha ki briew.

Hoid mynta ngi im ha ka Ri kaba laitluid. Tangba ngi dang donkam pat ban laitluid na ka jingpyniapher bad jingleh shilliang khmat pyrshah ia ki Riewlum, ki Tribal, ki Dalit bad ia kiwei de ki niam ba rit paid. Ban laitluid na ka lhuh kaba pyniakhlad ia ki para briew bad ka jingphiah kyrdan ha ka imlang sahlang. Ban laitluid bad ban ioh ka bor, ka lad bad kabu ban kamai kajih, ban thied ban pet bad ban pyniaid bad batai hi da lade ia ka ioh ka kot. Kumba ka long mynta ka spah ka shong tang ha ki katto katne tylli ki kti bad tang katto katne ngut ki don ka bor ban khaii, ban pynmih bad ban pyniaid bad batai ia ka die ka thied  bad ka ioh ka kot. Kane ka pynkha ia ka jinglah shilliang ha ka kamai kajih bad ka rukom im. Ngi donkam ia ka jinglaitluid bad ban im ha ka Ri ha kaba baroh ki nongshong shnong, kynthei bad shynrang, kiba duna ki dkhot met bad kumjuh ruh ki kynhun LGBTQIA+ ki ialong mar ryngkat bad da ka jingieid ngi kynthup ia ki.

Ha kot, The Transformative Constitution, u Gautam Bhatia u wanrah ia ki artylli ki mat iatai, ka Riti Synshar ne ka Synshar bathymmai ha Ri India ka bteng na kaei ba ka Sorkar Bilat ka la ieh noh shadien bad ka jinglaitluid ka dei tang ka jingkylliang nongsynshar bad jingsynshar. Bad ar, ka Riti Synshar ka dei ka jingpyniaid bad jingpynkylla thymmai ia ka synshar ka bishar bad ruh ha ka Riti Synshar la bsuh ia ki kyndon ban nangiai pynthymmai katba nangiaid ki por khnang ban ai jingtngen bad jingkyrmen, ban iada bad kyntiew ia ki nongshong shnong. Kine ki mat ki kha na ki artylli ki rai jong ka Supreme Court ha ka snem 1964 bad 1954. Ha ka snem 1964 u Justice J.C Shah u ong ba ka Riti Synshar kam shym pyndam ne pyndkut noh shi syndon ia ka rukom synshar-bishar kaba la ioh pateng na ka Sorkar Bilat bad kumta kane ka pynrem ia ka rai jong uwei pat u nongbishar, U Justice Vivian Bose uba shiphew snem mynshuwa, ha ka snem 1954 u ong ba ka Riti Synshar ka pyndam noh ia ka jingsynshar donbor bad ha ka shi khyllipmat ka pynkylla thymmai ia ka synshar ka bishar halor ka nongrim ba “ka mon bad ka bor u paidbah nongshong shnong ka long halor duh, bad ym don kyrdan, ym don bakhraw, ym don ba poh bad ym don jingiapher…” Ka Jinglaitluid bad ka Riti Synshar ka dei ka jingpyniaid bad jingpynkylla thymmai ia ka synshar ka bishar. Halor kane ka nongrim la pynrung ia ki hok tynrai jong ki nongshong shnong ha ka bynta ba Lai jong ka Riti Synshar bad u Mahatma Gandhi u la iasaid tyngeh ban pynrung ia ka hok ban kren bad pynpaw laitluid ia ka jingsngew, wat ki jingkren ne ki jingsngew kiba lah ban wanrah ia ka “revolution” ne jingiakhih ba radbah. Ka Jinglaitluid bad Riti Synshar ki pdiang bad niewkor ia baroh ki jaitniam bad baroh ki don ka hok ban ialap bad hikai. Ka Riti Synshar ka iada bad kyntiew ia ki rit paid bad ka khanglad ia ki heh paid ban thom jubor bad pynbor ia ka rukom im jong ki ha kiwei. Ngam kren hangne tang kum u Khristan, hynrei nga kren ruh kum u Khasi bad ka jinglong tynrai khasi ka don jingiadei aiu bad ka niam ne kolshor Hindu?

Ka Jingshisha ka dei ka jutang kaba iakhlei bad ha ka Sngi ba ioh jinglaitluid ki nongshong shnong ka Ri India ki iakhlei jutang hapdeng jong ki bad ki iateh ruh bad ki bor synshar ban synshar katkum ki nongrim. Kane ka dei ka Jingshisha bad ka Jingshisha kan pynlait luid ia ngi.

Ah Trai to ialam ia ngi-

Na ka jingdum sha ka jingshai
Na ka jinglongmraw sha ka jinglaitluid
Na ka thok ka shukor sha ka hok ka shi kyntien
Na ka jingiap sha ka jingim

Amen

The post Ka Jingshisha Kan Pyllaitluid Ia Phi : Rev. Kyrsoibor Pyrtuh appeared first on RAIOT.

“…ma ngi kiba dang im, ia kiba la pynsah haduh kata ka jingwan u Trai…”
I Sha Ki Thessaloni 4:15

Ka jingwan arsien u Jisu Khrist watla ka dei ka mat kaba iakren tang hapoh ka jylli Khristan pynban ki don ki khep ba ka ktah ia ka imlang-sahlang, ia ka jingiadei shi iing shi sem ne para marjan ne para shnong bad ka wanrah ia ka jingpait iing bad pait Balang. Katkum ka Bible, ha ki sngi kiba nyngkong jong ka Balang Khristan ki bangeit ha u Jisu ki ap khmih lynti ba kata ka iia bad ka jingwan arsien kan jia noh ha ka pateng jong ki hi.

Ka jingwan arsien u Jisu la ju pyniasnoh ruh bad ka jingwai noh ka pyrthei bad ha ka Bri u Hynniewtrep ruh ki la don ki kynhun jong ki riewngeit Khristan kiba ha ka jingpynkhreh jong ki ban iashem bad kita ki sngi kiba khatduh ki bret, ki kyntait bad ki khein dewthala ia ki jingdon jingem, ia ka spah ka phew bad ki pyrshang ban pyndkut noh ia lade na baroh ki jingiadei ha kane ka pyrthei doh.

Kane ka sermon kam dei ban pynrem ne pynksan ia kita ki jingjia lymne ban ialap ia ka jingwan arsien u Jisu. Hynrei, ka jingwan arsien u Jisu ka mut aiu ia ki Khristan kiba nyngkong bad ka don aiu ban ong ia kane ka juk? khamtam eh ha kane ka por jong ka jingpang covid19 kaba la pynsheptieng ia ki briew? Tang mar ia sdang pur ka khlam ha ka Ri, ki jingialap shaphang ka jingwan arsien u Trai ki  sawa jam bad ki khot ia ki briew sha ka jingkylla kaba mut, ka jingpynthymmai ia ka jingim bad sha ka jingpynkhreh ban iashem bad u Trai. Kam long kaba bakla ban ialap bad iawer ia ki khun bynriew sha ka jingkylla kaba mut. Ha ka jingshisha kane ka dei kaba kongsan tam, khamtam eh ha kane ka por khlam ban kylla kaba mut bad pynthymmai ia ka jingim sha ka jingbeit bad jinghok. Ban kylla kaba mut  sha ka jingsngewlem bad jingiatiplem para briew, sha ka jingiaieid kaba kham janai para shnong, para marjan, ban iakyrshan bad iakit lem ia ka khia ka shon jong kiwei. Ki bor synshar ki la dei ban kylla kaba mut, ban pynthymmai bad don ia ka dohnud iatiplem bad mynsiem sngewlem, ban peit nyngkong eh ia ki briew kiba don ha trai duh ka pyrnon jong ka imlang sahlang, ia ki briew ba kyrduh tasam ki bym don ei ei bad ki ban iapthngan nyngkong lada ka khlam bad ka jingkhangdam ka dang iai bteng. Hapdeng ka hiran pyrthei bad ka khlam kaba pynkyrduh ngi dei ban kylla kaba mut bad pynthymmai ia lade da kaba ngi rai kut ban pynphai noh ia ka spah bym hok baroh ne ka pisa bamklop khnang ban lah ban pyndonkam ia ka na ka bynta ban pynim biang ia ka kamai kajih bad ka ioh ka kot jong ki nongshong shnong. Lehse, ka lah pat ban long da khongpong, ka jingbamklop kan nang jur pynban namar ka por khlam ym don lad, don lynti ban kylli?

U Apostol Paul u dei u nongthoh ba nyngkong eh shaphang ka jingwan arsien u Jisu bad u thoh sha ki riewngeit ha Thessaloni. Katkum u Loukas, u Paul u mih kyrkieh na Thessaloni kumba ha ki snem 50 AD bad um shym la lah ban pyndep ia ki kam ialap bad u la shu ieh jyndat ia ki riewngeit. Khlem pep u la hikai bad ialap ruh shaphang ka jingwan arsien bad kane ka la pynkulmar jingmut ia ki bangeit, kumno kan long kata ka jingwan arsien? Ka la mih ruh ka jingkulmar namar ba don napdeng jong ki kiba la khlad noh bad kaei ka ban jia ia ki ha kata ka sngi? Hato kin shah kyntait bad kin ym lah ban iashem bad u Trai? Hadien kata u Paul u thoh da ka shithi ban pynshai bad ai jingkyrmen ia ki bad ong, “…ba ma ngi kiba dang im ngin ym leit ha shuwa kita kiba la leit noh…” Nalor nangta u Paul u nang pynbha shuh shuh ia ka jinghikai jong u halor kane ka phang ha kiwei pat ki shithi. Ki shithi ba ar sha ki Thessaloni  bad ki Nongkorinth. Ki riewstad Bible ki batai ba kine ki shithi kiba hadien ki pynpaw ba ka jingpyrkhat shaphang ka jingwan arsien u Jisu ka pynlong ia ki briew ban iai pynthymmai bad pynkhuid ia ka jingim hangne ha pyrthei. Ki ong ruh ba kane ka jinghikai jong ki Apostol ki long kum ki ‘tien phira ia ki Khristan kiba nyngkong. Ha ka kot, Paul The Tent Making Missionary, u Anugraha Behera u ong, “ka jingkyrmen bad jingap khmih lynti ia ka jingwan arsien u Jisu, ym dei tang ba ka iarap ban tei ia ka jingim ba man la ka sngi, hynrei ka iarap ruh ia ki riewngeit ban iai kylla kaba mut, ban iai pynthymmai ia ka jingim bad ban im ka jingim kaba beit, ba hok bad pynkhreh ban iashem bad kata ka Sngi Bishar”.

Katkum i Phadar Sngi Lyngdoh,

Ka spah snem ba nyngkong ka dei ka por kaba kordit ia ki Khristan namar ba ki shah pynshitom ha ki Jiw bad ka Hima Rom hyndai. Wat u Paul ruh u dei uwei na ki riewshongshit niam uba kthong bad pynshitom bein ia ki Khristan shuwa ba un kylla. Ha ka spah snem ba nyngkong, u Jisu u nonghikai bad u nongpynim um don shuh bad ki; u la shah kem, shah bishar, shah pyniap ha ka diengphna, u la mihpat bad kiew sha bneng. Ha ka por ka jingshah pynshitom, ki Khristan ki donkam ia ka jingdon jong u Jisu ha ka doh, ban iatreikam bad iakhun lang bad ki. Namarkata, ka don ka jingkhmih lynti kaba jur hapdeng ki Khristan ha ka spah snem ba nyngkong ba u Jisu un wan biang ha ka pateng jong ki hi.

Hooid shisien, ha ki hajar snem kiba la leit noh u Jisu u la wan, u la im, u la hikai, u la iakhun bad ai jingkyrmen ia ki briew. Lada u Jisu un wan biang un wan ha ka longdoh longsnam bad ki khun bynriew ki lah ban iohi, ban iohsngew bad ban ktah ia u. Mynta kumne u Jisu um don shuh ha ka doh ha pyrthei hynrei ki kam bad jinghikai jong u ki dang im bad treikam. Ki bangeit bad ki nongbud jong u ki dang iai ialap ia ka khubor ba bha bad ma ngi ki long mynta ngi  rwai bad ngin iai rwai ia ka jingrwai jong ka Mari, ka jingrwai jong ka jingpynthut (Song of Disruption) kaba ong, “u pyni ka borbah da ka ksangti jong u; u pynsakma ia kiba sarong…u pynhiar ia kiba khraw bor na ki khet, bad u kyntiew ia kiba rangli; ia kiba thngan u pyndap da kiei kei kiba bha; ia kiba riewspah te u phah noh suda”(Loukas 1:51-53).

Kumba ngi mutdur bad khmih lynti, u Jisu haduh mynta ruh um pat wan; lano un wan? Kumno un wan? Hangno un wan? Kaba kham pynshaiong bad ka long ruh kaba ym lah ban pdiang, ba ki don ki kynhun riewshitniam Khristan kiba pynshongrim ba u Jisu  un sa wan mar mar hadien ba la pyndep ia ka jingdakhol jubor ia ki jaka bad ka jinghiar thma pyrshah ia ki nongshong shnong ka Ri Palestine mynta.

U Jisu u ong,

Ngan pynkut da ki kyntien ka Madam Lapp, ka nonghikai na ka Balang Mennonite, kaba ong kumne, “lada u Jisu un wan noh lashai, ngan dang thung hi u dieng mynta ka sngi” bad u nongrwai ruh u rwai, “Ngin trei tad Jisu wan”

Amen.

The post U Jisu U La Jan Wan? appeared first on RAIOT.

“…iathuh ha ki ba nga la wan jngoh ia ki, bad nga la iohi aiu ki nong Ijipt ki la leh ia ki….Nga la kular ban ialam noh ia ki na Ijipt ha kaba ki shah lehbein,sha kata…. ka ri jong ki Kanaan…”(Eksodos 3)

Kaei ka Eksodos? Ki riewstad Bible ki ong, ka wei ka dei ka jinglaitim ne jinglaitluid jong ki mraw Hebru na Ijipt bad ka jingiaid lyngba ka Duriaw Basaw. Ka ba ar pat, ka dei ka jingmih ne jingphet noh ki mraw Hebru na Ijipt hadien ka jingiap jong ki khun nyngkong shynrang. Ki don ruh ki riewstad kiba ong ba kane ka kynhun ki mraw kam dei tang ki Hebru hynrei ka kynthup ruh ia kiwei de ki Jaidbynriew kiba long mraw ha Ijipt.

Katkum ka Bible, ki pateng jong u Jakob ne ki khun Israel ki la long mraw ha Ri Ijipt, bad ki la shah leh bein tyngeh bad shah pyntrei mraw (Eksodos 1:11) Ka Bible kam shym iathuh mynno kata ka jia, katba ki sla histori kiba shabar ka Bible ki iathuh ba ka jingtei ia ki Nongbah bad kiwei ki jingtei bakhraw ka jia ha ka por jong U Pharo Seti I bad Ramases II. U Pharo Seti I (1305-1290 SK) u la pynkynriah ia ka Nongbah na Thebes sha Avaris bad u khun jong u, u Ramases II (1290-1224 SK) u la pynkylla ia ka kyrteng jong ka Nongbah Avaris sha ka “Iing jong u Ramases” bad dei ha ka por jong kine ki Pharo ba ka Ri Ijipt ka sakhi ia ki jingtei bakhraw bad ka jingpyntrei mraw ia ki Hebru bad ia ki nongshong shnong.

Ka kynhun ki mraw Hebru ka la ieng pyrshah ia ki Pharo bad iakhun ban ioh jinglaitluid. Ia kane ka kynhun la tip ruh kum ka “Kynhun u Moses” bad ha ka jingiakhun ban ioh jinglaitluid ym dei tang u Moses marwei, hynrei ki samla, ki kynthei, ki rangbah bad ki tymmen ki san ki iadon bynta, ki iapyrkhat,ki iapynkhreh bad iatrei lang. Lah ban kdew kyrpang hangne ia ka bynta jong ki kynthei naduh ki nongpynkha khun kiba la ieng pyrshah ia ka hukum u Pharo ban pyniap noh ia ki khun shynrang  haduh ka khun u Pharo kaba la pynlait im bad kaba la ri bad pynheh pynsan ia u Moses. (Eksodos 1:16; 2:10)

Ka jingialeh kam dei tang ha Ijipt bad na Ijipt sha Kanaan ka dei ka jingiaid lynti kaba jlan. Kumno yn iaid? Kaei ka ban jia ynda poi ha Kanaan? Kumno yn sdang ia ka jingim bathymmai ha Kanaan? Ka Kanaan kam dei ka Ri kaba loi loi ne ka bym don briew, hynrei ka dei ka Ri kaba la don lypa kiwei pat ki Jaidbynriew kiba la shong shnong. Kine ki lah ban suba sniew bad khang pyrshah ia ka jingwan buhai shnong ka kynhun bathymmai jong ki mraw Hebru na Ijipt. Ha kito ki por ka Ri  Kanaan ruh kam don ka jingshong suk, ka jingiakhih paidbah pyrshah ia ki Syiem bad ki Nongsynshar leh donbor kiba synshar ia ki Hima bad ki Nongbah bapher ka jur bha. Ka don ruh ka jingialeh thma hapdeng ki Nongsynshar jong ki Hima-ki Elaka bad kane ka ktah jur ia ki nongshong shnong kiba shah ban khia da ki khajna bad kiwei de ki jingshah thombor. Ha Kanaan ki kynhun kiba ieng pyrshah ia ki Syiem bad ki Khlieh Nongsynshar ki long ki nongrep, ki nongri jingri, ki kamar, ki nongbylla sngi bad ki don ruh ki lyngdoh niam kiba iakhun bad kiba phet rieh sha ki jaka Lum jong ka Ri Kanaan bad hangta ki iahsem lang bad ka kynhun ki mraw Hebru na Ijipt bad hangta ha ki ranab Lum ka Ri Kanaan ki iamir jingmut lang bad saindur ia ka imlang sahlang bad ka Ri bathymmai, kaba laitluid na ki kti jong ki Syiem bad ki Nongsynshar kiba leh bein bad thombor.

Ha u Lum Sinai ka “kynhun u Moses” ka la iateh Jutang bad u Yaweh bad ruh ki iateh hapdeng jong ki. Kane ka Jutang ka long ka jingsdang jong ka jingsain dur thymmai bad da kane ka Jutang ki  iateh-iasmai ban pyndem ialade, ym ha kiwei pat ki bor briew ne bor pyrthei, hynrei ha ka bor u Yaweh. Da kane ka Jutang, ka “kynhun u Moses” ka pyndam noh, wat  na ki jingkynmaw, ia ka jingsynshar donbor bad ki jingban bein jong ki Pharo bad ia ka imlang sahlang ki nong Ijipt kaba phiah kyrdan bad ba pyniapher hapdeng u mraw bad nongshong shnong . Ka “kynhun u Moses” ka iamynjur lang ban wan hapoh ka Jutang bad ki ain, ki hukum bad ban pyniaid ia ka imlang ka sahlang bad ka synshar ka bishar bathymmai ha ka nongrim jong ka jingialong mar ryngkat hakhmat u Blei. Ia kane ka Jutang ki nam ka Shiphew Hukum bad ka Shiphew Hukum ka batai kumno ban im bad ban pyniaid ia ka jingim. Da kane ka Jutang ka “kynhun u Moses” ka phohsniew, ka mutdur bad shlur ban saindur ia ka imlang sahlang bathymmai.

Ka Eksodos kam long tang ka nongmuna ia ka jingiakhun laitluid na ki bor synshar nongwei, pynban ha kane ka por ba lynsher ka khlam covid19 ka khana shaphang ka Eksodos ka ai mynsiem, ka ai jingkyrmen bad ka pynshlur ruh ia ngi ban phohsniew bad puson kumno ban saindur ne ban thaw ia ka imlang sahlang bathymmai. Ka Eksodos ka iathuh shaphang ka jinglaitluid bad jingiaid lynti ka kynhun ki mraw na Ijipt sha Kanaan. Ha kata ka jinglaitluid bad jingiaid lynti ka kynhun ki mraw ka phohsniew, ka saindur bad thaw ia ka imlang sahlang bathymmai. Lynter ka jingiaid lynti tad haduh ka Ri Kanaan, lyngba ki jingeh bad jingtynjuh ha ka Ri khlaw bad ha kiwei de ki bynta, kane ka kynhun ki mraw ka iai saindur bad pynthymmai ia lade.

Ka jingpang covid19 bad ka jingkhang dam ka la pynjulor ia ka jingim bad ia ka ioh ka kot. Ka jingduh bad jingjulor kiba kham shyrkhei kin jialong ha ki bnai bad snem ki ban sa wan. Kata ka long ka jingktah jong ka khlam, ki jingduh bad jingjulor kiba kham khraw kin sa nang wan bad la lah ruh ban iohi lypa, kum ka nuksa ka jingkyrduh kam, kaba la don lypa, kan nang kiew, ka jingduh kam ne shah beh kam kan jur bad katkum ki khubor kumba lai spah ngut ki la duh kam ha ki jaka jngoh kai ha Sohra bad napdeng ki phew hajar ngut kiba la wan phai sha ka Jylla, katno spah ngut ki dei kiba la iehnoh ia ka kamai kajih ha kiwei pat ki Jylla? bad katno ngut na ki ki la lah ban trei da kiwei pat ki kam? ka die ka thied ha ki iew ki hat kan nang hiar bad namar ka jinghiran ka bor thied bor pet jong ki briew kan nang tlot. Ei ba tip ioh kan don sa ka jingshah khate tulop ha ki kam Sorkar bad kiwei de? Ka jingiap thngan ruh kane ka la tied jingkhang.

Ha kane ka khlam ka paw shai kdar ba ki nongshong shnong ba rit ba ria bad ki rangli ki juki kim don jaka bad ym don ba niewkor ia ka jingim jong ki. La iohi kumba kim dei shuh ki trai shnong kiba don kajuh ka hok ban kamai bad ban im ka jingim ba dap kyrhai. Lah ban ong ki la kylla long tang kum ki briew kiba shu ap ia ka jingsngew synei ne jingleh isynei kiwei pat lane kiba shu ap ia ki jingbam kiba hap na ka miej bam jong ki bakhraw kyrdan, ki heh saipan bad la iohi ruh kumba kim don shuh ka hok ban im kum kiba iaryngkat ha khmat ka Riti Synshar bad ka Ain.  Ki don ki khep ba ka paw ruh ka jingpeit shilliang khmat bad ka jingpeit ibein ia ki nongbylla sngi, ki nongkhaii ba rit bad ia ki nongdie madan. Namarkata ka daw, ka khlam ka dei ban kyrsiew thiah ia ngi ki nongshong shnong, khamtam eh ma ngi ki riewmadan ngi dei ban kyndit bynriew ban iawan bad iamir jingmut lang, ban puson, ban phohsniew, ban saindur bad ban thaw ia ka imlang sahlang kaba thymmai. Ka Eksodos bad ki mraw Hebru hyndai ki dei ban hikai ia ngi ha kane ka bynta.

Ki riewstad Bible ki ong ba ka jingiathuh khana shaphang ka Eksodos ka iasnoh bad ka ‘tien tynrai Hebru, ka “anawim” bad kane ka kyntien ka mut, ban shah ban bor ne ban shah pynlwet. Ha kiwei pat ki kyntien lah ban ong ba kane ka thew ia ka jingshah ban bein bad jingshah pynlwet ka met ka phad, ka jingshah pynshitom ka jingmut jingpyrkhat kaba ktah jur ruh ia ka mynsiem. Ha ka jingiathuh khana shaphang ka Eksodos ngi iohi shai kdar ba u Yaweh ne u Blei u don ha ka liang jong kiba shah ban bein, kiba shah pynmong bad kiba shah pynlwet bad u Blei u ieng na ka bynta jong ki, u iada bad pynlaitluid ia ki. Kumta u Blei u pynbna, “Nga la iohi haduh katno la pynshitom bein ia ki briew jong nga ha Ijipt; nga la iohsngew ruh ba ki ud ban iohlait noh na ki nongpyntrei mraw…bad kumta nga la wan ban pyllait ia ki na ki nong Ijipt…” (Eksodos 3:7-8)

Hapdeng ka Migdol bad ka Duriaw Basaw ka “kynhun u Moses” ka la shaiong bad kam tip shuh shano ban iaid? Hynrei ka hukum na u Yaweh ka long ba kin nang iaid shaphrang.  Ka khlam ka la pynjulor bad pynshaiong hi ngit, hynrei kane kam pat dei kaba kut jong ka jingim jong ngi. To ngin iawan bad iamir jingmut lang, ngin ia phohsniew bad puson lang, ngin iateh Jutang hapdeng jong ngi bad ngin saindur ia ka imlang sahlang kaba thymmai.

“…lada u Blei u long na ka bynta jong ngi, mano ba lah ban ialeh pyrshah ia ngi?”

Amen

The post Ka Eksodos Bad Ki Mraw Kiba Saindur Ia Ka Imlang Sahlang Bad Ka Ri Bathymmai appeared first on RAIOT.

“…kaei ba ngan leh ban ioh ka jingim bymjukut?”

Ka khlam ka la pynjulor bad ki samla kynthei, shynrang bad kiwei pat, ki shaiong bad sheptieng ban pyrkhat ia ka jingpynjot jong ka. Ha kajuh ka por kane kam pat dei kaba kut jong ka jingim bad barabor ka jingshai ka ap ha ba kut ka lynti iaid ba dum tliw tliw. Ha ka almanac jong ka Balang Presbyterian kane ka dei ka taiew jong ki samla bad kane ka sermon ka mih na ka jingiakren-iatai bad ki katto katne ngut ki samla kiba phohsniew bad saindur ia ka lawei.

“Ka nuksa bakhraw ba u Jisu u pynpaw ka long ba u niewkor ia ki briew baroh bad haba u iakren-iatai nia, u iajngi lang ha ka thwei pyrkhat jong ki bad ki ruh ki iasuh khlieh lang ha ka thwei pyrkhat jong u lyngba ki nia, ki jutang ne jingkylli ba ki buh ha khmat jong U. Ha kane ka rukom U iashim bynta lang bad ki paidbah nongshong shnong bad saindur ia ka jingim bad ka lawei.

Katkum ka Bible, ki don katto katne ki khep ba u Jisu u iakren-iatai nia markhmat para marwei bad ki briew halor ka jingim bymjukut.Ka wei, ka dei bad ka nongsamaria ha ka pung u Jakob (Ioanis 4). Kane ka jingiakynduh ka la pynkhih win ia ka shnong ka thaw ba kumno u Jisu, u Jiw u pynpoh ialade ban iakren bad ka nongsamaria, khamtam eh bad ka kynthei kaba thoh bria? Ha ka por u Jisu ym don jaka ia ki kynthei ha ka imlang sahlang; ki kynthei ki shah leh bein, shah lorni, shah pynrem bad shah byrngem pyniap. Hynrei u Jisu u iada ia ka nongsamaria, bad ryngkat bad ka, u saindur bad pynwandur thymmai ia ka jingim bad lawei jong ka. Ka ba ar, ka dei ka jingiakynduh bad u Samla riewspah bad ha kine ki jingiakynduh u Jisu u iatai nia kum para ba ia ryngkat , nalor nangta ryngkat bad ki u saindur bad pynwandur lang ia ka jingim bad ka lawei.

Ka jingim bymjukut ka dei ka sobjek kaba jylliew bad ha ki Jiw ki kyndon ban ioh ia ka jingim bymjukut ka dei ka jingbud pyrkhing ia ki Hukum ne ka Jutang. Ha kine ki ar tylli ki khep jingiatai u Jisu u pynpaw shynna ba ka jingim hangne ha sla khyndew ruh ka long kaba kongsan. Ka jinghikai shong tynrai ka Balang Khristan ka long ba ka jingim bymjukut, ka dei ka jingim ba suk ba tngen, ka jingim ka bym don shuh ka jingjynjar bad ka bym iap shuh ha Bneng. Hynrei u Jisu u hikai ba ka jingim bymjukut kam dei tang kata ka jingim ka ba suk ha Bneng bad u pynpaw shai ba ki briew ki dei ruh ban ioh ia kata kajuh ka Bneng hangne ha pyrthei. Namar kata ka daw U la wan sha ka pyrthei ban ai ka jingim ba dap kyrhai. Ka jingim ba dap kyrhai ba u Jisu u ialap ka dei ka Bneng hangne ha khyndew bad u Jisu u trei bad wer ia ki synran bad nongbud ban phohsniew, ban saindur bad ban pynurlong ia ka Bneng hangne ha khyndew.

Ka Gospel u Markos 10:17-23 ka iathuh shaphang ka jingiatai bad jingiapynphai nia hapdeng u Jisu bad u Samla riewspah.La uta u samla u kylla ba mut ne em, lane u bud ne em ia u Jisu ? kam dei ka mat puson ha kane ka sermon. U Jisu u niew ia une u Samla kum uba iaryngkat, u niewkor shikatdei ia ka jingtip bad ka jingshempang jong u halor ka Hukum bad khamtam eh u niewkor-niewtang ia ka bor bad jinglah (potential) jong u. La plie ia ka jingiakren-iatai nia da ka jingkylli, “…ko Nonghikai babha, kaei ngan leh ban ioh ka jingim bymjukut? U Jisu u iakren bad u samla Jiw bad na ka jingiakren la sngewthuh shai ba u samla u don ka jingtip bad ka jingnang jingstad, nalor ka spah. U tip bad bud ia ki Hukum. Ka long ka jingiakren kaba jylliew bad haba jubab ia ka jingkylli, u Jisu u kdew sha ki artylli ki mat (i) ka jingsumar ia ka Hukum bad (ii) ka jingieid ia u Blei bad ia ki para briew. Halor ka mat kaba nyngkong kam long kaba eh ia u Samla ban pynpaw ba u bat ia ki Hukum. Hynrei ha ka mat ba ar  u Samla u shem shitom ban pynphai nia ne pynksan ialade bad ka dei ka jingduna kaba khanglad ia u ban mad ia ka jingim ba pura. Ka Hukum ne ka Jutang ba ki Jiw ki iateh bad u Yaweh ka sdien ha ki ar tylli ki rishot, ka jingieid ia U Blei bad ia ki para briew.  Katkum i Phadar Sngi, ki kyntien “khie die noh katba me don” ki mut ieid ia u Blei da ka dohnud bad mynsiem baroh (Duteronomi 6:4-6) bad ki kyntien, “ai ruh ha kiba duk” ka mut ieid ia la u paramarjan kumba ia lade (Lebitekos 19:18). Ha Ki Kam Ki Apostol, ka jingiasam-iabhah bynta lang na ka spah ka long ka nongrim ba kongsan tam jong ka kynhun ki Khristan ba nyngkong.

U Samla watla u don ka bor bad ka jinglah, hynrei um lah pat ban pynpura ia ka jingim namar ba u don ka jingduna. U ieid ia ka spah ym ia u Blei. U klet noh ia kiwei ki para briew lane para jingthaw kiba don ka juh ka hok ban im bad ioh ka jingim ba dap kyrhai. Da ka jingieid sbun u Jisu u pyni ia uta u Samla “kawei me dang duna”, bad ki riewstad Bible ki ong, ia kine ki kyntien la ring jingmut na ka ktien Grik “hen se histeri” kaba mut ba u briew ne ka briew ki don ka jingkyrduh tasam bad ki donkam haduh katta katta ban pyndap pura ia ka longbriew bad lada kim lah ban pynbiang, ka longbriew kan ym pura lano lano ruh. Kum ka nuksa u briew uba don tang ka ‘tikamon naduh ba dang kha, u donkam ia ka ‘tikadiang ban pura bad ban biang ka longbriew. Kumta lyngba kane ka jingiatai u Jisu u angnud ban pynwandur ia ka jingim jong u Samla, ban iapuson lang bad ban saindur ia ka jingim bad lawei, namar ba u tip ba une u samla u don ka bor bad jinglah bad un long ka jingkyrkhu bad jingmyntoi ia kiwei. U Jisu u iohi ba u donkam ei ei, na kaba um lah ban lait ban biang pura ka longbriew man briew. U Jisu u kwah bad thrang ban leh ei ei na ka bynta jong u, kumta u iakren-iatai nia bad u.

Ki samla ki dei ka kynhun kaba khlain bor tam ha ka imlang sahlang bad U Ioanis ha ka shithi ba nyngkong 2:14 u kubur ia kata bad ka history ruh ka iathuh ba ki samla ki lah ban pynkylla dur ia ka imlang sahlang bad ka synshar khadar.  Kumba 65% ki samla ha ka Jylla ki dei kiba hapoh 30 snem ka rta .Ka por samla ka dei ka por ba ngi kut jingmut ban aiti ialade na ka bynta ka lawei bad ngi kyndeh mynsiem ban mutdur bad ban leh shibun ki kam ha ka jingim. Mynta ka samla Greta Thunberg, kaba dang 17 snem ka rta ka ialam khmat ia ka jingiakhih paidbah ba radbah kylleng ka pyrthei ban pynneh pynsah ia ka Mariang . Kane ka samla ryngkat bad ki million ngut ki para samla kylleng ka pyrthei bad ha ka Jylla ruh, hapoh ka lama “Fridays For Future” ki ieng bad iakhun pyrshah ia ki rukom treikam jong ki Nongsynshar bad ki Sorkar kiba pynjot bad pynsniew ia ka Mariang. Kine ki samla ki iapuson lang bad saindur ia ka lawei ka Ri bad ki angnud ban ioh ia ka Mariang kaba bha pateng la pateng, ban ring mynsiem da ka lyer kaba khuid, ban dih da ka um kaba shngiam bad sngur, ban bam ka bam kaba tei, ban trei bad ban kamai jakpoh khlem da pynjulor ia ka mei Mariang.

Haba iakren bad katto katne ngut ki samla kiba hapoh 30 snem ka rta ki pynpaw shibun kiei kiei, naduh ka jingkyrmen haduh ka jingangnud, bad hapdeng ka khlam ki shlur ban phohsniew bad ban saindur ia ka lawei. Lah ban ong haba iakren bad ki, la shem ba pleng ka lawei ka shlei da ka jingkyrmen. Ngan sot hangne ia ki symboh pyrkhat jong ki.

Uwei u samla u ngeit, “ba ka lawei kan long kaba bha bad kiei kiei kiba u thmu ne wad ki la don lypa bad ka jingim jong u. Khlem ka jingkyrmen ka jingmut jingpyrkhat ka long kaba diaw bad dum. Hapdeng ka jingduhkyrmen nga peit sha ka lawei da ka jingkmen. Ka jingkyrmen ka long ka atiar kaba don bor bha na ka bynta ki samla. Ka jingpyrkhat shimet kan wanrah ia ka lawei kaba sngewsih, hynrei ka jingieid kan saindur ia ka lawei kaba kham pher bad kaba khlem khwan myntoi.” (Joel)

“Ka khlam ka la ktah shibun ia kiba duk. Hynrei ka khlam ka dei ban wanrah ka jingkylla ha ka jingim, ka synshar khadar, ka rukom im bad ka lawei kan long kaba thymmai. Ban im ka jingim ka ban long ka jingkyrkhu bad jingmyntoi ia kiwei.”(Emi)

“Ka khlam kam dei kaba wan na u Blei bad bunsien dei ma ngi kiba long ka daw jong ki jingeh bad jingsniew. Ka khlam ka dei ban wanrah ia ka jingiajan, jingiaieid bad ban kyrshan iwei ia iwei pat. Kata ka dei ka lawei kaba kmen bad ba dap jingkyrmen.” (Aiti)

Amen

(Kane ka sermon ka mih na ka jingiasyllok bad Joel, Emi, Aiti bad kiwei kiwei)

The post U Jisu, Ki Samla Bad Ka Lawei appeared first on RAIOT.

“U Blei u dei u bym ju kylla, hynrei ki jingpyrkhat shaphang u Blei ki kylla na kawei ka pateng sha kawei pat” (Spong)

Ka kitab u Hosia ka long kaba sngewtynnad bad ba bang ban pule bad ka jingpyrkhat jong u Hosia shaphang u Blei ka iasnoh bad ka jingim shimet jong u bad ka kyrsoi na kaei kaba ma u hi u mad bad iashem ha ka jingim, kata ka jingiadei jong U bad ka Gomer. Katkum ka Bible u Hosia u dei u tnga jong ka Gomer bad ki don lai ngut ki khun. U Bishop Spong u ong,don ar tylli ki jingbatai shaphang ka jingiapoikha hapdeng u Hosia bad ka Gomer. Kawei ka long, ba u Hosia u shongkurim ia ka nuti bad kawei pat ka long ba kham hadien ka Gomer ka kylla nuti bad ka shah die mraw. Hynrei kine kim dei ki khana ha ka kitab u Hosia bad ka kitab U Hosia ka kren shaphang ka Jingieid. Kane harum ka dei ka khana kaba nga la ring bad pynwan dur na ka jingthoh u John Shelby Spong shaphang ka jingiadei u Hosia bad ka Gomer. Ka jingieid u Hosia ia ka Gomer bad na ka jingjia ha ka jingim shimet u Hosia u iohi bad ringdur ia u Blei jong ka jingieid bad u ai kyrteng thymmai ia U Blei kum u Blei ka Jingieid:

 “ki thylliej khlem shyieng ki padiah, ki pasiaw bad lorni shaphang ka jingiapoikha hapdeng u Hosia bad ka Gomer, ka khun u Dibliam uwei na ki nongkhaii ba paw nam ka Hima Israel. Ka Gomer ka dei ka thei samla lud kaba bhabriew bad ka jingim jong ka ka shlei da ka jingkmen.Ka sngewtynnad ban leit sha ki rong ki taw, ki tamasa, ki rong biria, ki jaka shad,ki jaka mastieh ban pynkmen ialade ryngkat bad ki lok ki jor. Kumta ki thylliej khlem shyieng ki padiah bad lorni kumno u Hosia u briew ba don burom-don kyrdan, uba la san la rangbah bad ih bha ka rta u ngop ha kane ka samla lud kaba dang rit ka rta bad ban iapoikha bad ka? Ki para marjan-para shnong ki ia lorni bad mutdur ba kane ka jingiapoikha shen kan sa pra. Hynrei U Hosia u sngew sarong ia la ka tnga,u pdiang hun mynsiem ia ka jingim bad jinglong jong ka, u ieid, u trei shitom na ka bynta jong ka bad u theh lut la ka mynsiem ban pynbiang bad pynhun ia ka. Ha kaba sdang kiei kiei baroh ki bha,ki sngewtynnad bad i kumba u syntiew un ym jlop shuh lano lano ruh, ka jingim bad ka iing ka sem ka dap da ka jingsngewbha. U Hosia da ka jingieid bad jingkmen, khlem ka jingkhohnioh u synran ia ka sha ki jaka ba don ki rong ki taw bad ki tamasa kiba ka Gomer ka ju sngewbha ban leit naduh ki por ba ka dang khie samla. U synran man la ka kut taiew bad u ia iaid-iajngi lang bad ka bad u im ruh ha ka syrngiew jong ka nam bad ka burom ba ka ioh ha ka Nongbah.

Kumta ki snem ki iaid bad ki mareh khlem lap ba tip bad ka Gomer ka nangphuh nangpaw nam katba nangiaid ki sngi. Ha kawei pat ka liang u Hosia u la nangnoh, nangtlor bad nangswai ka bor met bad u la kwah ban im ka jingim ba jar jar marwei bad um da sngewbha shuh ban iatyllun ha ka jylli ka phuh ka phieng ne ka rong ka taw ryngkat bad ka Gomer. Kane kam mut ba um ieid shuh ia ka hynrei ka jingnang iaid ka rta ka la pynswai bad ki khohwah ki la tlot ban iaid, ban pakang kylleng ka Nongbah. Kumta u la sdang ban kiar na kaba leit synran ia ka Gomer sha ki jingialang bad ki tamasa. Hynrei ban shu sangeh bad jah syndet ruh kam long hi, haba jia pat ba u leit u shu leit tang ban pyni dur khmat bad iehnoh ia ka Gomer marwei ba kan bteng ia ki kam jong ka lem bad ki lok ki jor.Kam long pat kaba itynnat ba u Hosia un leh kumne bad kam shngain ba ka Gomer kan don marwei ha ki tamasa bad ban leit phai sha iing marwei ynda la shiteng synnia khlem u nongsynran. Pynban suki pa suki kane ka la long ka jingmlien ne ka rul, ka Gomer ruh ka la myllen ban leit ban wan hi tang marwei sha ki jingialang, ki tamasa bad ki rong ki taw khlem u Hosia. Ha ka kolshor jong ki Jiw ka jingleh jong ka Gomer kam long kaba itynnat bad kam long ia ka kynthei ban iaid ban ieng marwei khlem ka jingsynran u rangbah ne u tnga. Kane ka buh ruh ia ka Gomer ha ka jingma bakhraw ba ka lah ban shah rah bor ha ki riewrunar. Nalor nangta ka la ktah ruh ia ka jingiadei hapdeng u Hosia bad ka Gomer, ka jingiadei ka la nang pjah haduh u pud ba shisien ha kawei ka miet ka Gomer ka khlem wan phai shuh sha iing. Ka la jah shi syndon bad ym don ba tip shano lane badno ka leit? U Hosia u shaiong hi ngit ba ka tnga ba ieid thep mynsiem ka khlem wan phai shuh sha iing bad ka khlem iathuh wat tang shi kyntien ruh shaei kan leit ?Ka Nongbah ka thnem da ki kam sngewbha bad tamasa, khamtam ha ki sngi kut taiew bad na ka bynta kiba riewspah ki rong ki taw, ki tamasa ki don kyrhai, katba ia kiwei pat ka jingim ka long kaba jynjar sat bad ki don kiba die ia ka met la jong tang ban im jakpoh bad ki don ruh kiba shah die mraw ha ki nongkhaii.

 Shano ka Gomer ka don? U Hosia u la dum dngiem bad lyngngoh,U la leit wad la lut ki jaka kiba paw nam, ki jaka long jingialang, ki jaka iashad-iamastieh bad ki jaka ba ju long ki rong ki taw, ki tamasa, hynrei um shem satia ia ka. U Hosia u iai wad khlem sangeh, um nangthiah nangdem, um nangbam nangdih shuh bad da ki sngi, ki taiew u phohsniew, u kyndit ruma shiteng miet bad u pyrta ia ka Gomer. Mynsngi u shong kum u bieij um nang shuh ban treikam bad ban thoh ban tar, ki jingmut jingpyrkhat ki her sha ka Gomer. Gomer baieid, shano phi don? Balei phi phet jyndat na nga? U kren marwei kumne.Da ki bun sngi um bam, um sum, u niuh tmoh rynjain bad u sniuh rangieb, katba ka Gomer pat ka iaid pakang bad ki lok kynthei, shynrang kiba ialeh sngewbha bad ka. Niuma, ka por ka poi ba kum u syntiew ka jlop bad sti noh. Katba nang iaid ki sngi la nang mih sa kiwei pat ki samla lud kiba kham phuh bad kham bha briew ban ia ka. Ka jingiaknieh paw nam ha man la ki tamasa ka la nangjur bad ka Gomer ka la nangjlop bad ka sngi kaba ju shat phyrnai ha ki khmat jong ka ka la noh bad sep.Ki paralok bad ki rang kiba ju ialeh sngewbha bad ka ki la sdang kiar bad ki la iabujli noh da kiwei pat kiba dang eh doh bad ba dang phuh ki ngab bad ka khmut ka khmat. La wai bad la sep ka jingphuh jingphieng ka Gomer, ma ka hi ruh ka la sdang peiphang ba ki kjat, ki khohwah ki la tlot bor, ki ngab ki la stait, ki irmat ki la hap bad ka shalyngmat ka la ran bad ym don jingtah khmat kaba lah ban da ia ka jingran ka snieh doh bad ka Gomer kam dei shuh kato kajuh ka samla kaba phuh bad ba pawnam. Mynta ka poi sha ka lanot ka jinglong nuti bad ha ka iew nuti ruh ka don ka jingiaknieh ba shyrkhei ban pawnam bad ban pynneh ia ka met ka phad bad ka long kaba shitom ia ka Gomer ban iakob bad kiwei kiba dang plung met bad kumta ka la syntuid syndon sha trai duh ka pyrnon bad ka kut ha ka Iew Die Mraw.

Ka jingieid u Hosia ia ka Gomer kam lip bad khlem sangeh u iai wad ia ka. Toi ka jingwad ka la nang suki namar ba u Hosia um shem buit ne shemphang shuh shano ka Gomer ka don? U Hosia u tip biang biang kumno ka pyrthei bad ka Nongbah ba ki shong ki sah ka long? bad um khmih lynti shuh ban dang shem ia ka Gomer ha kito ki jaka ba ka ju leit kai sngewbha. Kumta u la pynrit noh ia ka jingwad tang hapoh ka jylli jong ka iew die mraw, kata ruh tang ha ka iew die mraw kaba tat dor tam kaba die tang ia ki mraw kiba tat dor ne ki bym iaid iew shuh. Ha kawei ka sngi u Hosia u la leit wad khnang khnang ha kata ka iew die mraw kaba tat dor bad ka dei ka iew kaba khapngiah, kaba shlei da ki jaboh bad jingsma iwli. U la rung shapoh kata ka iew hapdeng ka jingiatynnian, iakhynniat para briew bad u la bsuh lyngba ki paidbah kiba ia kiw kiw,kaw kaw bad na pajih u la iohi bad iohsngew ba ki paring ia ki mraw kynthei-shynrang, samla-rangbah, wat ia ki tymmen ruh bad ki pynieng ia ki ha ki rynsan bad ki tyrwa sha ki briew. Katba ka jingtyrwa ka dang iaid ym don uwei ruh u nongthied uba peit ne phai khmat sha ka Gomer bad ki nongkhaii mraw ruh kim khmih lynti ba yn don ba thied ia ka bad ki pynleit jingmut ban tyrwa tang ia kiba dang eh dang khlain bad pynieng ia ki hakhmat eh.

Hapdeng kata ka kiw kiw kaw kaw kata ka iew die mraw, kyndit kynsan uwei u riewtymmen na kyndong u pyrta bad tyrwa ban thied ia ka Gomer, jak sngap jar ka iew! ki shu iapeit iwei ia iwei, u riewtymmen aiu une uba tyrwa ban thied ia katei ka briew? U tymmen sadmuh aiu une uba la bieij sat ban thied ia ka kynthei kaba la jlop bad ka bym don bor shuh wat ban ieng? Ka kynthei ba rynjain rynjap ka bym lah shuh ban kyrshan wat ialade, ki khmat kiba jngem bad kaba sah sa tang ka snep bad ka shyieng la kum ka snaiap. Kata ruh u pan thied ha ka dor kaba rem, haduh khatsan lyngkhot ka rupa bad shispah sanphew kilo u barli. Shi shi u tymmen bieij, ki iakynshi ki nongwan iew bad ki nongkhaii ruh ki la shu ang lyngngoh bad peit seh sha uta u tymmen ha ka por ba ki law ia ki kynjri na ki kjat jong ka. Ki pasiaw para ma ki un leh aiu kein une u tymmen ia kane ka briew kaba la sti bad sah sa tang ka shyieng bad ka snep. Kiwei pat ki iarkhie danda bad biria ia ka jingleh u Hosia.

U Hosia u theh khatsan lyngkhot ka rupa bad shispah sanphew kilo u barli ha ka miej u nongkhaii mraw bad ki ummat kiba lang ki jaw brup brup khlem rngad shuh bad ka mynsiem ka kyndeh da ka jingkmen ba u la shem pat ia ka tnga kaba u ieid thep mynsiem. Nangta hi mar mar u kit bak ia ka bad ka Gomer ha ka jinglyngngoh kam pat ithuh ne peiphang, “u riewtymmen aiu une uba thied ia nga ka briew ba raikhoh, ba sti, ba swai, ba jaboh, ba sma iwtung bad ka snaiap”. U Hosia u  ialam beit beit ia ka sha iing, u ri u sumar, u ai bam, u pynsum pynsleh, pynkup pynphong ia ka da ki jain kiba thymmai bad buh biang ia ka ha ka kyrdan ba ka ju don kum ka kmie jong ka iing”.

Kane ka dei ka  jingieid jong u Hosia ia ka Gomer bad lyngba kane ka jingjia ha ka jingim shimet u Hosia u iohi ia u Blei uba dap da ka jingieid bad u ringdur bad ai nam thymmai ia u Blei kum u Blei ka Jingieid. Ka jingiadei jong U bad ka Gomer ka pynpyrkhat ia u shaphang ka jingiadei jong U Blei bad ki briew ne ki khun Israel. Kumba u Hosia u ieid thep mynsiem ia ka Gomer khlem da bishar ia ka jinglong jong ka ne kaei ba ka leh ha ka jingim, kumta u Hosia u pynwandur ia ka jingieid u Blei ia ki khun bynriew. Ka jinglong jong u Blei ka Jingieid ka paw ha kine ki kyntien, “kumno nga lah ban iehnoh ia phi, ko Israel?kumno nga lah ban iehnoh ia phi?…ka dohnud jong nga kan ym shah ia nga ban leh ia kata!ka jingieid jong nga ia phi ka khlain haduh katta katta.” (Hosia 11:8).

Ia u Blei jong ka Jingieid la nang iaipynwan dur ha ka Testament Bathymmai ha ka rynnieng bad ka jingim u Jisu Khrist. Ngi pule ba u Jisu u hikai ban ieid ia ki nongshun bad ban duwai na ka bynta kito kiba pynshitom bein ia ngi (Mathaios 5:44) Ka jinglen lade bad jingshah shitom u Jisu Khrist halor ka diengphna ka dei ka dak jong ka jingieid, ka jingieid kaba khlem teh kyndon bad ka jingieid ka bym don pud. Ia kane ka Jingieid la saindur ha ka shlem pyrkhat u Prophet Hosia.

U Blei ka Jingieid un kyrkhu ia phi baroh.

Amen

The post U Hosia, U Prophet Uba Ai Kyrteng Thymmai Ia U Blei Kum U Blei Ka Jingieid appeared first on RAIOT.

Mynta ka sngi ngin pule ia ka jingrwai Salm ba Sawphew (40) bad ka Khasi- CL Version ka pyndonkam da kine ki kyntien ha ka Salm 40:3, “U hikai ia nga ban rwai ia ka jingrwai bathymmai”, katba ha ka Khasi OV (Reference) pat la pyndonkam da ki kyntien, “Bad U la buh ia ka jingrwai bathymmai ha ka shyntur jong nga”. Niuma, ngin ym iatai hangne ia ka rukom pynkylla ktien, hynrei ngin pule ia kane ka jingrwai Salm bad pyndei ia ka bad ka por ba ngi im.

Ha ka jinglamphrang ia ka kitab Ki Salm (CL-Version) la batai, “ka kitab Ki Salm ka dei ka kot jingrwai bad kot jingduwai…La thoh ia ki da kiba bun ki nongthoh ha ka por kaba jlan. Ia kine ki jingrwai bad jingduwai la lum bad la pyndonkam da ki paid Israel ha ka jingmane jong ki, bad ha kaba khatduh ia kane ka jinglumthup la kynthup ha ki jingthoh bakhuid jong ki.”

Ka kitab Ki Salm ka dei ki jingrwai poitri kiba mih na ka dohnud briew bad u Soso Tham u ong, “hangno ba don ka dohnud briew hangta ka don ka poitri.” Ki riewstad Bible ki bynta ia ka kitab Ki Salm kumne: (i) Jingrwai Iaroh (ii) Jingrwai Sngewsynei (iii) Jingrwai Syiem (iv) Jingrwai jong ki riewstad (v) Jingrwai kiba ju pyndonkam ha ki Temple bad (vi) Jingrwai kiba iathuh shaphang ka History ki khun Israel.

Ka jingrwai Salm ba Sawphew (40) ruh ka kynthup ia ki artylli ki bynta, wei ki dkhot 1-11 ki dei ki jingrwai iaroh bad ar pat ki dkhot 12-18 ki dei ki jingrwai sngewsynei. U Nongrwai Salm u sngewsynei ia la ka jong ka jingim namar ka apot kaba u mad ha ka jingim shimet haduh ba um nang shuh ban kynud ia ki jingrwai kiba u ju rwai. Ka jingkthang bad jingsngew dukha mynsiem ka bym kai shuh bad kaba la palat hi liam kat haduh ba um don jingkyrmen shuh ia ka lashai. Ym dei eh tang ka daw shimet, hynrei kiei kiei kiba jia ha ka imlang sahlang bad ka sawdong sawkun, ki ktah bad pynlong ia u ban sngewsynei ia lade bad ia kiwei kiba mad ia ki jingeh bad jingkordit. Kumba long mynta ha kane ka por khlam, kiba bun bah ki nongshong shnong ha ka Jylla ki im syier mynsiem bad kim tip ka lashai kumno kan long? Nangno kin ioh bam? Nangno kin ioh bylla? Ki ba pang ba khrew bad ki tymmen ki kro ki sngewsyier ban leit sha ki Hospital ban shah sumar haba ki pang. Don ruh kiba shu kun bad shah tasam, kiba don ha ki shnong ki bym biang ki jaka sumar pang ki shah la ka shah bad kim tip la kin iap ne kin im. Nalor ka jingduk, jingkyrduh kam, jingshah beh kam, ka jinghiran ka kamai kajih bad ka ioh ka kot, kane ka khlam ka la pynjulor ia ka jingim salonsar, ki jingiadei shi iing shisem ne para briew ne para marjan ne para shnong ki la pait lieng. Lehse ym don ba poi pyrkhat ia kane bad ym iohsngew satia ki kyntien ai mynsiem, ai jingkyrmen na kano kano ka liang ruh ki ban pynshlur ia ki nongshong shnong ban puson ia ka lashai.

Ka Jingrwai Salm ba Sawphew ka iathuh ia ngi ia ka jingshem lanot bad jingkordit u Nongrwai Salm bad  ba u sngewsynei ia la ka jong ka jingim. U Nongrwai Salm u kyang sngewsynei da kine ki kyntien, “Ia nga la ker sawdong da shibun ki jingjynjar” bad kine ki la pynjem khnap ia u bad u kyiuh shikatdei kat haduh ba um shlur shuh ban ieng, ban iakhun bad iaksaid, bad u pynpaw ia kata da kine kiwei pat ki kyntien “…bad nga la duh ka jingshlur jong nga”. Kam dei kaba jem ban im hapdeng ki jingeh bad jingjynjar, ka suk ban khlei ki kyntien bad ong ia ki briew to iaishah, to iai ap phin sa laitim ne u Blei un sa pynlait na ka jingjynjar, hynrei katno ka long kaba kordit ia kito kiba mad ia ki jingeh, kiba jem khnap, kiba shah nion na ka diang, na ka mon bad ba ki jem rngiew. Haduh katno ki kyntien jingpyntngen kin treikam lymda ngi iashah lang ia ka jingtyrha jong ki jingeh ba kiwei ki mad. Kam myntoi ban shu khlei tang ki kyntien lymda ngi ia ieng lang ki kjat bad iabuh lang ia ki kti bad iakhun ryngkat bad ki.

To ngin ringdur na kane ka khlam, ka suk ban khlei ki kyntien bad ong ia ki samla, kiba la shah beh kam bad duh kamai na ka daw ka jingkhang dam ha kane ka khlam, ko phi ki samla! ka rta ka dang bun byllai wat khuslai, ka lad kan sa plie. Ka jingshisha pat ka long da khongpong, ba mynta kumne kita ki Samla ki king baiong bad dukha mynsiem ban pyndap ia ka jingim bad bsa ia ki khun, ban siew ia ka ram bad ka sut kaba ki don. Kumno ngin pyntngen ia ki ba pang ba khrew ha kane ka por khlam bad ki kyntien jingkyrmen kiba kumno ngin ai sha ki khynnah skul bad samla pule kolej/university bad ban ong sha ki, ka lawei jong phi ka don ha ki kti kiba shngain bad ka lawei kam dei kaba dum tliw? Ngi kyiuh, ngi jem ki khnap, ngi thlun bad ngim lah ban iohi ia ka lawei  bathymmai lymne ia ka bneng bad pyrthei bathymmai bad kum u Nongrwai Salm ngi ud, ngi iam bad rwai sngewsynei-“To pyllait im ia nga, A Trai! Iarap ia nga Mynta!”

Ka bynta  ba nyngkong jong ka Jingrwai Salm ba Sawphew, kata ki dkhot 1-11 ki dei ki jingrwai ai nguh ne jingrwai iaroh, kaba u Nongrwai u ainguh namar ba U Blei  u sngap ia ka jingiam bad jubab ia ka jingpan bad jingiasaid jong u. Kane ka la ai bor biang ia u bad sa shisien pat u la lah ban rwai bad u la rwai ruh ka jingrwai bathymmai- “U hikai ia nga ban rwai ia ka jingrwai bathymmai” Kaei ka jingmut jong ka kyntien jingrwai hangne? Ha ka pyrthei jong ka rwai ka siaw ne ka put ka tem, ki jingrwai ki dei ki atiar ba kordor bad ba khraw tam ban pynbna bad pynsaphriang ia ka khubor. Kum ka nuksa, ka tnat ka koit ka khiah ka ju pynlong da ka jingiakob phawar ban pynsaphriang ia ka khubor kumno ban iada na u khniang jingpang HIV-AIDS, kumjuh ruh mynta ban iakhun pyrshah ia u khniang Covid19 ki jingrwai kin long ki atiar ba khlain bor ban hikai ia ki briew ban sumar bad iada ialade. Ka kyntien jingrwai hangne hato ka thew beit tang ia ki jingrwai ne ka thew ruh ia kiwei pat ki bynta jong ka jingim? Khlem artatien kano kano ka jingrwai ka shat phalang ne ka pynshai shynna ia ka jinglong jingman ka sawdong sawkun ne ka imlang sahlang ne ka longbriew manbriew bad kumta ter ter. Wat ha ka jingpyrkhat ba khim, ka jingrwai ka iathuh shabar ia kaei kaba don hapoh ka dohnud jong u nongrwai ne nongthaw jingrwai ne kaei kaba ma u ne ka ki mad ha ka jingim shimet. Kumta ka jingrwai Salm ba Sawphew ka shat phalang ia ka por ba u Nongrwai Salm u im  bad ka iathuh shai kdar ia kaei kaba u mad ha lade shimet bad kaei kaba jia hapoh ka sawdong sawkun ba u im.

Ka jingim kam neh sah hajuh, wat ka snem 2020 bad ka khlam kin sa leit noh shen bad na ka bynta jong ngi kiba im mynta  ki por ki ban sa wan kin long kiba thymmai bad ka long kaba kongsan ia ngi ban pynkhreh. Kawei kaba ngi hap ban pynkhreh ka long ban im bad ban ioh ka jingkoit jingkhiah bad ka sumar pang kaba paka hapdeng ka jingpang Covid19, ban im bad iaksaid bad ka jingim kaba la julor na ka daw ka jinglynsher ka khlam. Ban im bad iakhun pyrshah ia ka jingduk bad jinglah shilliang ha ka ioh ka kot. Ban im bad iakhun pyrshah ia ka jingkyrduh kam, ban im bad ban ieng pyrshah ia ka jingpynlong mraw biang ia ki briew ne ka juk mraw ka bathymmai.

U Nongrwai Salm u phla ba u Blei u la hikai ia u ban rwai ka jingrwai bathymmai, u la iohbor bad im pat. Ma ngi ruh kiba im mynta hapdeng ka jingsheptieng bad jingartatien ngi duwai, “Ah Blei to hikai ia ngi ban rwai ka jingrwai bathymmai”. Ym baroh ki bathymmai ki long kiba bha, ki don kiei kiei ki bathymmai kiba jia mynta kiba pynshaiong shikatdei bad ki don ruh ki bathymmai kiba jia mynta ha ka Ri bad Jylla kiba ngi dei ban ieng pyrshah bad ban kyntait ia ki. Kum ki nongshong shnong ngim lah ban pdiang ia ka jingkem bad jingset phatok  khlem nongrim bad khlem bishar hok ia ki samla pule, ki nonghikai jong ki skulbah, ki nongiasaid ain bad ki riewpaidbah kiba ieng bad iakhun ryngkat bad ki Adivasi, Dalit, Tribal bad ki nongbylla sngi.

Hato ngin imsah ha ka mynhynnin ha ka jinglehbein, lehbe-ijot, ha ka jinglah shilliang bad ka jingbymhok. Ne ngin rwai ka jingrwai bathymmai shaphang ka hok ki kynthei, ki khynnah, ki nongbylla sngi bad ka jingshisha?

Hato ngin imsah ha ka mynhynnin ha ka thma ne ngin rwai ka jingrwai bathymmai shaphang ka jingsuk?

Hato ngin imsah ha ka mynhynnin ha ka jingduk ne ngin rwai ka jingrwai bathymmai shaphang ka jingiasambynta lang ia spah ba u Blei u la kyrkhu bad baroh ngi don ka hok ban iohbynta lang bad long mar ryngkat hakhmat u Blei? Bad ngin pynkylla ia ka jingduk tang kum ka jingiathuh khana puriskam kai.

Hato ngin imsah ha ka mynhynnin kaba pynjot pathar ia ka mariang, kaba khlong jubor ia ki mar pohkhyndew, kaba pynjot ia ki khlaw, kaba pynjngut ia ki wah bad pynkhyllem ia ki lum? ne ngin rwai ka jingrwai bathymmai bad da ka sur kaba  jam ngin ong em ia ka EIA 2020 bad ngin ong em ia u Uranium.

Ka mynhynnin ka la long ka pyrthei ka ba pang, ba khrew bad ba jynjar sat. Ah Blei to hikai ia ngi ban rwai ka jingrwai bathymmai shaphang ka jingkoit jingkhiah bad ka sumar pang ka ba bha na ka bynta baroh ki nongshong shnong.

Ka mynhynnin ka dei ka imlang sahlang ka ba arsap, ba khwan myntoi shimet, ba bamklop, ba leh sang, ba pyniap bad kaba nud ban shim im im peit peit ia ka mynsiem briew. Hynrei mynta Ah Blei to hikai ia ngi ban rwai ka jingrwai bathymmai, ka jingrwai ban sngewlem bad iatiplem ia kiwei pat. Ka jingrwai ban khyllie bad pynim iwei ia iwei khamtam eh ban pynim bad khyllie ia kito ki bym don ei ei shuh na lade bad kiba la lyngkhuid.

Ha kane ka juk bad ka lawei bathymmai ngi donkam ia ka jingshemphang, ka jingshlur bad ka jingshem mynsiem bathymmai.

Amen

The post Ah Blei To Hikai Ia Ngi Ban Rwai Ki Jingrwai Bathymmai appeared first on RAIOT.

“…ym don ka jingbha briew ba ngin ibha ia U. U la long ba la ibein bad ba la kyntait bein da ki briew; U briew ki jingsngewsih bad uba tip ia ki khuslai…La ban bein ia U, pynban u la pynrit ialade… kum i khun langbrot ba la ialam sha ka jingpyniap, bad kum ka langbrot kaba sngap jar ha khmat ki nongot shniuh jong ka; shisha, um shym ang la ka shyntur” (Isaiah 53:2-3,7)

Kawei kaba phalang lyngba ka jingim u Jisu Khrist ka dei kane; “ka bor jong ka jingtlot bad ka jingtlot jong ka bor”. Ha ka pyrthei, ka Bor ka dei ka pdeng jong ka jingim, la ka long ka synshar-ka bishar, ka khaii-pateng, ka niam, ka imlang sahlang bad kiwei de. Naduh hyndai, kawei ka Ri ka ialeh ban synshar halor kawei pat, ki Ri bakhraw bor ki pyntian jubor ia ka rukom pyrkhat bad rukom im jong ki ha kiwei pat. Ha kano kano ka Ri ka kynhun Jaidbynriew ba hehpaid ka leh meng, ka leh khraw bad kyrniom ia kiwei ki Jaidbynriew ba ritpaid. Kumjuh ruh ka kynhun niam ba heh paid ka leh donbor bad pynbor ia kiwei ban pdiang ia ka jingngeit bad ia ka niam ka rukom jong ka. Kawei ka dustur ne kolshor ka pynpaw ba ka dei kaba kham bha ne janai ban ia kawei pat. Ki hehpaid ki thep jubor ha ki ritpaid ia ka niam, ka rukom, ka riti dustur bad ki niad rong ym tang ia ka shynrong hynrei wat ia ka jabieng ruh kaba don hapoh ka shynrong. Nalor kine, mynta ha kane ka juk  “Neo-Liberal” ka don sa ka sainpyrkhat ne kolshor kaba ban bein, ba pynduk bad leh beijot ia ki rangli juki, ia ki sem shilliang bad kup shilliang. Ka kolshor kaba pynkha ia ka kharai ha ka ioh ka kot bad ka kolshor kaba pynkhie im biang ia ka juk khaii mraw ia ki para briew.

Ha ka por jong u Jisu ka Ri Palestine ka hap hapoh ka bor synshar nongwei, kata ka Hima Rome bad la phiah ia ka imlang sahlang ha ki ar bynta, ki Jiw bad ki Jentil, ki Nongjudia bad ki Nongsamaria. La phiah kyrdan ia ki nongshong shnong bad kiba bun ki synran bad ki nongbud u Jisu Khrist ki dei ki nongtong dohkha, ki nongkhrong bad ki nongsamaria kiba don ha trai duh ka pyrnon jong ka imlang sahlang. Ha ka liang ka ioh ka kot ka don ka lhuh kaba heh kaba pyniakhlad hapdeng uba riewspah bad uba duk. Ym tang katta, ka niam, ka riti , ka dustur ka lah shilliang bad ka noh sha ka liang ki bakhraw batri bad ha ka por u Jisu, ki rangbah niam Jiw bad ki bakhraw-batri ki khun ranab bad ring jubor ia ki jinghikai niam na ka bynta ban bit ban biang ka jingim shimet bad ka kynhun synshar. Ki don bun ki khep ba u Jisu u iatyngkhuh bad ki Jiw ha kaba iadei bad ka jingsngewthuh ia ka niam, ka riti bad kolshor. Kawei na kita ka paw ha ka jingpynphai nia u Jisu ia ki Pharisi, “Ia ka sabbaton la thaw na ka bynta ka jingbha u briew; ia u briew ym shym la thaw na ka bynta ka sabbaton” (Markos 2:27) bad U Jisu u pynkut nia ruh da kaba ong, “…ngam shym la wan ban pyndam noh ia ki, hynrei ban pynurlong shisha ia ki jinghikai jong ki”. U Jisu um shym la pyndam ia ki hukum jong ki kpa, ki kmie tymmen ne kita kiba ngi khot ki jinghikai tynrai ne ka riti ne kolshor bad ha kajuh ka por u Jisu um pynksan ne iashah iaka rukom pule bad pynshai shynna kaba noh shilliang bad ba khun ranab ban myntoi shimet.

Ha ka lynnong ba Sanphew lai (53) ka Kitab Isaiah, u Prophet Isaiah u dro ia ka dur jong u Nongsiewspah ne Nongpynim kum i langbrot ha khmat u nongshoh doh ne nongot shniuh. I langbrot ba lui lui, ba jem nud bad ba tlot bor. U Prophet Isaiah u batai shuh shuh ba u Nongpynim ne Nongsiewspah um don satia ka main bad ka dur ba bhabriew kaba lah ban khring ia ki briew. U Nongpynim u wan na ka shnong kyndong ka ba rit, u dei u khun jong u misteri bad la kha ia u hapdeng ka jingduk, jingkyrduh; um don wat tang ka tnum iing ne ka trep ba un rieh ne da ialade na u slap, ka lyer bad jingshoh ka sngi. U Jisu u iathuh shaphang ialade kumne, “… ki myrsiang ki don ki thliew, bad ki sim bneng ki jaka rieh: hynrei u khun u briew um don jaka ban buh ka khlieh” (Mathaios 8:20)

Ka jingim bad jingiaid lynti u Jisu naduh Bethlehem shaduh Golgotha, ka dei ka lynti jong ka jingiakhun bad jingialeh kaba khlem shongthait na ka bynta ka hok bad ka jingshisha. Na ka bynta ka jingim ba dap kyrhai bad ka bneng hangne ha khyndew. Na ka bynta ka jinglaitluid bad ka jingieid. Na ka bynta ka jingkoit jingkhiah bad ka jingim bymjukut. Khlem tieng khlem riej ia ki bor kiba thombor, kiba byrngem byrsit bad kiba pyniap briew, U Jisu lyngba ka jingim bad ki kam ba radbah jong u, u sei madan bad pynpaw sha ka pyrthei ia “ka bor jong ka jingtlot bad ka jingtlot jong ka bor”.

Ha ki lai phew lai tylli (33) ki snem ba U la im bad treikam, u Jisu u khlem pyniasoh ne pynithuh ialade bad kino kino ki bor synshar ne ki bor niam, pynban u la ieng pyrshah ia ki bor kiba khnoit bein ia ki briew bad u la thad madan ia ka jingarsap bad jingbymman jong kita ki bor. U Jisu lyngba ki kam ba radbah ba u la leh, U la long ka bor na ka bynta ki bym don bor bad u la long ka sur na ka bynta kito kiba khlem sur bad ki bym nud ban ang ia ka shyntur. Ha ka jingialeh bad jingiakhih paidbah ba radbah ba U la lamkhmat u la khynra bad pynpaw tyngkrein ia ka jingtlot jong ka bor synshar, ka bor niam, ka riti, ka dustur bad ka imlang sahlang. Ka paw pen ryngkew lut kata ka bor kaba lah shilliang bad leh shilliang khmat, ka bor kaba khwan myntoi bad kaba khun ranab, ka bor kaba lehmeng bad leh hangamei. Kane ka bor kam dei kaba khlain, hynrei ka dei ka bor kaba tlot tam bad kaba sniew tam kaba u Jisu um shym la shah ne ailad ba kan san bad suhthied, kumta u la ieng pyrshah ryngkat bad ki nongtong dohkha, ki nongkhrong, ki kynthei, ki nongsamaria, ki nongjudia, ki mraw, ki Jentil, ki Jiw bad kiwei de kiba bud ia U. U la ieng bad ialeh pyrshah ia kata ka bor da ki nongrim ka hima u Blei: ka jingieid,ka jinglaitluid bad jingim ba dap kyrhai. Ka bor jong u Jisu, wat la ka paw kumba ka long kaba tlot hakhmat ki nongsynshar runar kiba pynshitom bad sahnarphna ia U, pynban ka nongrim kaba u ieng ka dei ka tyllong bad ka tynrai kaba skhem jong kata ka bor kaba u don ban ieng na ka bynta ka hok, jingshisha, jinglaitluid bad jingim ba dap kyrhai.

Ka jingtlot jong ka bor ka paw shynna ha ka jingleh donbor, jingthombor bad jingkhanglad jubor ia ki paidbah nongshong shnong ban im laitluid, ban im heh mynsiem bad ban im ka jingim ba dap kyrhai. Ka jingtlot jong ka bor ka dei kata ba kiba bat ia ka bor kum ki nongsynshar-ki nongbishar ki pyndonkam bakla ia ka na ka bynta ka jingmyntoi shimet bad kim salia ne khein snep ia ki paidbah nongshong shnong .Ki khein dew thala ia ka jingim, ka jinglaitluid bad kim niewkor ia ka jingim-ka mynsiem briew. Ha u Jisu ka bor kam dei ka kyrdan ne burom ne ka jingleh donbor ne ka jingthombor ia ki nongshong shnong ne para briew, hynrei ha u Jisu ka bor ka dei ka jingpynkup bor bad ka jingpynim. Ha u Jisu ka bor ka mut ban buh biang ia ki briew ha ka jaka ba ki dei hok ban don. U Blei bad ka bneng ki hiar khyndew ha ka long rynnieng u Jisu ban nang iaipynkhlain ia ka bor jong ka jingtlot bad ha kajuh ka por ruh ban pynrem ia ka jingtlot jong ka bor kaba leh donbor bad thombor ia ki briew.

Ka diengphna ka dei ka khep kaba khatduh kaba u Jisu u thad madan ia ka jingtlot jong ki bor synshar kiba ban bein ia ki briew bad halor ka diengphna u pynpaw ruh ia ka mynsiem iakhun bad ka jingim  kaba khlem pyndem tdong ha ki bor kiba runar bad kiba leh donbor. Hangne ngan sot na ka jingkren jong U Rev JJM Nichols Roy kaba pynpaw tyngkrein ia ka jingtlot bad jingbymman jong ka bor. Haba kren shaphang ka pop kaba pynpoi ia u Jisu sha ka diengphna, u Rev JJM Nichols Roy u ong kumne, “…Lada (ki Rangbah Lyngdoh bad Tymmen Basan jong ki Jiw) ki kren shisha kin ong: “Dei ka jingbishni kein hapoh ka dohnud jong ngi. Ngi iohi ia U ba u nangroi bad u nangjop ia ka jingmut u paidbah, kane ka ktah ia ka bor bad burom jong ngi, bad kumta ka ktah ia ka jingioh jong ngi…Lada ngim lah ban pynduh ia U ngin ym long ei ei shuh. Ngi dei ban pyniap ia U.”

Shuh shuh, “…Lada ki paidbah (kiba pyrta sahnarphna sahnarphna ia U) ki kren ia kaba shisha kin ong: “Oh! ngim tip ei ei hynrei la ialam bakla ia ngi da kito kiba donbor. Ngi ngeit ba ngin sa ioh jingmyntoi ei ei na kito kiba donbor. Ngim suidniew ei ei la ka bha ne ka sniew. Kat shaba beh ka lyer jong ki bakhraw bor shata ngi noh lang…kane ka long ka pop jong ka jingkhwan lalot bad ka jingiasylla sniew” bad “…lada u Pilat un iathuh hok un ong: Ah! Nga la sngewrem ban rai pyniap ia U, Nga tip ba U long uba lui lui…Ki Jiw ki la khihwin haduh katta katta ba ngam lah ban pyneh ia ka jingkwah jong ki namar lada nga leh kumta…Ngan duh ka burom, ka bor bad ka kyrdan jong nga la shai la shi sngi. Kane ka long ka jingkhwan ka dohnud jong nga kaba la pynlong ia nga ban pynkhein ia ka jingbishar hok…”

Ha ka por u Jisu bad kane ka juk ruh kumjuh ka spah bad ka bor ka lang lynnong lynnong tang ha ki katto katne ki lynghoh kti, kumta ka jinglehmeng bad jingkhnoit bein ka jur bad kane ka khubor ka khot ia ngi ki nongshong shnong, naduh ki nongtrei-nongbylla sngi, nongrep, nongtrei iing briew, nongiew, nongdie madan haduh ki samla pule, nonghikai, ki nongkhaii ba rit bad kiwei ban ia wanlang. Wat la ka paw sha ka pyrthei ba ka bor jong ngi ka long kaba tlot, hynrei da ka jingiawanlang ngin pynpaw ia kata “ka bor jong ka jingtlot bad ngin pynrem bad pynkhyllem ia ka jingtlot, ka jingbymman bad jingrunar jong kiba khrawbor”.

Amen

The post Ki Kyntien Jingkyrmen 10 Ka Bor Jong Ka Jingtlot bad Ka Jingtlot Jong Ka Bor appeared first on RAIOT.

“Ki jinghikai shongtynrai la pynshong nongrim ia ki ha ka Ktien u Blei bad ha ka jingshem, jingiohi jong ki riewblei kiba la bud ne pyndonkam ia ka Ktien u Blei ha ka jingim jong ki”

Ka Balang bad ki bangeit kim lah ban kiar met na kiei kiei kiba jia sawdong bad ki don ka kamram ban pyrkhat bad puson katkum ka nongrim bad jinghikai shongtynrai ba ka Balang ka hikai ia ki. Ha kane ka sngi ngin puson halor ki katto katne ki jinghikai shongtynrai ka Balang Presbyterian bad aiu ki don ban hikai ha kane ka juk.

Ngi im ha ka juk kaba ngi tip kum ka “Neo Liberal Era”, ka juk kaba pynkha ia ka jingduk jingkyrduh (mynta ha kylleng ka Pyrthei ngin shem ba don 1% kiba riewspah bad 99% kiba duk bad kyrduh tasam), ka juk kaba wanrah ia ka rukom khaii mraw bathymmai ia ki para briew, ka juk kaba ngeit ha ka kolshor ba uba riewspah u nang riewspah bad uba duk u nang kyrduh tasam bad la nang pynthaw shuh ia ka lhuh ba shyrkhei kaba pyniakhlad hapdeng ki para briew. Ki Sorbah ki sakhi ia kane bad ki dak ki shin ki paw tyngkrein ba sawdong ka rud ka kiar ki iing paki dulan ki don da ki spah tylli ki iing kyndap-tap shilliang da ki tin umphniangbam rong iong bad kine ki iing ki shah rong ha ka umsaw bad ka lat lat ha ka por u ‘lapbah ‘lapsan .

Hapdeng ka jingiakhun pyrshah ia u khniang jingpang Covid-19 la sahkhi shuh shuh ia ka jinglah shilliang. Ka long kaba jem ia kiba shong ha ki iing paki dulan, kiba don phra ne shiphew tylli ki kamra bad ki painkhana ha man la ka kamra bad ka um kaba tuid khlem sangeh phra la ka sngi ban sumar bad shong pynkyrpang ia lade haba ioh ne iabit ia u khniang jingpang Covid19 ne kito kiba shu iasynrud met bad kiba don ia u khniang covid-19. Hynrei katno ka long kaba jynjar sat ia kiwei kiba shong ha ka iing-lynter kaba don phra kynrad bad tang kawei ka painkhana, nalor ba ki shnong ne kyntoit ba ki sah ki la dei lypa kiba khapngiah bad jaboh, bad ka um nala shnong kaba lang hajuh.

Ka juk “Neo-liberal” ka la sdang ban suhthied ha Ri India naduh ba sdang ki snem 1990 bad kumta ka iew bad ka khaii-pateng ka la sdang ban long kaba laitluid bad ka bym don shuh ki jingteh kyndon kiba pyrkhing na ka liang ka Sorkar. Kane ka juk ka ngeit ha u ‘Lei thymmai ka roi ka par bad ka bud ia ka dei riti ba ka spah ba u Blei u la kyrkhu ha ka pyrthei-mariang ka dei ban lang lynnong lynnong tang ha ki katto katne ki lynghoh kti. Ka ngeit ruh ha ka iew kaba khlem ki jingteh kyndon bad jingiaid iew, bad ka iohnong shimet; kam pyrkhat ia ka bhalang ne ka myntoi lang bad kam niewkor ia ka jingim. Kane ka juk ka ngeit tylli tyllan ba dei ban pynjulor bad klun naphang lin ia ka spah mariang, ban khlong jubor ia ki marpohkhyndew, ban pynkylla bih ia ki wah, ban pynduh ia ki khlaw bad pynkhyllem ia ki lum na ka bynta ka roi ka par. Kam pyrkhat ia ka lawei, hynrei tang ban myntoi shimet ha ka mynta bad kam khein snep wat lada ki pateng ban wan kim ioh shuh ka umbam umdih ne ka lyer khuid ban ring mynsiem.

Ki Jylla jong ki “Tribal” ne Riewlum kum ka Jylla Meghalaya ki dei ki Jylla kiba riewspah ha ka jingdon ki marpohkhyndew bad ka jingdap kyrhai ka mariang ba U Blei Trai Kynrad u la pynlong bad kyrkhu. Dei ha kine ki Jylla bad jaka shong ki Riewlum ne “Tribal” ba ki heh saipan ka Ri bad ka pyrthei ki kurup ia ka khyndew ka shyiap bad khur naphang ia ka spah mariang. Ha ki Jylla Jharkhand, Chhattisgarh bad Odisha ki “Tribal”, ki “Adivasi” kiba dei ki Trai  Ri Trai muluk  bad ki kynrad jong ki khlaw ki btap bad ki lum ki wah ki la shem shitom ban iada ialade na ka jingwan hiar thma jong ki heh saipan, kiba mynta ki la nang iaikhlong ia ki marpohkhyndew bad kiba thrang dik dik lano ban ioh kam kynti syndon ia u Lum Niyamgiri, u lum kyntang jong ki Jaitbynriew  Dongria Kondh. Kumjuh ruh kiwei pat ki heh saipan ne ki “company” bar Ri/Jylla ki kwah ban thied bad  shimti noh ia ki shnong Domiasait, Wahkaji, Umdohlun bad kiwei de kiba don hapoh ki Hima Maharam, Nongstoin bad Langrin khnang ban khlong noh ia u marpohkhyndew Uranium. Lai snem hadien ba ka Ri India ka la wanrah ia ka rukom treikam ne ka “policy” ba khlem teh kyndon shuh ia ka khaii-pateng bad ka ioh ka kot bad ka jingpdiang pura ia  ka juk pyniaid kam bathymmai  ne kata ka  “neo liberal policy”,  ka United Nations Organisation ka pynbna ia ka snem 1993 kum ka snem ba kyrpang jong ki “Indigenous People” ne ki Trai Ri Trai Muluk kiba don ha satlak ka pyrthei bad ka Nongbah Shillong ruh ka la sawa da ka ksing ka dhah, ka tang muri ha ryngkat ka khor ka khriam, ka spong,ka boh, ka pien, ki paila, ka nara bad ka shad ka mastieh ban iarakhe lang ia kata ka snem kyrpang ki Trai Ri Trai Muluk. Phewse, ki snem kiba bud ryngkhi ki dei pat ki snem ba ka Sorkar Jylla ka pynjynsur bad pynsynjor  ia ka Ain  bat Khyndew na ka bynta ban pynsuk ia ki heh saipan ne ki “company” na kiwei pat ki muluk ban wan seng ia ki kharkhana ha ki thain bapher jong ka Jylla. Ha ka snem 1997 ka Sorkar Jylla ka la pynbna ia ka “Industrial Policy” bad da kane ka policy la shna ia ka “Single Window Agency” kaba long ka khyrdop bah jong ki heh saipan bad ki “company” bar Ri/Jylla ban rung ban mih kylluid bad kaba pynsuk ia ki ban seng ia ki kharkhana ha ka Jylla.

Hapdeng ki Trai Ri Trai Muluk, kaba kynthup ruh ia ki khun ki ksiew u Hynniewtrep, ym dei tang ka khor ka khriam ne ka nara ne u paila ne ka spong ne ka boh ne ka pien kiba dei ki dak ba ngi pynithuh ialade sha ka pyrthei. Hynrei ka khyndew ka shyiap, ki khlaw ki btap, ki syntiew ki skud, ki sim, ki mrad, ki dohum dohwah, ki lum bad ki wah ki long ka bynta ba kongsan jong ka kolshor bad ka dei riti jong ka Jaidbynriew. Lada khyllem u Lum Bah Bo Bah Kong, ka Hima Sutnga kan jah na sla pyrthei, kumjuh ruh lada u Lum Iawpaw u madan ka Hima Maharam kan jah rngai, lada ka wah Kynshi, ka wah Rilang,ka  wah Khri bad kiwei ki kylla bih ki Hima Nongkhlaw,Myriaw, Nongstoin bad kiwei kin iap duh. Lada ka khlaw Nongkhyllem ka duh ka thain Ri Bhoi baroh kawei kan duh kan dam.

Ka jingpynbna ban tei ia ka “Shopping Mall” ha Barik ka dei ka jingpyniar, jingpynkhraw bad jingpyntyllun shaphrang ia ki shalyntem ka juk bathymmai, kata ka “Neo Liberal”. Ka Sorkar Jylla ka shim kabu bad pyndonkam ia ki jaka bad ki iing Sorkar bad pynkylla ia ki sha ki “Shopping Mall” ne  “Five Star Hotel” bad kane kan pyniohnong tang ia ki katto katne ngut ki nongkhaii bad ki heh saipan kiba don ka jingiadei ba jan bad ki nongsynshar. Ka jingpykylla bad jingpynlong ain ia ki “Farm Bill” kiba iadei bad ki nongrep ka dei ka bynta jong ka jingpyniar ia ka juk pyniaid kam bathymmai kaba ka Sorkar India ka la sdang naduh ki snem 1990 ter ter.

Lyngba ki spah snem ba khat khyndai bad arphew ka Balang Presbyterian ha ka Bri u Hynniewtrep ka la iakyrshut met bad iatyngkhuh bad ki jingjia histori bapher. Nalor ka Ktien u Blei , ka Balang ka don ruh ia ka Rukom Pynbeit Synran Ka Balang bad Jingngeit Khristan, (1927 bad 1968) kaba dei ka Kitab ki Jinghikai Shongtynrai  kiba iasnoh bad ki bynta bapher bapher jong ka jingim jong ki bangeit bad ka imlang sahlang. Ki jinghikai shongtynrai ka Balang Presbyterian kumba la pruid dak ha kane ka  kitab ki kynthup naduh ka ngeit Blei, ka mane Blei, ka sharai bad synshar Balang haduh ka die ka thied, ka kamai-kajih, ka khaii-pateng, ka longbriew manbriew bad ka synshar khadar.

Ki jinghikai shongtynrai ki neh pateng la pateng bad ym lah ban khein dewthala ia ki. Ha ka juh ka por pat ma ngi kiba im mynta bad ki longdien ha ki pateng ban wan ki ioh ka hok ban puson, ban pule bniah, ban thew, ban woh bad ban pynshai shynna ia ki katkum ka jingiaid bad jinglong ka por .

To ngin ia pule bad khmih bniah ia ki katto katne ki jinghikai shongtynrai jong ka Balang kumne harum:

• Ka Balang ka hikai ba ki dkhot jong ka kim bit ban wad phoida, wad myntoi na ki kam jakhlia kiba pynjot para briew kum…kaba bam tyngka, kaba tuh, kaba thok bad kiwei ki rukom thala ban ioh peisa khlem treikam. Ka hikai ruh ba “ka burom jong u khristan bad ka khristan ka shong ha ka trei hok bad ban iohbeit ia ka tulop kaba iadei bad kata ka kam”
• Ha ka khaii-pateng bad ka die ka thied ka Balang ka hikai ban ym dain dor than, ban ym khnoit bein, ban ym shim kabu ia kiba lui lui, ban ym khun ranab bad khwan myntoi.
• Ka Balang ka hikai bad ka ban jur halor ka mynsiem iatiplem bad sngewlem-“da ka jingieit kaba khlem arsap, da ka jingiamap paralok, bad sngewlem sngewsynei ia ki parabangeit baroh bad ki parabriew baroh ruh…”
• Ka Balang ka hikai ruh ban im adkar, ban ym lehmeng, ban ym kren sniew bad ban ym kren ar thylliej.

Ngi dei ka jaidbynriew tipkur tipkha, hynrei ka por kan poi bad ka la sdang ban suhthied mynta, ba ma nga ialade nga pynithuh bad niew ia ka jingiadei jong nga bad uwei pat da ka jait riam ne da ka kyrteng ka jain ba nga phong ne da ka jait kali ba nga niah ne da ka kyrdan ne ka spah ba nga don. Ngan kham jan ka jingiadei bad uwei pat uba riam ki juh ki jait riam ban ia u kur ne bakha la jong. Ngan kham niewkor bad kham jan ka jingiadei bad uwei pat uba nga iashong iasahlang ha ka shnong kaba khambha, kham khuid, kham itynnad ban ia u para la jong uba bylla sngi, uba shong ha ka iing tap shilliang ha ka shnong kaba khapngiah, ba bun briew bad ba jakhlia.

Ka juk jong ka iew bad iohnong shimet ka pyniaid ia ka synshar khadar, wat ia ka ngeit Blei, ka mane Blei. Kane ka juk ka hikai ym tang ban iohnong shimet, hynrei ban iohnong khambun kampher wat lada dei ban thok, ban shukor bad pyniap briew. Kam don ia ka mynsiem iatiplem pynban ka thom da ka bor bad leh be ijot ia ka mariang, ka pynkylla phetwir bad pynkylla duk ia ki briew. Ka nongrim tynrai jong ka ka long ban khnoit bein ia ki nongbylla sngi, ban knieh jubor ia ki jaka rep bad ki khlaw jong ki Tribal, Adivasi bad ki Trai Ri Trai Muluk. Ka hikai ban pynbieij, ban pynthamme ia ki briew, ka pynjynjar bad pynsat syllang ia ka jingim.

Shispah hynniewphew khyndai snem mynshuwa ka Balang Presbyterian ka la seng nongrim bad  saindur ia ki jinghikai shongtynrai ba ki bangeit bad ki dkhot jong ka kin im, kin hikai, kin ialap, kin iakhun bad iasaid na ka bynta ki bangeit bad ki parabriew kiba shem jynjar bad shem lanot. Hoid shispah snem tam mynshuwa ka Balang ka la shim ia ka jingkitkhlieh ban iakhun ia ki jingeh bad ki  jingsniew kiba don ha imlang sahlang kum ka jingdih kyrni ia ka kiad, u kynja ne drok, ka khalai, ka klim bad ki kam shongkha shongman kiba ka Balang ka sngew ba kim iahap bad ka jingim ne jingngeit Khristan. Ka Balang ka saindur ia ki jinghikai shongtynrai katkum ka jinglong jingman ha kitei ki spah snem, hynrei lah ruh ban pynshai shynna ia kine ki jinghikai shongtynrai na ka bynta kane ka juk bad ki pateng ban wan. Ym lah ban len ba ki jinghikai shongtynrai jong ka Balang kiba la kdew haneng ki ai ksai bad plie lynti ia kane ka pateng ban pule bad khmih bniah ia ki sa shisien, bad ban pynshai shynna bad pyndonkam ia ki ha kaba iakhun bad iada ia ki briew bad ka Ri na ka jingshah thombor.

Kumno ka Balang ne ki bangeit kin iashem, iakynduh, iatyngkhuh bad ialympat bad kane ka juk? Ngim lah ban shu long tang ki nongpeitkai ia kiei kiba jia ba man ha ka imlang-sahlang bad ngim lah ban khapbrip ki khmat, ban set kyllut ki skhor bad leh bym iohi ne leh bym iohsngew ia ka jingud jingnam jong kiba shah ban bein bad shem lanot. Ka Balang bad ki bangeit kim lah ban shu pdiang matlah ia ki jingkylla kiba wan ha ka imlang sahlang ne synshar khadar kiba ktah bad pynsat syllang ia ka jingim briew. Ngi dei ban buh jingkylli, ngi dei ban thew, ban woh bniah bad ruh ban iakhun-ialympat bad kane ka juk.

Ha kane ka juk jong ka iew bad iohnong shimet  nga kyrmen ba ka jinghikai shongtynrai jong ka Balang, kaba iadei bad ka iadie-iathied bad ka khaii-pateng, kan ym long tang na ka bynta kiba die khutia mutia ha Iewduh ne Iaw Musiang, kan ym dei tang na ka bynta ki nongdie shana, nongdie alu muri, nongdie tyrso ne nongdie kwaidong, hynrei ka dei ban treikam bad ka dei ban long ruh na ka bynta ki “company”, ki heh saipan, ki nongkhaii bad ki nongseng kharkhana kiba heh, kiba la klun bad kurup lut ia ki khlaw ki btap bad ia ka khyndew ka shyiap jong ngi.

Amen

The post Ka Jinghikai Shongtynrai Ka Balang bad ka Juk Jong Ka Iew bad Ka Iohnong Shimet appeared first on RAIOT.

“kane ka dei tang ka jingsdang jong kaei ba kin sa leh.Shen shen kin lah ban leh ia kano kano kaba ki thmu.”

Ka Babel ka dei ka khanatang kaba la rim tam kaba ngi lah ban shem bad pule ha ka kitab Jenesis 11. Ka dei ka khana lyngkot kaba don khyndai tylli ki dkhot bad ka dei kawei na ki khanatang kaba bud ryngkhi ia kiwei pat kiba shem ha ka kitab Jenesis kiba kynthup naduh ka jingthaw -jingpynlong ia ka pyrthei ter ter haduh ka khana shaphang ka jingshlei um ha ka por u Noah (Jenesis 1-10).

Lehse don kiba pyrkhat pat ba ka Babel ka dei ka tynrai bad ka thymmei jong ka jingsdang jong ki jait ktien bapher ha ka pyrthei. Niuma, kane ka nia kam don kjat bad kam don nongrim ban ieng ha kiwei pat ki rynsan. Ki riewstad kiba pule shaphang ki jait ktien ne ki linquist kin rkhie bein lada ngi ong kumne bad kin ym pdiang da lei lei ruh em ia kane.

Lane ba ka Babel ka dei ka jingsdang jong ka jingsaphret bad jingsaphriang ki jaidbynriew sha kylleng ki thain bad ki Ri ka pyrthei. Ha kiwei pat ki kyntien, ba na Babel u khun bynriew u sdang ban krih bad leit buhai shnong kylleng ka pyrthei. Kane ruh kam don nongrim bad ym lah ban pynksan satia. Ki riewstad anthropologist bad kiwei kiba pule bad wad bniah ia ka jingdon bad jinghiar pateng jong ki jaidbynriew bapher bapher ha snieh pyrthei ki kyntait phar ia kane bad ki shem ba ka long ka jingkam ka bym shong nia.

Na ki jingwad bniah ki riewstad la shem ba ka Babel ka iasyriem bad iajan bha bad ka Esagila jong ki nongbabilon kaba lah ban shem ha ka kot niam Enuma Elish. Ki riewstad ki shem ruh ba ki don shibun bah ki jingtei ha ka bri Mesopotamia ha ki juk jong ki Nongsumer ne Sumerian Civilization bad Nongbabilon ne Babylonian Civilization, kiba iasyriem bad ka Babel. Ia kine ki jingtei la ju khot ki “ziggurat” bad ka jingtei “ziggurat” kaba rim tam la shem ha Uruk ne Erek (Genesis 10:10)bad ia kane ka jingtei la tei kumba ha ka snem 3000 SK, bad la lap ruh ba ki don sa kumba 32 haduh 34 tylli ki “ziggurat” ne ki nongrim jong ki “ziggurat” ha ki jaka bad ki shnong ba tuid ki wah Tigris bad Euphratis .Ka don ruh ka jingiasyriem ha ka rukom ai nam bad ka jingthmu ha kaba tei ia ki “ziggurat” bad ka Babel. Katkum ka kitab Jenesis 11:4, la iathuh ba ki khunbynriew ki angnud ban tei, “….ia ka nongbah kaba don u mot uba kot haduh sahit bneng…” Ki riewstad kum u M. Beek uba la tih bniah bad lum thup ia ki jingtip, u shem ba ha ka juk ki Nongsumer la shem ia ki jingtei ne ki mot kiba jrong kiba ki nongtei ne nongsynshar ki ju ai nam bad batai ia ka jingmut jong ki. Kumta la shem ha ki nongbah Nippur, Larsa bad Sippar ba ki briew ki ai nam bad ngeit ba kine ki mot ne jingtei ki dei ki jingkieng kiba pun ia ka bneng bad ka khyndew. Ki “ziggurat” kiba shem ha Babilon la niew ba ki dei ki nongrim kiba pynieng ia ka bneng bad khyndew. Ha Nippar la shem ia ki jingiathuhkhana shaphang u Mot uba la ai nam u Lum jong u Blei Enlil ha kaba u kliar jong u u tyngkhuh ia ka bneng bad ka nongrim ka ngam shaduh ki niamra. Ki don sa kiwei pat ki jingthoh kiba batai ba ki jingtei ba jrong bad ba khraw ha ka bri Mesopotamia hyndai ki dei ki jingkieng kiba pun ia ka bneng bad khyndew bad ki briew ki ngeit ba shisien ha kawei ka por ka bneng bad ka khyndew ki long kawei hynrei kane ka jingiadei ka la dkhut noh. Kane ka iasyriem  thik bad ka khanatang shaphang u Lum Sohpetbneng  jong ki khun ki ksiew u Hynniewtrep  .

Ki jingwad bniah bad ki jingshem jong ki riewstad ki la pynlong ia nga kum uwei na ki khynnah skul ka history bad theology ban ngam bad puson jylliew halor ka Babel. Kane ka khanatang  kaba lyngkot ha ka kitab Jenesis ka dei kaei? Ka Babel kam dei satia ba u khun bynriew u leh pop ne ialeh pyrshah ia u Blei, kam dei ka tynrai jong ki jait ktien bapher ha ka pyrthei bad kam dei ka jingsdang jong ka jingsaphriang ne jingphet shnong jong ki jaitbynriew kylleng satlak ka pyrthei.

Ka Babel kam dei hi ruh ka jingangnud ne jingpyrshang biang jong ki khun bynriew ban long Blei. Tangba ym lah pat ban pyrkhat ne mutdur, kane ka pyrthei kan long kumno lada u khun bynriew u ioh ka lad ban long Blei? Wat tang mynta kumne khlem pat long Blei ruh, ka jingsarong, jingkyreit, jinghanga mei, jingleh bein, jingleh jubor bad jingpynjot ia ki para briew bad ki para jingthaw ka bym kai shuh. Ngam ong hangne ba u Blei u long uba leh tohmet ne uba ban bein ne uba lehbor, hynrei haba iakren shaphang ka jinglong blei ngi iakren ruh shaphang ka bor. Haba mynta u khun bynriew ioh ruh um pat ioh lut kata ka bor, hynrei haduh katne pat ki jingleh donbor ia ki para briew bad jingpynjot ia ka pyrthei-mariang. Niuma, ki la don ruh ki por ba u briew u kam ba u long u Blei, ki Kaisar ka hima Rom hyndai ki kam kumta bad ki dawa na ki briew ban mane blei ia ki, wat mynta ha kane ka juk ruh ki don ki briew kiba mutdur ba ki long kum ki blei bad ki khmih lynti bad ki pynbor ruh ia kiwei ban dem ngon bad mane ia ki.

Ka Babel ka dei kaei? Bad kumno ngi sngewthuh ia kane ka khanatang?  Kaktum ka Bible, ha Babel ki khun bynriew ki la ialong kawei; kawei ka bor, kawei ka ktien bad ki thrang ban tei ia u Mot uba khraw, uba jrong bad uba donnam tam ha ka pyrthei. Bad da kane ka jingtei kin pynsah nam ialade. Kumta, “ki ia ong ….mynta to ngin iatei kawei ka nongbah kaba don u mot uba kot haduh sahit bneng, ba kumta, ngin thaw nam ialade…”

Ha Babel ka la  don ka jingpyrshang ban klun tylli bad kurup jubor ia ka bor tang da kawei ka kynhun jaidbynriew ne kynhun synshar. Ka Babel ka siat pharshi ia kata ka juk kaba don tang kawei ka bor ne jingsynshar, kawei ka niam, kawei ka ktien, kawei ka sainpyrkhat, kawei ka kolshor, kawei ka rong bad kumta ter ter. Ban jin ba kane ka la urlong kan don ka jingleh bor kaba shyrkhei. Khlem da ia phai dien than sha jngai, ka spah snem ba arphew ka la sakhi haduh katno ka jingshyrkhei ka jingleh donbor bad jingpyniap briew ha Ri Germany da kita kiba kam ba ki dei na ka jaidbynriew bakhraw ha ka pyrthei (superior race) hapoh ka jingialam u Hitler.

U J Richard Middleton, u stad theology u ong, “ia ka khanatang shaphang ka Babel dei ban pule ia ka kum ka jingkynthoh kaba ieng pyrshah ia ka sainpyrkhat jong ki Hima Babilon bad Assyria hyndai” bad “ka Nongbah kaba don ia u mot uba tyngkhuh bneng ka shat phalang ia ka Hima kaba don ki shipai ki swar kiba khlain bor ban jop thma bad ban pyniap ia kiwei pat ki Hima bad ia ki briew. Ka shat phalang ruh ia kata ka jingbuaid ban kurup bor bad ban lehbor halor kiwei pat.”

Sa uwei pat u stad theology, u David Smith ha ka kot ba u ai kyrteng, Horizons In Biblical Theology u ong, “ka Babel kam dei ka juk jong ka aiom ksiar kaba pynpaw ba ka pyrthei ka dang lung, dang khuid bad baroh ki dang ialong kawei ka jingmut bad kren kawei ka ktien. Hynrei ka Babel ka iathuh ba ka don ka Hima kaba khraw bor hyndai, ka Hima Assyria kaba kwah ban synshar tang marwei bad ban synshar donbor ia ka pyrthei.” Katkum ki jingthoh histori ka Hima Assyria ka ju pynbor bad pyntian jubor ia ka ktien bad ka kolshor jong ka halor kiwei pat hadien ba ka la jop thma ia ki hima bad jaidbynriew bapher. Katkum u David Smith la shem ia ki jingthoh jong u Syiem Sargon II (722-705 SK) kaba iathuh shaphang ki hima bad ki briew kiba kren da ki ktien khyllah bad ki bym sngewthuh ktien. Kumta hadien ba u la jop thma ia ki u Sargon II u pynbor bad pyntian jubor halor jong ki tang da kawei ka ktien bad kata ka dei ka ktien jong ka Hima Assyria, ka ktien ki nongsynshar bad nongjop thma.

Ka jingkurup bor tang da kawei ka kynhun ne ki kynhun heh paid ha kylleng ka pyrthei ka dang iai bteng haduh mynta. Ki heh paid Hindu kiba ngeit bad bud ia ka sainpyrkhat Hindutva ki pyrshang dohiap dohim  ban pynkylla ia ka Ri India sha ka Ri Hindu bad ban don tang kawei ka ktien, kawei ka kolshor, kawei ka dei riti, kawei ka niam bad kawei ka jingsynshar. Kumjuh ruh ki kynhun shit niam khristan ha America ki angnud ban pynlong ia ka Ri America ka Ri bakhraw  jong ki khristan. Nangta ki kynhun Zionist ha Israel kiba kwah ban pynduh jait shi syndon ia ki Arab ha Palestine kiba la im bad san ha ki rud ka duriaw Mediterranean naduh hyndai kulong kumah. Hoid ki Ri kum ka North Korea, Syria bad kiwei kiba don tang kawei ka bor ne jingsynshar kaba leh don bor ki long ka jingma kaba khraw ia ka jinglaitluid bad jingim ba dap kyrhai. Khlem da iakren ia ki lehnoh kum ki Taliban, ki ISIS bad kiwei kiba pyniap dusmon ia ki briew lada kim ngeit ne pdiang ia kaei kaba ki ong ne kwah.

Ha ka juk jong ka Babel, ki Hima kiba khraw bor kum ka Hima Babilon bad Assyria ki angnud ban don tang kawei ka bor bad ka jingmutdur jong ki ka long ban don tang kawei ka jingsynshar, kawei ka Hima, kawei ka niam, kawei ka ktien, kawei ka kolshor bad kiwei ki dei ban pyndem bad pdiang ia kata ka Bor. Ha pyrshah jong kane ka ieng ka khanatang shaphang ka Babel (Jenesis 11:1-9) bad ka Babel kam dei tang ka khanatang, hynrei ka dei kawei pat ka sainpyrkhat ne ka jingkynthoh kaba ieng pyrshah ia ka jingsynshar donbor jong ki Hima bakhraw bor hyndai kum ka Babylon bad Assyria.

Ha Babel u Blei u khang pyrshah ia ka jingkurup bor jong kawei ka kynhun jaidbynriew ne hima. Ka khanatang shaphang ka Babel ka iathuh ba kam don ha ka ma-ian ne ka saindur jong u Blei, ban don tang kawei ka bor, kawei ka jingsynshar, kawei ka ktien, kawei ka koshor, kawei ka niam bad kawei ka dei riti.  Ka jingthmu bad jingpyrkhat ban don tang kawei ka jaidbynriew ba khrawbor ka ban synshar lahduh ia ki  Ri ne pyrthei ne ban don tang kawei ka niam ne kawei ka ktien ne kawei ka kolshor ne sainpyrkhat ka long pyrshah ia ka mon u Blei Nongbuh Nongthaw. Kumta u Blei u pynpulom ia ka jingtei ia u Mot ha Babel.

Ka pyrthei-mariang ka dap da ki jingthaw bad jingpynlong ba bun jait, bun rong, bun skit bad bun rukom. Ha ka pyrthei ym don tang kawei ka jaidbynriew, ym don tang kawei ka niam, kolshor ne jingngeit. Ha ka pyrthei ne ki Ri, ka bym lah ban long ban don tang kawei ka bor ne hima, ban don tang kawei ka kolshor ne dei riti. Bad ka bym lah long hi ruh ban don tang kawei ka ktien, tang kawei ka jingshemphang bad tang kawei ka sainpyrkhat.

Ha pneh pyrthei ki im, ki san ki jaidbynriew bapher kiba don la ka thymmei, ka sainpyrkhat, ka kolshor bad ka ktien ka thylliej. Ia kane la sakhi ha ka sngi Pentekost ha kaba ki briew ki ia wan na kylleng bad ki kren ha la ki jong ki ktien, ki wad blei-ki bad mane blei ha la ka jong ka rukom ne tynrai. U Blei ruh u pdiang bad jubab ia ki bad u wan hiar ha ka dur jong u Mynsiem Bakhuid ban pynthymmai bad saindur thymmai ia ki.

Ka Babel kam dei ka jingkulmar, hynrei ka dei kawei pat ka sainpyrkhat  kaba ieng bad iakhun pyrshah ia ka rukom pyrkhat ne ka jingngeit ban don tang kawei ka bor, kawei ka jingsynshar, kawei ka hima, kawei ka ktien bad kawei ka kolshor. Ka Babel kam dei ka jingkulmar, hynrei ka dei ka sainpyrkhat kaba ieng bad iakhun pyrshah ia ka jingkurup bor.

“Kumta u Blei u la wan hiar bad pynkhleh ia ka ktien jong ki bad kim ia sngewthuh shuh iwei ia iwei pat”.

Amen

The post Ka Babel appeared first on RAIOT.

“Bad ka jingim bymjukut ka long ban ithuh ia me, u Blei…bad kaba ithuh ia u Jisu Khrist, ia uba me la phah.”

Lehse ki nongsngap bad nongpule ki lah ban lyngngoh ia u dak jingkylli uba don ha ba kut ki kyntien “Ka Jingim bymjukut”. Hato u nongkren u artatien mo ia ka jingim bymjukut? Em kam dei kumta, pynban u dak jingkylli u pynpaw ia ka jingiaksaid kaba jur ban sngewthuh ia ka jingjylliew jong kane ka sobjek bad kumno ban pynmynta ia ka jingim bymjukut.

Ha ka jingngeit bad jinghikai Khristan, wat ha ka niam tynrai ki khun ki ksiew ki hynniewtrep ruh, la bynta ia ka jingim ha ki ar bynta, kawei ka jingim ha pneh pyrthei bad kawei pat ka jingim sha lyndet ka pyrthei ne ha bneng ne ha dwar u Blei. Ki paidbah salonsar ki sngewthuh ba ka jingim bymjukut ka dei kata ba u ne ka briew ki leit ban shongneh bad shongthait junom ha bneng ne ha dwar u Blei hadien ba ki la iehnoh ia ka jingim ha pyrthei. 

Lada shu shim beit ia ka jingmut ki kyntien, ka jingim bymjukut ka thew ia ka jingim ka bym mad shuh ia ka jingiap. Niuma, ka jingim bymjukut kam dei ka sain pyrkhat tynrai jong ki Jiw bad ki Jiw kim ngeit ha ka jingim bymjukut.  Ki riewstad Baibl ki batai ba ka khanatang shaphang ka jingkhie im biang ki shyieng kiba tyrkhong ha ka kitab U Ezekiel kam thew ia ka jingim bymjukut, hynrei kane ka shat phalang ia ka jinglaitluid ki khun Israel na Babilon. Ka jinghikai shaphang ka jingim bymjukut ka ioh ban bsut ha ka jingim jong ki Jiw hadien ba ki la laitluid na Babilon. Ka jingngeit ha ka jingim bymjukut hapdeng ki Jiw ka kha bad san na ka jingiatyngkhuh jong ki bad kiwei pat ki jaidbynriew bad khamtam eh bad ki nongpersia. 

Katkum ki riewstad, ka kitab u Daniel 12:1-2 ka dei ka jingthoh kaba nyngkong eh ha ka Baibl shaphang ka jingim bymjukut bad kane ka kitab ka iathuh shaphang ka jingshah pynshitom bein ki Jiw ha u Syiem Antiochos IV uba la pynbor ia ki ban iehnoh ia ka niam tynrai jong ki bad kito ki bym pdiang ki shah pynshitom bad shah pyniap. Ha kane ka jingpynbor bad jingpynshitom ki don ki Jiw kiba laitim bad kumta ia kane ka jingjia la thoh bad pynwandur ha ka kitab u Daniel kum ka jingiada u Blei bad ka jingmihpat . Ha ka kitab Jingstad U Solomon 2:23 la iathuh ba u Blei uba la thaw ia u khun bynriew ha ka dur ka jong U hi, U don ruh ka jingthmu ba u khun bynriew un im junom bad un ym iap. Ki nongthoh komentari pat ki artatien la kane kan dei ka sain pyrkhat tynrai ki Jiw.

Ki riewstad Baibl ki batai shuh shuh ba ki Jiw ki ngeit ba ka Bneng ka dei ka jaka shong jong U Blei bad ki briew kim lah ban leit shata wat ynda ki la khlad na ka pyrthei, pynban ki leit sha ka jaka ba ki khot ka Shoel ha ka ktien hebru bad ka shoel kam dei ka jaka shongneh kaba junom. Hoid ki don ki jingthoh shaphang ka jingim hadien ka jingiap ha ka Baibl bad ha kiwei de ki jingthoh, hynrei kane kam dei ka sobjek ba ki Jiw ki pynleit jingmut haduh katta katta. 

U Josephus u nongthoh histori ba hyndai tam u pynpaw ia ka jingiapher jingmut hapdeng ki sadusi bad ki pharisi halor kane ka sobjek. Katkum u Josephus, ki sadusi kim ngeit ha ka jingim bymjukut , kim ngeit ha ka jingim hadien ka jingiap bad kim ngeit ruh ba u Blei un ai nong ne pynrem iano iano ha kata ka jingim bymjukut. Katba ki pharisi pat ki ngeit ba ka mynsiem ka iai im junom, bad u Blei u ai ka nong ha u ba hok bad u pynrem ia u bymman ha kata ka jingim bymjukut.

Kawei na ki jinghikai shong tynrai jong ka Balang Khristan ka dei ka Jingim Bymjukut bad man la ka por ngi phla ia kane, “…nga ngeit ha ka jingmihpat bad jingim bymjukut”.  Hapdeng ki khristan ka Bneng, kaba u ne ka briew kin shong neh junom, ka dei ka jaka kaba dap da ka jingsuk bad jingkmen. Ki don ruh ki jingrwai ba ki nongthaw jingrwai ki pynwandur ia ka Bneng da ki rong ki rup. Kum ka nuksa, ki kyntien jingrwai kiba pynpaw ba ha bneng “ia ka lynti iaid la siang da ka ksiar nylla”. 

Hato ka jingim bymjukut ka thew tang ia kata ka jingim ka ban sa wan ynda u ne ka briew ki la leit nangne na pyrthei? Hato ngim lah mo ban mad bad iohi ia ka jingim bymjukut naduh mynta? Lane naduh ka jingim hangne ha pyrthei? 

Ka jingim bymjukut ka dei ka jingngeit kaba iasnoh bad ka jingim, ka jingshah shitom, ka jingiap bad jingmihpat u Jisu Khrist. Ka thong jong u Blei lyngba u Jisu Khrist ha ka pyrthei ka long ban ai ha ki khun bynriew ia ka jingim bymjukut. Ki nongthoh komentari ki kren shai ba ka jingim bymjukut ka dei ka jong u briew bad ka sdang naduh kane ka sla pyrthei. Ka khubor ba bha ba u Jisu u ialap ka kynthup ia ka jingim bymjukut .

Hynrei ka juk ne ka por ba u Jisu u im bad treikam ka dei ka juk kaba ki briew ki kham pynleit jingmut bad khein kor ia ka jingim ha pyrthei lane kumno ban im bad kumno ban ia imlang ne ban iadei para briew bad ruh bad u Blei. Kane ka juk ka la saindur ia u Jisu, ia ki jinghikai bad jingialap jong U bad ruh ka la saindur ia ki briew kiba iashem bad U.

Ym lah ban len ba u Jisu u kren shaphang ka jingim bymjukut, ka hima u Blei bad ki hima ki Bneng. Don ki por ba kine ki paw ba ki iasnoh kawei ha kawei pat, hynrei don pat ki por ba i kumba ki kit la ka jong ka jingmut. Ar hajar snem mynshuwa u Jisu u la wan sha ka pyrthei ban pynjia long ia ka Hima u Blei ne ka Hima ki bneng hangne ha khyndew bad ha ka Gospel u Ioanis 10:10, u Jisu u la ong “… nga  nga la wan ba phin ioh ia ka jingim bad ioh kyrhai ruh ia ka” . Ki nongthoh komentari ki batai ba ka kyntien jingim ba dap kyrhai ha ka ktien tynrai Grik ka mut “ka jingim ka ba khiah krat, ka jingim ba tngen ba palei, ka jingim ha kaba ka rep ka riang ka bha, u slap u hap dei por bad ki saw aiom ki bud ryngkhi khlem thut bad ka kamai kajih bad ka ioh ka kot ki briew ka biang na dong shadong.”  Ka jingim ka pura khlem tam khlem duna.

Balei ba ka jingim u Jisu ka iasnoh bad ka jingim bymjukut? Ki kam ba u Jisu u leh ki dei ki kam ba radbah, kiba ai jingkyrmen bad jinglaitluid. U  Jisu u wanlam ia ka hima u Blei sha ka pyrthei. Ha kiwei pat ki kyntien lah ban ong ba u Blei bad ka bneng ki hiar khyndew ha ka longrynnieng u Jisu ban ai jingkyrmen ia ki briew. Ka jingngeit ha ki kam u Jisu ka dei ka jingim bymjukut bad ka jingim bymjukut ka sdang naduh nangne na sla pyrthei. 

Ka jingkren shaphang ka jingim bymjukut ha ka Gospel u Ioanis 17:1-11 kam dei ka jingkren shaphang aiu kan jia ia ngi hadien ba la iap. Hynrei ka jingim bymjukut ka mut ka jingtip ia u Blei bad ka jingiadei bad U. Ka jingtip ia u Blei ka dei ka jingiashim bynta lang bad u Blei ha kaba pynjia long ia ka Hima u Blei hangne ha pyrthei. Ka hima jong ka hok bad ka jingshisha- ka hima jong ka jingieid- ka hima jong ka jingiaburom kylliang bad jingiabhah -ia bynta lang ia ka spah bad jingkyrkhu ba u Blei u la theh. Ka jingtip ia u Blei ka dei ka jingim bymjukut bad ka jingim bymjukut kam mut tang ka jingim hadien ka jingiap. Ka jingtip ia u Blei kam dei ruh kata ka jingtip kum ba tip ki riewstad. Hynrei ka dei ka jingshemphang bad jingiadei bad u Blei kaba man la ka sngi.Ka jingim bymjukut kam thew tang ia kaei ka ban sa jia ia u ne ka briew hadien ba ki la iap, kam dei ruh ka jingkylli mano ban ioh rung sha bneng bad mano ba shah kyntait. Hynrei ka jingim bymjukut ka dei kata ka jingshem mynsiem, ka jingshemphang, ka jingtip bad ka jingiadei bad u Blei man la ka khyllipmat, bad man la ka por ba ngi jam ha ka jingim bad sha ba palat ka jingim .Kane ka dei ka jingim bymjukut bad ka dei ka bneng. Kam dei ka kam jong u Blei ban kyntait ia ki briew sharud na U. U Blei u dap da ka jingieid, u kdup bad kynthup ia baroh ha ka sem jong u. U Blei u kwah ia ngi ba ngin ithuh bad tip ia u bad kumta u la wan khnang sha ka pyrthei ba ngin ioh ka jingiadei bad U bad ruh bad ki para briew lem bad ki para jingthaw. U Blei un ithuh ia ngi bad ma ngi ngin ithuh ia u.

Ban ithuh, ban tip bad shemphang ia u Blei ka mut ba dei ban ioh ia ka jingpynkylla na u Blei hi. Ban ithuh ia u Blei ka mut ban ieid bad burom ia u para marjan, ban iatiplem bad sngewlem para marjan bad para shnong. 

Khatduh eh, nga la sot bad pynwan sha ka ktein khasi na ka jingthoh jong ka Rev Elizabeth Rawlings  bad kata ka long “ Moments of Eternity” lane ki Khyllipmat Jong Ka Jingim Bymjukut.

  “Ki don ki khyllipmat ba ngi mad ia ka jingim bymjukut hangne ha pyrthei.

Ki khyllipmat ba ngi dap bad shlei da ka jingieid bad ngim sngewkwah shuh ba kata ka por kan kut. Ngi kwah ba kan neh sah bad ngi.

Ki khyllipmat  kiba ngi iohi ia ka jingithiang bad jingitynnat jong ka jingthaw jingpynlong bad ka mariang, bad ba ngi iam lung mynisem.

Ki khyllipmat ba ngi lah ban map bad iamap mar kylliang, bad katno tam ban map ia kiba ngim shym la lah ban map. Ki khyllipmat ba ngi iehnoh ia ki kam ki jam ne ki jingpyrkhat tang ia ka malade bad ia ki jingbukam jong ngi. Bad ngi kner ia ki kti ban iarap bad kyrshan ia kiwei kiba donkam eh ia ka jingiarap.

Ki khyllipmat kiba ngi mad ia ka bneng bad jingim bymjukut.

Ki khyllipmat ba ngi ithuh bad tip ia u Blei.

Ki khyllipmat ba ka jingieid ka shlei.

Ki khyllipmat ba ka hok, ka bishar hok bad jingshisha ki tuid kum ka wah khlem sangeh.

Ai ba ngin tip bad mad ia u Blei.

Ai ba ngin mad ia ki khyllipmat ka jingim bymjukut ha ka jingim ba man la ka sngi”.

Amen

The post Ka Jingim Bymjukut? appeared first on RAIOT.

“ai ba ka Hima jong me kan wan; ai ba ka mon jong me yn leh ha ka khyndew kumba ka long ha bneng”

Kane ka dei kawei na ki mat jingduwai kaba don ha ka Jingduwai u Trai kaba ngi pule ha ka Gospel u Mathaios 6:9-13. Kane ka mat ka kren shaphang ka jingwan bad ka jingpynjia long ia ka Hima u Blei hangne ha pyrthei.

Ha ka jingmut tynrai ka kyntien Hima ka iasnoh bad thew ia ka synshar-ka bishar, ka sainpyrthei, ka khaii-ka pateng, ka kamai-kajih bad ka ioh ka kot. Katkum ka histori, u khun bynriew u la tyllun bad san na ka synshar syiem sha ka synshar paidbah. Ki don ruh ki thymmei pyrkhat kiba pynksan ba ki Syiem ki dei ki nongmihkhmat jong u Blei nongbuh nongthaw bad ki dang don ki iing longsyiem kiba dang sah khyrdong haduh mynta, wat la kim don shuh ka bor synshar kumba ki don ha ki por hyndai.Niuma,  ki paidbah nongshong shnong ha kine ki Ri ki dang ai hi khyndiat khynsoit ka bor ka sor ia ki, kumba ka long ha Ri Bilat bad ha ka Bri u Hynniewtrep ha kaba ki iing longsyiem ki dang ia don bynta hi ha kaba korbar ia ka iit- ka hima. Ka histori ka iathuh ruh ba na kawei ka spah snem sha kawei pat la mih ki nongsynshar kiba runar, ki nongsynshar kiba klun lut ka bor synshar ha lade bad kiba khnoit bein ia ki briew bad kiba nud ruh ban pyniap ia kito kiba ieng pyrshah ia ki.

Ha ka por u Jisu ka Hima Rom ka dei ka bor hima kaba synshar lahduh ia ka pyrthei bad ka Ri Palestine hyndai ruh ka shah synshar bad shah thombor ha ka. Nalor nangta sa ki bakhraw batri, ki lyngdoh niam, ki stad ki jhad, ki nongkhaii bad kiwei ki riewkhwan myntoi kiba iasnoh kti lang bad ki Kaisar- ki Lat jong ka Palestine ban pynshitom bein ia ki briew.

Haba u Jisu u pynbna shaphang ka jingwan ka Hima u Blei, ka pyrthei Palestine ka la khynwin bad kane ka la jia ruh ha ka por ba ki Jiw ki thrang dik dik bad khmih lynti ia ka jingwan u Messiah u ban pynlait im bad pynlait luid ia ki na ka bor synshar nongwei, kata ka Hima Rom. Ki Jiw ki angnud bad khmih lynti ia ka jingwan paw u Messiah u ban buh, ban seng da kawei pat ka Hima ka ban bujli ia ka Hima Rom kaba runar bad kaba leh donbor. Ia kane ka Hima bathymmai ki Jiw ki khot ka Hima ki bneng namar ba katkum ka hukum tynrai, ki Jiw kim lah ban pyndonkam thala ia ka kyntien Blei. Kumta ki nongthoh komentari ki ong ba ka kyntien Hima u Blei ne Hima ki Bneng ki kit kajuh ka jingmut bad kim don jingiapher ei ei ruh em. Ha kawei pat ka liang, ka Hima Rom kam lah ban mutdur bad pdiang satia ba kan don sa kawei pat ka bor kaba lah ban aireng ia ka bor bad ka burom jong ka. Kam lah ruh ban mutdur kaei kata kawei pat ka bor ne Hima ka ban bujli ia ka? Kumta ka khnoit bad pyndem jubor ia ki nongshong shnong jong ka Ri Palestine kiba ialeh bad iakhun na ka bynta ka jinglaitluid. Ka jingiakhun jong u Jisu ruh ka la shah khnoit bad shah pyndem da ka bor bad  u Jisu u la shah pyniap halor ka diengphna na ka bynta ka Hima u Blei.

Kaei ka Hima u Blei? Haba ngi pule shaphang ka Hima u Blei, ka Baibl kam shym hikai ia ngi ba ngim dei  shuh ki nongshong shnong jong kane ka Ri bad ba ngi la don da kawei pat ka hima. Em kam long kumta! Ma ngi mynta ngi im hapoh ka Ri India bad ka Riti Synshar ka dei kaba saindur bad pyniaid ia ka synshar-ka bishar katkum ka thymmei sainpyrkhat ka Ri ba laitluid bad ka synshar paidbah.

Haba ngi iakren shaphang ka Hima u Blei ngi iakren ym ia ka rukom synshar lane mano ba synshar? lane kumno yn synshar? Haba iakren ia ka sobjek ka Hima u Blei ngi iakren ia ki nongrim, ia ka thymmei sainpyrkhat, ia ka dor ne ka “value system” bad ka nongmuna  jong ka Hima u Blei.

Ka Hima u Blei ka don ki nongrim, ka sainpyrkhat, ka dor bad ka nongmuna. To ngin ia khmih lyngkot  ia ki nongrim ne ka sainpyrkhat ne ka dor ne “value system” ne ka nongmuna jong ka Hima u Blei:

1. Ka Hima u Blei ka ngeit ha ka jinglaitluid bad ka Baibl ka hikai ba ka jingshisha ka pynlait luid ia ki briew (Ioanis 8:32). Ka Hima u Blei ka ngeit ha ka jingshisha bad ka bishar hok.
2. Ha ka Hima u Blei baroh ki nongshong shnong ki ialong mar kumjuh ha khmat u Nongthaw. Ha ka Hima u Blei ka don ka jingniewkor bad jingiaburom kylliang para bynriew bad ruh ia ki para jingthaw. Ka Baibl ka hikai ruh ia ka jinglong sordar ba shisha bad ka jingkitkhlieh ban pynneh pynsah ia ka jingthaw jingpynlong ne ka mariang pateng la pateng. (Jenesis 2:15)
3. Ka nongmuna jong ka Hima u Blei ka dei ka jingim ba dap kyrhai. Ka jingim kaba dap biang nadong shadong khlem tam khlem duna. (Ioanis 10:10)
4. Ka dor jong ka Hima u Blei ka long ba ka ai bor bad pynkup bor ia ki nongshong shnong. Ki riewstad Baibl ki pyniasyriem ia ka Hima u Blei bad ka jingpynim biang ia ki shyieng ba tyrkhong (Ezekiel 37). Ki ong ba ka nongrim tynrai ka Hima u Blei ka long ban khyllie pat ia ki briew na ka jingduh jingkyrmen, ban iada na ka jingshah thombor bad na ka jingshah sloit ka longrynnieng ka manrynnieng, ka burom ka ijot bad ban buh biang ia ki khun bynriew ha ka kyrdan ba ki dei hok ban don.
5. Ka nongrim jong ka Hima u Blei ka dei ka hok. Ka synshar hok bad ka bishar hok kam dei ka jingbha ne ka jingisynei. Ka jingsynshar bad jingbishar hok kam dei ka jingleh bha ne jingleh isynei, hynrei ka dei ka jingleh ia kaba dei. Ka synshar hok bad ka bishar hok ka dei ba ki briew ki ioh ia kaba ki dei hok ban ioh bad ki ioh pura ha ka jingim. Kum ka nuksa, ki nongtrei-nongbylla sngi ki dei hok ban ioh ka bai bylla sngi kaba ki lah ban im, ki dei ban ioh shuti, ki kynthei kiba kha ba pun ki dei ban ioh shuti hynriew bnai ha ka por kha khyllung, ki nongtrei-nongbylla sngi kim dei ban trei palat ia ka phra kynta bad kumta ter ter. Lada u ne ka nongaikam ki pynbiang ia kine kam mut ba ki leh bha ne leh isynei ia ki nongtrei hynrei ki leh ia kaba dei bad ka dei ka hok bad ka nongkynti jong ki nongtrei-nongbylla sngi ban ioh ia ki.
   Ka kitab ki nongiathuhlypa ha ka Baibl ka shlei da ki khubor bad ki jingdawa ba ki nongsynshar ki dei ban synshar bad bishar hok. Bad ngi pule ruh ba ki nongiathuhlypa ki mana, ki dumok bad pynrem ia ki nongsynshar ba mutlop kiba pynkhein ia ki ain, ki hukum bad ki jutang Blei da kaba ban bein bad leh bein ia ki khun ki hajar bad ki para briew. Nalor kiwei ki nongiathuhlypa, u Amos u dei uba ai kyrteng thymmai ia u Blei kum u Blei jong ka synshar-ka bishar hok.
6. Ka Hima u Blei ka dei ka jingsuk. Ka jingsuk kam mut ba kiei kiei baroh ki biang ne kam mut ba ngim donkam shuh ban khih, ban ksar ne ban ialeh. Kam mut ka jingim kaba shong aram khlem iakhun bad iaksaid. Kane ka jait jingsuk ka ialam sha ka jingjot. Ka jingsuk ba shisha ka don wat ha ka por jong ka jingiakhun-ka jingialeh bad kane ka dei ka dur jong ka Hima u Blei.

“Ka jingsuk kam dei ka jingsngap jar jong kiba iap ha ki lum jingtep. Kam dei ka jingpynkbum jubor ia ka shyntur. Ka jingsuk ka dei ka jingsbun bad jingkhraw mynsiem, ka dei jingnoh synniang jong iwei pa iwei na ka bynta ka jingbit, jingbiang lang. Ka jingsuk ka dei kaba khih bad kaba im, ka dei ka jingkhraw mynsiem bad ka dei ka hok bad ka nongkynti jong ki jingthaw u Blei”. (Oscar Romero).

Ka Hima u Blei kam dei ka hima shimet marwei, hynrei ka dei ka hima jong u duk u suk, ki kyrshah shilliang bad ki sem arliang, ka dei ka hima jong ki nongtrei-nongbylla sngi bad ki nongshoh mawria, ki nongrep bad ki nongsharai blang sharai masi, ka dei jong ki kynthei, ki samla wad kam bad ki samla pule. Ka dei jong ki tymmen ki san,ki khyllung, ki hep rit bad kumta ter ter.

U Jisu um dei tang u nonghikai akor bad jingim babha, hynrei u dei u nongialeh bad nongiakhun ban wanrah ia ka Hima u Blei. Lyngba ki pharshi bad ki kambah u Jisu u pynbna bad pynieng ia ki nongrim jong ka Hima u Blei hangne ha pyrthei. U Jisu u pynbna bad pynkhie im pat ia ka dor ne ka “value system” ka Hima u Blei. Kaei ka “value system”? Lah ban ai nuska da ka “preamble” jong ka Riti Synshar ka Ri India bad dei ha ka “preamble” ba la maitphang ia ka synshar -ka bishar jong ka Ri bad da ka Riti Synshar la pynkup bor ha ki nongshong shnong ka Ri ban  synshar hi da lade ia lade, ban im laitluid, ban ioh lut ia ki hok ki nongkynti tynrai, ban ialong mar ryngkat ha khmat ka ain, ba ki niam bapher ki don ka hok ban ialap bad pynneh ia ka jingngeit, ba ki jaidbynriew ritpaid bad ki trai ri trai muluk kum ki Tribal, Dalit bad Adivasi ki don ki lad jingiada ba kyrpang bad ki don hok ban iada ia ka jinglong trai halor ka khyndew ka shyiap, ban kyntiew bad pynsah ia ka tynrai bad la mang ruh ba baroh ki nongshong shnong kin ia imsuk imsain ha ka imlang sahlang. Kane ka dei ka “value system”jong ka Ri India kaba laitluid.

Ha ka kajuh ka rukom u Jisu u la wan ban pynbna , ban pynkhie im bad ban pynjia long ia ka Hima u Blei. Kumta u la seng nongrim ia ka thymmei sainpyrkhat  bad buh nongmuna kumno ban pynjia long ia ka Hima u Blei ne ban pynjia long ia ki nongrim jong ka hima u Blei hangne ha pyrthei. Hoid ka Hima u Blei kam dei kata ka hima kaba lah ban iohi ne ka Hima kaba don u pud u sam kumba long ki Hima ka pyrthei bad kam dei hi ruh tang ka hamsaia ne ka ramia, hynrei ki nongrim, ka thymmei sainpyrkhat, ka dor ne “value system” bad ka nongmuna ki long kiba shisha bad ngi dei ban iakhun bad iaksaid tyngeh ban pynjia long ia ki hangne ha pyrthei.

“ka Hima u Blei kam dei ka hima jong ki riewshit niam”

Amen

The post Ka Hima U Blei appeared first on RAIOT.